بازار؛ گروه استان ها: استان خراسان جنوبی با اجرای ۱۷ هزار و ۷۲۹ هکتار نهالکاری، ۱۵ هزار و ۹۲۵ هکتار مدیریت روان آب سطحی و ۶۰۰ هکتار مالچ پاشی و احداث آب‌گیرها نقش مهمی در جلوگیری از اثرات منفی ریزگردها و شن‌های روان و نابودی مراتع داشته، اما با توجه به افزایش کانون های فرسایش بادی و خاکی، خشکسالی های متناوب و کمبود بارندگی، اعتبارات و سرعت اجرای طرح های مقابله با بیابان زدایی اندک است.
در همین راستا به دلیل اهمیت این موضوع اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان خراسان جنوبی تور رسانه ای را برای بازدید از طرح‌های مقابله با بیابانزایی شهرستان سرایان برگزار کرد.
خراسان جنوبی دومین استان بیابانی کشور
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری خراسان جنوبی در این بازدید گفت: در عرصه‌های بیایانی یکی از مشکلات اساسی جهانی، ملی و منطقه‌ای، تغییر اقلیم و تخریب سرزمین است که برآیند آن به شکل فرسایش خاکی خود را نشان می‌دهد.
علیرضا نصرآبادی اظهار کرد: در عرصه فرسایش بادی خراسان جنوبی، طرح های بیابانزایی را داریم که با توجه به حساسیت‌های اقلیمی، جغرافیایی و منطقه‌ای حاکم بر استان برنامه ریزی شده است، چرا که جزو دومین استان بیابانی و پنجمین استان درگیر با پدیده گرد و غبار در کشور هستیم.
وی تصریح کرد: پدیده بیابانزایی تبعات مستقیم و غیرمستقیم متفاوتی دارد که حرکت ماسه‌های روان یکی از این تبعات است، به نوعی که در منطقه سه قلعه سرایان امکان ادامه فعالیت و استمرار بخش کشاورزی و دامداری و سکونت مردم دچار اختلال شده بود.
به گفته وی حرکت و هجوم ماسه‌های روان به سمت مناطق مسکونی و مزارع مشکلات عدیده‌ای برای ساکنان ایجاد کرده بود بنابراین با جنگل‌کاری از سال ۹۲ تاکنون جلوی هجوم ماسه‌ها گرفته شده است.
۳۵ کانون فرسایش بادی در خراسان جنوبی
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری خراسان جنوبی اعلام کرد: تا قبل از سال ۹۳ کانون های فرسایش بادی در استان ۲۸ مورد بود که با توجه به تغییرات اقلیمی کانون‌ها به ۳۵ مورد رسیده که مرکزیت عملکردی حرکت ماسه‌های روان در این حوزه‌ها دیده می‌شود.
نصرآبادی در زمینه اقدامات انجام شده برای جلوگیری از فرسایش بادی و مدیریت مراتع بیابانی گفت: احیاء و اصلاح مرتع با کاشت گونه‌های مختلف، ذخیره سازی نزولات بارش و هرزآب ها و روان آب ها در اراضی کم شیب و دشتی با اجرای هلالی‌های آبگیر و احداث چاله‌های فصلی یا شیارهایی برای ذخیره نزولات همراه با کاشت بذر در گونه های مختلف، از جمله اقدامات انجام شده است.
وی درباره نتیجه اقدامات انجام شده، تصریح کرد: تثبیت ماسه‌های بادی، شن‌های روان و جلوگیری از گرد و غبار، تبخیر بیشتر و تخریب بافت خاک به لحاظ شیمایی از جمله مزایای اجرای این طرح‌ها در عرصه‌های بیابانی است.
تا قبل از سال ۹۳ کانون های فرسایش بادی در استان ۲۸ مورد بود که با توجه به تغییرات اقلیمی کانون‌ها به ۳۵ مورد رسیده که مرکزیت عملکردی حرکت ماسه‌های روان در این حوزه‌ها دیده می‌شود
به گفته وی موضوع مهم دیگر حفاظت از این عرصه ها است و انواع مختلف دارد که شامل حفاظت و غرق چرای دام و مقابله با آفات و بیماری ها و تغییر اقلیمی است.
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری خراسان جنوبی ادامه داد: با توجه به خشک شدن هوا و کمبود بارندگی مقاومت این گیاهان نیز کمتر می‌شود و با تغییرات اقلیمی برخی گونه‌ها دچار آفاتی مانند شپشک سفید و هجوم ملخ‌های کوهان دار می‌شود که در سه قلعه شاهد شیوع گسترده آن بوده ایم.
وی ادامه داد: این آفت به موقع توسط مشارکت تشکل‌های مردمی، بسیج، سپاه در بازه زمانی کمتر از ۲ ماه مهار شد.
وی افزود: یکی دیگر از موضوعات حفاظتی طرح مدیریت جنگل‌های دست کاشت با مدیریت قطع برش است، به این صورت که گونه‌ها و سرشاخه هایی که دچار آفت شده‌اند با قطع به موقع و دور کردن از محل از بین برود و با ضایعات آلوده قبل از رشد آفت مبارزه شود.
