تهمینه غمخوار؛ بازار: تحولات ژئوپلیتیک و ژئواکونومیک در منطقه قفقاز موجب شده تا ایران به کریدورهای تجاری ترانزیتی اهمیت ویژه ای بدهد. گزارش ها نشان می دهد که به احتساب حداقل ۱۰۰ دلار درآمد به ازای هر تن محموله ترانزیتی، جمهوری اسلامی ایران می تواند سالانه بیش از هشت میلیارد دلار درآمد ارزی ترانزیت داشته باشد.
از این رو، تهران سعی کرده است تا با ارائه ابتکارات جدید، مسیرهای تجاری و کشوری متفاوتی را در منطقه ارائه دهد. یکی از ابتکارات جدید تهران ایجاد کریدور ایران_جمهوری آذربایجان_گرجستان_دریای سیاه_روپا است که ایران را از طریق زمین و دریا به بازارهای اروپایی متصل می کند.
کارشناسان معتقدند که راه اندازی این کریدور و اتصال خلیج فارس به دریای سیاه، باعث می شود که کشورهای منطقه از ظرفیت های آن در حوزه حمل و نقل، صادرات، واردات و ترانزیت استفاده کنند ضمن اینکه ایجاد این کریدور نشان دهنده موقعیت ژئواستراتژیک سه کشور است و در آینده نزدیک بر تجارت منطقه ای و فرامنطقه ای تأثیر مثبت خواهد داشت. علاوه بر این، ایجاد این کریدور باعث افزایش اهمیت ترانزیتی جمهوری آذربایجان و گرجستان و همچنین گسترش روابط تجاری ایران با قفقاز و اروپای شرقی خواهد شد.
در همین راستا و بر اساس اهمیت این موضوع که ایران با تلاش برای ایجاد کریدورهای جدید در تلاش است تا از انزوای ژئواکونومیکی در منطقه خلاص شود، خبرنگار بازار گفتگویی را با «اندرو کوریبکو»، نویسنده، تحلیلگر ارشد سیاسی و عضو هیئت علمی موسسه مطالعات استراتژیک و آینده‌پژوهی دانشگاه دوستی روسیه در خصوص اهمیت کریدور خلیج فارس_دریای سیاه و مسائل مربوط به دریای سیاه در بحبوحه بحران اوکراین ترتیب داده است.
حوزه‌های پژوهشی کوریبکو، این نویسنده آمریکایی ساکن روسیه سیاست خارجی و ژئوپلیتیک روسیه، استراتژی ایالات‌متحده در اوراسیا، تاکتیک‌های تغییر رژیم، انقلاب‌های رنگی و جنگ های نامتعارف است. کتاب او «جنگ‌های ترکیبی: رویکرد غیر مستقیم انطباقی برای تغییر رژیم» اوضاع سوریه و اوکراین را مورد تجزیه و تحلیل قرار می‌دهد و از الگوی جدیدی از جنگ استراتژیک توسط ایالات‌متحده پرده برمی‌دارد.
مشروح مصاحبه در ادامه آمده است:
* تحولات ژئوپلیتیکی و ژئواکونومیکی در منطقه قفقاز باعث شده تا ایران توجه ویژه ای به کریدورهای تجاری ترانزیتی داشته باشد. ایران در واقع تلاش کرده تا ابتکارات جدید، مسیرهای تجاری و ملی متفاوت را در منطقه ارائه دهد. کریدور ایران_ جمهوری آذربایجان_گرجستان_دریای سیاه_اروپا تا چه اندازه به افزایش جایگاه ایران در منطقه کمک می کند؟
موقعیت ژئواستراتژیک جمهوری اسلامی ایران، این کشور را قادر می سازد تا به عنوان تکیه گاه برای تسهیل تجارت شمال_جنوب و شرق_غرب عمل کند. مورد اول از طریق کریدور حمل و نقل شمال _جنوب یا همان نستراک از طریق جمهوری آذربایجان، روسیه و هند ارتقاء می یابد، در حالی که مورد دوم می تواند از طریق خطوط ارتباطی «ترانس قفقاز» با منطقه دریای سیاه افزایش پیدا کند. ترانس قفقاز با همکاری گرجستان، جمهوری آذربایجان، ترکمنستان و ازبکستان اجرا خواهد شد؛ در حالی که آسیای میانه را از طریق دریای خزر و دریای سیاه به بازارهای اروپا متصل خواهد کرد.
این پروژه ها مکمل یکدیگر هستند و در مجموع موقعیت ژئواکونومیک جمهوری اسلامی را در اوراسیا ارتقا می دهند.
* راه اندازی این کریدور اتصال خلیج فارس به دریای سیاه چه مزایای مهمی برای کشورهای مزبور به ویژه ایران دارد؟
تجارت بین قاره ای از طریق روسیه به دلیل تحریم های بی سابقه و از پیش برنامه ریزی شده غرب به رهبری ایالات متحده علیه روسیه امکان پذیر نیست، با این حال اطمینان از ادامه تجارت بین اوراسیای غربی (اروپا) و اوراسیای شرقی (چین) همچنان مهم است. کریدور « ترانس قفقاز» می تواند به عنوان میانبر بین این دو عمل کند.
