شیما عبداله خانی؛ بازار: می توان گفت اقدام برای استفاده از بستر فضای مجازی که در سال های گذشته تاکید زیادی بر آن وجود داشت و اصطلاح دولت الکترونیک نیز در همین راستا به وجود آمد، تا حد زیادی افزایش یافت. شرایط موجود نشان داد مشاغل و حتی کسب و کارهای سنتی که توانستند سریعتر خود را در فضای الکترونیک توسعه دهند می توانند به حیات خود ادامه دهند و چه بسا کسب و کارهایی که نتوانستند از این بستر استفاده کنند و نابود شدند.
این موضوع اهمیت فناوری اطلاعات را چندین برابر نشان داد. حال این سوال به وجود می‌آید که تا چه حد بسترهای فضای مجازی برای ارائه خدمات مختلف در کشورمان فراهم است.
به گفته کارشناسان با توجه به سرعت رشد تجارت الکترونیک باید زیرساخت های موجود برای آن با همان سرعت تقویت شوند زیرا وجود زیرساخت های لازم برای خرید امن و راحت کاربران از فضای الکترونیک رضایت خاطر مشتریان را فراهم می آورد و باعث توسعه هر چه بهتر فضای تجارت الکترونیک می شود.
همان گونه که تجربه دنیا نیز چنین است؛ به عنوان مثال مجموعه ای چون آمازون در چند ماه گذشته فروشی برابر با ۱۰ سال گذشته خود را تجربه کرده است که از فراهم بودن زیرساخت‌های کافی برای آن حکایت دارد.
گفتگو با «کیوان نقره کار» کارشناس فناوری اطلاعات، مجری و فعال رسانه ای را در ادامه می خوانید.
*شیوع بیماری کرونا در چند ماه اخیر آمار استفاده مردم از اینترنت و بستر فناوری اطلاعات برای دریافت محصول و خدمات مورد نیاز را به صورت چشم گیری افزایش داد و حتی شاهد رونق بسیاری از کسب و کارهایی که در بستر فضای مجازی رشد چندانی نداشتند، هستیم. شما تاثیرات شیوع بیماری کرونا بر رونق تجارت الکترونیک را چطور ارزیابی می کنید؟
کووید ۱۹ کاری کرد که شاید سال ها مجموعه های مختلف درمورد آن تبلیع می کردند ولی نتوانستند به آنچه که شیوع یک بیماری انجام داد یعنی استفاده از ظرفیت های مختلف فناوری اطلاعات در حوزه های مختلف برسند. استفاده از فضای الکترونیک و فناوری اطلاعات نه فقط در بحث تجارت الکترونیک بلکه در بسیاری از حوزه ها قوت گرفت. از آن جایی که موضوع اقتصادی همواره حرف اول را می زند تجارت الکترونیک یکی از موضوعاتی بود که به سرعت رشد کرد.
بنگاه های اقتصادی برای حفظ سازمان و مشتریان خود به آن گرویدند. حتی کسب و کارهای سنتی هم از فناوری استفاده کردند و شاهد تاثیرات مثبت آن در کسب وکار بودند، در صورتی که اگر از این فناوری استفاده نمی کردند ممکن بود از بین بروند. البته ماهیت مشاغل هم در رشد آن ها در فضای کسب و کار اینترنتی اهمیت دارد و برخی مشاغل اصولا نمی توانند به طور کامل دربستر اینترنت ارائه شود.
*این شرایط را چطور می بینید؟
برای استفاده از فناوری و پیشبرد یک کسب و کار باید دید آیا محصول یا خدمت مورد نظر می تواند در این شرایط زنده بماند یا خیر. فناوری اطلاعات هم در جاهایی متضرر شد به عنوان مثال کسب و کارهایی چون گردشگری که حوزه آی تی هم در این زمینه فعالیت زیادی داشت، متناسب با شرایط ضعیف شدند زیرا اساسا گردشگری وجود نداشت که حوزه آی تی به تسهیل آن بپردازد.