تولید علوفه برای مردم منطقه
معاون فنی اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری خراسان جنوبی نیز در این بازدید عنوان کرد: یکی از اهداف جنگل‌کاری درعرصه‌های بیابانی علاوه بر وظیفه ذاتی، تولید علوفه در مناطقی که پتانسیل رویش گیاهی را از دست داده، است.
غلامرضا آخوندی تصریح کرد: درست است که در حوزه عملکردی جلوگیری از حرکت ماسه ها و شن ها و احیا مناطق بیابان به عنوان اهداف اولیه تعریف شده است اما تأمین علوفه هدف دوم است که باعث رضایت روستاییان می شود.
وی ادامه داد: به طور متوسط در هر هکتار که عملیات احیا و نهالکاری بیولوژیک انجام می‌شود ۷۵ تا ۲۰۰ کیلوگرم علوفه خشک تولید می‌شود که دام های مناطق اطراف از آن استفاده می کنند.
ایجاد اشتغال و جلوگیری از مهاجرت
به گفته وی ایجاد اشتغال پایدار برای روستاییان منطقه نیز از دیگر اهداف احیای جنگل‌کاری است چراکه به ازای هر هکتار کار در یک عرصه احیایی، به طور مستقیم ۲ نفر مشغول به کار می‌شوند و منفعت مالی آن در ابتدا به خود مردم منطقه باز می گردد.
معاون فنی اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری خراسان جنوبی جلوگیری از مهاجرت و ایجاد اشتغال را از اهداف مهم طرح های بیابان زدایی اعلام کرد و افزود: قبل از جنگل‌کاری منطقه سرایان عاری از پوشش گیاهی بود لذا بر اساس طرح‌های مطالعاتی، سیاست‌گذاری، تأمین اعتبار امروز شاهد رضایتمندی مردم هستیم.
آخوندی بیان کرد: امسال به دلیل عملکرد خوب استان در عملیات بیابان‌زدایی و بیولوژیک بین ۳۱ استان کشور به استان خراسان جنوبی قول مساعد داده شد تا ۲ برابر اعتبار سال گذشته اعتبار در اختیار استان قرار گیرد.
وی با بیان اینکه در این زمینه پیشنهادات شهرستان‌ها اخذ شده است، گفت: به محض اختصاص اعتبار بین شهرستان‌ها توزیع می شود و با توجه به اینکه اعتبار سال آبی جاری در قالب احیای مراتع بیابانی ۹۸ میلیارد تومان بود در سال جاری حداقل ۲ برابر افزایش خواهد یافت.
قبل از جنگل‌کاری منطقه سرایان عاری از پوشش گیاهی بود لذا بر اساس طرح‌های مطالعاتی، سیاست‌گذاری، تأمین اعتبار امروز شاهد رضایتمندی مردم هستیم
۵ کانون بحرانی فرسایشی و فرونشست در سرایان
با توجه به اهمیت سرایان به دلیل فرونشست هایی در این منطقه با رئیس اداره منابع طبیعی و آبخیزداری سرایان نیز گفت و گو کردیم که در این زمینه گفت: این شهرستان دارای پنج کانون بحرانی آفریز-موسویه، بشرویه- فردوس، چاه مرجانه، سه قلعه و نوغاب به مساحت ۱۸۷ هزار و ۳۳ هکتار است.
سعید خواجه دلیل فرونشست موجود را حفر چاه ها بدون برنامه ریزی و برداشت بی رویه از سفره های زیرزمینی دانست و افزود: فرونشست در منطقه سُرُند مرز سیاسی سرایان و فردوس است که با ترمیم و طرح های آبخیزداری، ایجاد طاق زارها و نظارت بر چاه ها، در تلاش برای بهبود وضعیت هستیم.
وی با اشاره به اجرای طرح‌های مقابله با بیابانزایی در شهرستان هم عنوان کرد: طرح هایی برای مدیریت مناطق بیابانی خور، سه قلعه اجرایی شده که در مجموع تاکنون هزار و ۹۶۹ هکتار نهالکاری و ۲ هزار و ۲۳۰ هکتار مدیریت روان آب در سطح مراتع طبیعی شهرستان سرایان انجام شده است.
مشکلات منطقه مرتفع شد
عضو شورای شهرک شهید دستغیب سه قلعه سرایان هم در حاشیه این بازدیدها گفت: در گذشته حرکت ماسه‌های روان امان مردم منطقه را بریده و زندگی را بسیار سخت کرده بود.
بهمن احمدی بیان کرد: در این منطقه بیش از پنج روستا با جمعیت بالا سکونت دارند که با تبدیل بیابان به جنگل دست کاشت بسیاری از مشکلات منطقه از جمله هجوم شن‌های روان و تأمین علوفه دام رفع شد.
به گفته وی با توجه به خشکسالی‌های امسال و کمبود بارندگی، هنوز تا این لحظه جنگل برای چرای دام در اختیار دامداران قرار نگرفته است و امیدواریم به‌زودی انجام شود.
اکنون طلایه دار مبارزه با این بحران خانمان برانداز منابع طبیعی و آبخیزداری استانها هستند که علی‌رغم سخت‌کوشی در انجام این مبارزه به تنهایی موفق نخواهند بود، از این رو مشارکت مردم و سایر نهادها می‌تواند مشکل گشا در سرعت بخشی اجرای پروژه ها و تأمین اعتبارات باشد.
نظر شما