همچنین، این کریدور می‌تواند به یک قطب ژئواکونومیک مستقل در اوراسیا برای تقویت همه پتانسیل‌های توسعه‌ای و ارتباط با سایر کریدورها تبدیل شود.
* ایجاد این کریدور موجب افزایش اهمیت ترانزیتی جمهوری آذربایجان و گرجستان و همچنین گسترش روابط تجاری ایران با قفقاز و اروپای شرقی خواهد شد. دیدگاه شما در این خصوص چیست؟
این کریدور یک نتیجه دوجانبه سودمند است که امیدواریم ارمنستان و شرکت های روسیه که در قفقاز جنوبی فعال هستند، نیز بتوانند در آن مشارکت کنند.
همه کشورهای اطراف خلیج فارس_دریای سیاه می توانند از طریق ظرفیتها و پتانسیل ژئواکونومیکی خود و تبدیل این منطقه به بستری برای هماهنگی تجارت شمال_جنوب و شرق_غرب در سراسر اوراسیا به یکدیگر نزدیک شوند
همه کشورهای اطراف می توانند از طریق ظرفیتها و پتانسیل ژئواکونومیکی خود و تبدیل این منطقه به بستری برای هماهنگی تجارت شمال_جنوب و شرق_غرب در سراسر اوراسیا به یکدیگر نزدیک شوند.
علاوه بر آن، کریدور اتصال خلیج فارس به دریای سیاه می تواند به تضمین ثبات و ایجاد امکانات جدید توسعه در طول زمان کمک کند.
* جنگ اوکراین در منطقه دریای سیاه چه تأثیراتی بر ترکیه و روسیه به لحاظ انرژی، تجارت، امنیت و بسیاری از جنبه های دیگر گذاشته است؟
علیرغم رای مخالف روسیه در مجمع عمومی سازمان ملل، ترکیه از اجرای خواسته های آمریکا برای تحریم این کشور خودداری کرده است. این موضوع نشان می‌دهد که با وجود رقابت فرامنطقه‌ای آن‌ها در سراسر آفریقا_اوراسیا که رهبران آن‌ها مسئولانه توانسته‌اند در طول سال‌ها به تنظیم و مدیریت روابط بپردازند، روابط بین این دو کشور همچنان قوی است.
منافع ملی عینی ترکیه با حفظ همکاری اقتصادی استراتژیک با روسیه و عدم وابستگی بیش از حد به شرکای غربی، تامین می شود
من معتقدم که منافع ملی عینی ترکیه با حفظ همکاری اقتصادی استراتژیک با روسیه و عدم وابستگی بیش از حد به شرکای غربی، تامین می شود.
* اتصالات حمل و نقل جدید و نوظهور بین دریای بالتیک، دریای سیاه و دریای خزر یک معماری ارتباطی متنوع و جدید ایجاد می کند که فرصت هایی را برای همه کشورها در امتداد مسیرها، از جمله کریدور حمل و نقل گوام GUAM، که بخشی جدایی ناپذیر از آن می شود، فراهم می کند. این معماری جدید مهمترین مولفه برای اجرای کریدور گوام و برقراری صلح در دو منطقه دریای سیاه و قفقاز جنوبی است، هرچند که در این دو منطقه تنش های زیادی قابل مشاهده بوده است. اجرای این کریدور در دریای سیاه تا اندازه محقق است؟
کریدور تجاری پیشنهادی گرجستان_اوکراین_جمهوری آذربایجان_مولداوی موسوم به گوام (GUAM) مدتی است که مورد بحث قرار گرفته است و تا حدودی در حال اجراست، اگرچه این یک محور ژئواکونومیک اصلی نیست و به همین دلیل است که توجه زیادی معطوف آن نشده است.
نقش رو به رشد لهستان، قوی ترین اقتصاد در اروپای مرکزی در شکل گیری گوام بسیار مهمتر است در حالی که هدف آن گسترش نفوذ خود بر منطقه از طریق «ابتکار سه دریا» به منظور ادغام کشورهای بین دریای آدریاتیک، بالتیک و دریای سیاه است
نقش رو به رشد لهستان، قوی ترین اقتصاد در اروپای مرکزی بسیار مهمتر است در حالی که هدف آن گسترش نفوذ خود بر منطقه از طریق «ابتکار سه دریا» به منظور ادغام کشورهای بین دریای آدریاتیک، بالتیک و دریای سیاه است.
در حال حاضر پروژه های ارتباطی برای پیشروی یک کریدور جدید شمال_جنوب بین قطب شمال اسکاندیناوی و دریای مدیترانه یونان از طریق این کشورها راه اندازی شده است. این قطب ژئواکونومیک با نفوذ فزاینده در سالهای آینده در اوراسیا اهمیت بیشتری خواهد یافت.
بر همین اساس، کشورهای قفقاز و کشورهای فراتر از آن در غرب آسیا و آسیای مرکزی تشویق خواهند شد تا روابط تجاری خود را از طریق این کریدور گسترش دهند در حالی که به شکل گیری کریدورهای تجاری جدید کمک خواهد کرد.
نظر شما