بازار؛ گروه بانک و بیمه: حرکت بانک مرکزی در مسیر شفافیت و افزایش نظارت و همچنین کاهش ریسک معاملات و تبادلات پولی با صدور دسته چک های جدید چندبرگی رویکردی است که راه را برای خدمات بانکی تمام دیجیتالی هموار می کند؛ سیاستی که طبق برنامه هفتم توسعه، تا پایان سال آینده قرار است چک‌های کاغذی به مرور حذف شوند و جای خود را به چک دیجیتال بدهند. در چنین شرایطی بانک مرکزی از هم اکنون محدودیت‌هایی برای صدور دسته چک بانکی وضع کرده که هدف آن کنترل صدور چک و رفتن به‌سوی حذف تدریجی آن است. با این حال خیلی از بانک ها دیگر چون گذشته به این راحتی ها دسته چک صادر نمی کند و چنانچه فردی خواهان آن باشد می تواند فقط با دریافت چک چندبرگی آن هم به صورت محدود از آن استفاده کند.
به عقیده کارشناسان با الزام قانونی حذف کامل چک‌های کاغذی طی یکی دوسال آینده، توسعه و همه‌گیری چک الکترونیکی عملیاتی خواهد شد؛ ابزاری که بی تردید میزان جعل و کلاهبرداری در این حوزه را به شدت کاهش می‌دهد. در چنین شرایطی بانک مرکزی مکلف شده است به گونه‌ای برنامه‌ریزی کند که تا پایان سال سوم برنامه توسعه هفتم، چک‌های کاغذی را از نظام بانکی حذف و چک های الکترونیکی را جایگزین کند چرا که چک الکترونیکی برپایه ارائه خدمات غیرحضوری بنا شده و به همین دلیل مورد توجه قرار گرفته است. البته بانک مرکزی زیر ساخت مربوط به صدور چک الکترنیکی را فراهم کرده و بانک‌ها می‌توانند هم اکنون با اتصال به این زیرساخت محصول چک الکترونیک را به عموم مشتریان ارائه کنند.
محدودیت‌هایی بر روی تعداد برگه‌های چک صورت گرفته است بدین نحو که از این پس شخص حقیقی با مراجعه به بانک ۱۰ برگ به صورت کاغذی و ۱۰ برگ به صورت الکترونیک دریافت می‌کند، اقدامی که علاوه بر کاهش هزینه‌های مبادلاتی، سرعت بخشی و شفافیت خاصی را در معاملات به دنبال دارد
دسته چک های قطوری که ۱۰ برگی شدند
تغییر رویکرد استفاده از چک با الکترونیکی کردن آن مزایای فراوانی دارد که با استفاده از این فناوری نوین در مبادلات پولی علاوه بر اینکه هزینه‌های مبادلاتی کاهش می یابد بلکه سرعت بخشی و شفافیت خاصی در معاملات را به دنبال دارد، از طرفی این اقدام باعث می شود حضور فیزیکی افراد در شعب بانکی به دلیل نقدشوندگی آسان آن به صفر برسد. در چنین شرایطی اخیرا مدیر اداره توسعه و تدوین مقرارت نظام‌های پرداخت بانک مرکزی اعلام کرد؛ از ۱۷ شهریور ماه با هدف انتظام بخشی به تعداد برگه‌های چک، محدودیت‌هایی بر روی تعداد برگه‌های چک صورت می‌گیرد. بدین نحو که در سال نخست شخص حقیقی با مراجعه به بانک ۱۰ برگ به صورت کاغذی و ۱۰ برگ به صورت الکترونیک دریافت می‌کند. در مراجعه بعدی در سال نخست که منوط به اینکه ۸۰ درصد برگه‌های چک قبلیش پاس شده باشد یا به بانک برگشت شده باشد، دسته چک ۱۰ برگه بعدی را دریافت می‌کند.
به گفته نادعلی زاده، چنانچه مشتری شخصیت حقوقی باشد، در صورتی که در سال نخست برای دریافت دسته چک به بانک مراجعه کند، دسته چک ۲۵ برگی کاغذی و همچنین دسته چک ۲۵ برگی الکترونیک دریافت می‌کند. این محدودیت در سال اول برای شخصیت حقیقی و حقوقی لحاظ می‌شود و در سالهای بعدی تعداد برگه‌های چک افزایش پیدا می‌کند. همچنین از سال دوم نیز تعداد برگه چک باتوجه به کارکرد فرد قابل افزایش است. برای نمونه در خصوص شخصیت‌های حقیقی این تعداد تا حداکثر ۲۵ برگ و در خصوص مشتریان حقوقی هم بانک باتوجه به شرایط آنها می‌تواند تصمیم‌گیری لاز را انجام دهد.