بنابراین به دلیل اینکه این شغل تا حدی از بین رفت، ابزارها و مجموعه هایی که می توانستند به آن سرویس بدهند نیز از کار افتاد. اما حتی همان مجموعه ای که محصولش در این شرایط از بین رفته می تواند از فناوری استفاده کند و رابطه خود را با مشتریان حفظ کند.
به عنوان مثال یک مجموعه مسافرتی و گردشگری یا هتل با استفاده از ابزارها و ارسال پیام به مشتریان خود همچنان مشتری را به یاد خود نگه دارد. اما گردشگری مجازی را می توان محصولی جدید دانست که با از بین رفتن گردشگری به وجود آمد و برای بخشی از گردشگران رضایت نسبی فراهم شد اگر چه پدیده ای مانند سفر به گونه ایست که نمی توان تمام آن حس را از طریق مجازی دریافت کرد اما گردشگری مجازی می تواند فعلا به عنوان یک زنجیره فرصتی ایجاد کند که اگر افراد نمی توانند سفر کنند گردشگری را به صورت مجازی داشته باشند.
مزیت دیگر ارزان بودن آن به نسبت سفرهایی است که حضوری یا واقعی انجام می شود و چه بسا افرادی که از لحاظ سن و سال یا جسمی ناتوان هستند از این امکان استفاده کنند. این موضوعات فرصت هایی است که در پس از بین رفتن یک پدیده کسب و کاری می تواند به وجود بیاید یا توسعه یابد.
*استفاده از بستر فناوری اطلاعات برای کسب و کار چه مزیت هایی را ایجاد می کند؟
استفاده از فناوری یک مزیت است زیرا باعث کاهش هزینه شده و استفاده از آن رایگان است یعنی با چند کلیک می توان کاری را انجام داد که بابت آن باید هزینه های بسیاری انجام می شد. اکنون نیز سبک رفتاری افراد عوض شده خیلی افراد علاقه داشتند به خرید حضوری بپردازند و با فروشندگان حقیقی سر و کار داشته باشند و این بخشی از لذت خرید بود ولی به واسطه کرونا بسیاری افراد به فروشگاه های مجازی روی آوردند.
مجموعه آمازون در همین سه ماه اخیر به اندازه ده سال گذشته فروش داشته است و این نشان می دهد یک بیماری چقدر توانسته در پیشرفت یک کسب و کار موثر باشد. در کشورمان فروشگاه های اینترنتی قوت گرفتند به عنوان مثال دی جی کالا بخشی از کارکنان خود را اخراج کرده بود ولی بعد از کرونا حدودا ۲ هزار نفر را جذب کرد که نشان می دهد چقدر می تواند موفق باشد.
شرکت هایی که فروش اینترنتی ویدئو دارند فروش چند برابری پیدا کردند و مجموعه هایی چون نت فیلیکس، آپارات یا نماوا فروش چندین برابری پیدا کردند. اگرچه که سینما ها تعطیل شد ولی مانند گردشگری که اقدامات مکمل انجام شد و سعی کرد مشتریان را در بستر دیگری حفظ کند، بسترهای نمایش ویدئوی آنلاین و سینماهای آنلاین توانست تا حدی جبران تعطیلی سینما ها باشد وموفق عمل کند.
البته تفاوت در موفقیت به محصول، مشتری و سرویس دهنده هم برمی گردد کسب و کارهایی که هوشیار بوده اند و شتاب لازم را در توسعه فناوری داشته و خود را گسترش داده اند موفق شده اند اما مجموعه هایی هم هستند که حتی فناورانه بوده اند ولی نتوانسته اند کسب و کار خود را توسعه دهند.