حرکت بانک مرکزی در مسیر حذف چک های کاغذی علاوه بر برخورداری از کارایی های قابل توجه آن، مزایایی دیگر چون کاهش آمار زندانیان چک را به همراه دارد، اقدامی که در صورت اجرای کامل آن آمار کلاهبرداری توسط چک همچنین آمار زندانیان چک برگشتی بیش از پیش کاهش پیدا خواهد کرد
کاهش آمار زندانیان چک با الکترونیکی شدن آن
حرکت بانک مرکزی در مسیر حذف چک های کاغذی علاوه بر برخورداری از کارایی های قابل توجه آن که گفته شد، مزایایی دیگر چون کاهش آمار زندانیان چک را به همراه دارد. به طور مثال در سالهای گذشته با اجرای پروژه‌های پیچک و صیاد، زمینه برای کاهش شدید آمار چک‌های برگشتی و زندانیان چک برگشتی فراهم شد حال از آنجایی که زیرساخت‌های فنی چک الکترونیک در همه ۳۰ بانک کشور بطور کامل فراهم شده است و همه بانک‌ها، چک الکترونیک سایر بانک ها را می‌پذیرند و نقد می کنند این به آن معناست که به تدریج چک دیجیتال جای خود را در بین مردم پیدا خواهد کرد و با حذف فیزیک چک کاغذی همه چک ها الکترونیکی می شوند. اقدامی که در صورت اجرای کامل آن آمار کلاهبرداری توسط چک همچنین آمار زندانیان چک برگشتی بیش از پیش کاهش پیدا خواهد کرد.
در گذشته هر فردی می توانست به راحتی از بانک دسته چک بگیرد. دسته چک هایی که برگ های فراوانی داشت و به راحتی فرد می توانست در قبال هر معامله ای چک بکشد. هر چند سخت گیری های چندانی در این زمینه طی دهه های گذشته تا زمانی که فرد مشخص می شد که در پرکردن چک، ناتوان بوده و یا با مسائل حقوقی روبه رو می شد، همچنان مبادرت به استفاده از چک می کرد و چه بسا روزانه چندین نفر به دلیل استفاده از چک بدون پشتوانه وارد زندانها می شدند و اکنون نیز کم نیستند افرادی که به دلیل استفاده از چک در زندان بسر می برند، اما با الکترونیکی شدن چک ها دیگر چون گذشته هر کسی نمی تواند چک بکشد چرا که دارنده چک باید شخصی معتبر و دارای شرایط لازم باشد و از طرفی نیز فرایند مقرراتی و قانونی را قبل از کشیدن چک بگذراند.
از این پس سرویس استعلامی چک قبل از تایید آن به ذینفع ارائه می شود فرایندی که به صورت خودکار مشتری می تواند اطلاعات را دریافت کند و سپس درباره دریافت چک یا عدم دریافت چک تصمیم گیری کند
سرویس استعلامی قبل از تایید چک به ذینفع ارائه می شود
بنا به این گزارش هم اکنون بانک مرکزی برای اعتباربخشی به دسته چک برنامه‌های مدون و مشخصی را ارائه کرده است این بانک در گام نخست شیوه نامه سقف اعتباری مصرح در قانون اصلاح قانون صدور چک را تصویب کرده و قرار است به زودی به شبکه بانکی ابلاغ کند. همچنین از نیمه دوم همین ماه نیز دستورالعمل جامعی در خصوص تعداد برگه‌های دسته چک را اجرایی کرده است. این کنترل کاملاً به صورت سیستمی انجام می‌شود و عامل انسانی از این فرایند حذف خواهد شد.
طبق اعلام بانک مرکزی با توجه به ماده ۲۱ قانون اصلاح قانون صدور چک، این بانک و شبکه بانکی مکلفند اطلاعات چک‌های در راه و چک‌های برگشتی صادرکننده چک را به اطلاع ذی نفع برسانند، براین اساس در بخشنامه‌ای که به شبکه بانکی نیز ابلاغ شده است، تأکید شده است که سرویس استعلامی مذکور قبل از تایید چک به ذینفع ارائه شود و به صورت خودکار مشتری بتواند اطلاعات را دریافت کند و سپس درباره دریافت چک یا عدم دریافت چک تصمیم گیری کند. اقدامی که بی شک باعث شفافیت در امور مبلادلات پولی و معاملات شده و در نهایت منجر به کاهش ریسک و آمار زندانیان چک خواهد شد.
نظر شما