*بسیاری از افراد به دلیل نگرانی درمورد فضای خرید آنلاین از لحاظ امنیت پرداخت و یا مطمئن نبودن از دریافت خرید خود از خرید دربستر اینترنت خودداری می کنند حتی برخی از افراد گویی آرامش روانی کافی برای خرید در بستر اینترنت را ندارند. در این مورد چه اقدامی می توان انجام داد؟
چند مسئله می توند باعث شود خرید های اینترنتی جذابیت لازم را از بخشی از مشتریان نداشته باشد. یکی خصلت شرقی بودن ما ایرانی هاست که دوست داریم حضوری خرید کنیم و از تمام قوه های بصری و لمسی و غیره استفاده کنیم، با فروشنده صحبت و مشورت داشته باشیم یا همراه افرادی با هم به خرید بپردازیم. اما با استفاده از فناوری و فروش از راه دور همواره این نگرانی برای خریداروجود دارد که آیا همان چیزی که می بیند برای خریدار ارسال می شود یا نسبت به فروشنده اطمینان ندارند. بنابراین موضوع امنیت و آرامش روانی از خرید مطرح می شود.
موضوع امنیت اطلاعات شخصی و امنیت پرداخت با کارت های بانکی از طریق درگاه پرداخت الکترونیک نیز وجود دارد. برای این موضوعات باید آموزش و فرهنگسازی وجود داشته باشد و اطلاع رسانی در مورد مجوزهای فروشگاهای اینترنتی، نمادهایی که دریافت می کنند و سازمان های ناظر بالادستی وجود داشته باشد که اگر خریداران به مشکل برخوردند بدانند می توانند به آن ها مراجعه کنند یا بدانند که این سازمان ها با چه ترتیب و سرعتی این نگرانی را رفع می کنند.
بنابراین زیر ساخت یک فروش اینترنتی تنها یک فروشگاه، محصول و یک خریدار نیست بلکه وجود فرایندهایی است که افراد بتوانند حق و حقوق خود را در صورت ضایع شدن حقوق خود دریافت کنند، یا وجود زیر ساخت های اینترنت پرسرعت و سایت های خوب همه در موفقیت زنجیره چرخه تجارت الکترونیک موثر هستند.
تجارت الکترونیک از رشد سریعی برخوردار است و همه زیرساخت ها باید متناسب با این موضوع فراهم شود. اگر ما تشویق به خرید اینترنتی می کنیم باید بستری را فراهم کنیم که اگر مشکلی در خرید ایجاد شد بتوان به سهولت موضوع را پیگیری کرد و اگر این اتفاق نیافتد باعث بی اعتمادی به این فضا و نهاد های نظارتی بالا دستی می شود.
حتی نبود زیر ساخت های اینترنت پر سرعت و دسترسی کافی برای خرید اینترنتی نیز می تواند باعث بازخورد منفی برای کاربران و خریداران باشد. بنابراین تمام زنجیره ارزشی تجارت الکترونیک باید درست و بجا کار کند تا بتوانیم بگوییم که مجموعه ای موفق است. اگر علی بابا و آمازون و نمونه شرکت های خدمات رسان و فروش اینترنتی موفق هستند به دلیل این است که چنین پشتوانه هایی برای آن ها وجود دارد که رضایت فروشندگان و کاربران را فراهم می آورد.
*اکنون ما این زیرساخت ها را در فضای تجارت الکترونیک کشورمان داریم؟
زیر ساخت ها را داریم ولی این تا چه حد، مهم است. ما قوانین تجارت الکترونیک را داریم اما اینکه اگر کاربری به مشکلی برخورد با چه سرعتی رسیدگی می شود موضوع مهمی است. اینترنت داریم ولی اینکه سرعت و قیمت مناسبتر باشد موضوع مهمی است. تقریبا همه زیر ساخت ها را داریم ولی با کیفیت خوب نداریم باید این کیفیت ها بهتر بشود تا ما بتوانیم مردم را به استفاده از فضای تجارت الکترونیک ترغیب کنیم.
نظر شما