بازار؛ گروه صنعت: ۱۴۰۱ سال چندان خوبی برای صنعت دارو و تجهیزات پزشکی نبود؛ به طوری که در نیمه دوم این سال کمبودهای دارویی به بیش از ۳۵۰ قلم و کمبودهای حوزه تجهیزات پزشکی به حدود ۲۵۰ قلم رسید. کمبودهایی که در نتیجه تحریم های خارجی و سیاست گذاری های غیر کارشناسی مسئولان در داخل رقم خورد.
با این حال ۱۴۰۱ هرچه بود و نبود تمام شد و انتظار می رود در این سال جدید که تازه آغاز شده نه تنها اشتباهات گذشته از سوی مسئولان تکرار نشود بلکه در ۱۴۰۲ مسیر برای صنایع مرتبط با درمان مردم هموار تر شود. در این رابطه علیرضا چیذری عضو هیئت مدیره انجمن ملزومات و تجهیزات پزشکی مرآت، عضو انجمن تولید و عضو انجمن مهندسی پزشکی ایران در گفت و گو با بازار توضیح می دهد:
* به عنوان یکی از فعالان عرصه تجهیزات پزشکی بفرمایید سالی که گذشت چطور بود؟ چرا انقدر در ۱۴۰۱ شاهد کمبودهای عدیده در حوزه تجهیزات پزشکی بودیم؟
هرچند از نظر دولتمردان در این دوره و ادوار گذشته هیچ گاه کمبودی نداشته ایم و همیشه در اوج پیشرفت قرار داشته ایم اما به رغم اینکه نمی توان توسعه و پیشرفتی که طی ۴۴ سال صورت گرفته را نادیده گرفت اما هنوز این پیشرفت ها با شعارهای جمهوری اسلامی، محورهای انقلاب و خواست رهبری و حضرت امام (ره) برابری نمی کند. بنابراین این پیشرفت ها نه هم وزن جمهوری و نه اسلامی است.
هر چند گاهی کمبودها تا حد فاجعه آمیزی افزایش می یابند اما می بینیم که مسئولان می گویند کمبودی نیست
از طرفی هر چند گاهی کمبودها تا حد فاجعه آمیزی افزایش می یابند اما می بینیم که مسئولان می گویند کمبودی نیست. البته به نحوی هم درست می گویند چرا که برای مثال فعالان صنعت درمان از کمبود نخ بخیه گلایه می کنند و می گویند نیست. در مقابل مسئولان می گویند نخ بخیه به قدر کافی وجود دارد اما آیا می توان از نخ بخیه ای که دست را با آن سوچور می کنند در عروق قلبی استفاده کرد و حتی عمل پیوند را انجام داد؟ خیر. بنابراین فرق نخ بخیه ای که مسئولان می گویند به قدر کافی موجود و فعالان عرصه درمان می گویند کمبود داریم این است.
* بنابراین برخی از کمبودهای عرصه درمان ناشی از ناآگاهی متولیان این حوزه است؟
بله، مسئولی که در مورد کمبودها نمی داند و به نظر او وقتی نخ بخیه داریم پس برای جراحی های دیگر هم نخ بخیه کمبودی ندارد. البته این کمبودها فقط به نخ بخیه محدود نمی شود و دامنه آن ها خیلی وسیع تر است.
برای مثال وقتی می گوییم استنت داریم اما آیا این استنت برای عروق باریک و گرفتگی های کوچک و طویل هم کاربرد دارد؟ خیر؛ چرا که سایز این استنت ممکن است با رگ تطبیق نداشته باشد. برای مثال آیا می توان برای رگی که سایز ۲.۵ دارد از استنت ۱۴ استفاده کرد؟ مشخص است که نمی توان چنین کاری کرد اما مسئولان فقط اسم موجودی را می بینند.
* با تفاسیر به نظرتان اکنون وضعیت ذخیره استراتژیک تجهیزات پزشکی در کشور به اندازه کافی است؟ یا هنوز کمبودهایی در این حوزه وجود دارد؟
شرایط موجود از نظر پزشک به عنوان مصرف کننده بازار تجهیزات پزشکی، شرکت های تامین کننده و سایر فعالان این عرصه که ارتباط مستقیمی در بیمارستان ها و سایر مراکز درمانی با هم داریم، کمبودهای تجهیزات پزشکی نه در مرحله حاد بلکه در مرحله هشدار قرار دارد. همچنین در برخی از تجهیزات دچار کمبودهای حاد هستیم که این وضعیت به طور کلی شایسته نیست.
البته وضعیت پیش آمده در صنعت تجهیزات پزشکی فقط در نتیجه مدیریت آقای حیدر محمدی رئیس سازمان غذا و دارو و یا سایر مدیران وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی این دوره نیست؛ چرا که بروز این اتفاقات در نتیجه تضاد منافعی است که در زنجیره تامین رخ می دهد. برای مثال اگر رئیس سازمان غذا و دارو نسبت به اهدای مجوز اقدام کند اما بانک مرکزی نتواند ارز مورد نیاز را در زمان مناسب تامین کند کل پروسه دچار اختلال می شود و این موضوع را نمی توان به گردن مسئولان سازمان غذا و دارو انداخت.
اگر کمبود یک کالایی به مرز هشدار برسد و مسئولان دیر خبردار شوند نشان می دهد که سامانه ردیابی بازار یا همان تیتک یک سامانه فشل است
با این حال اگر کمبود یک کالایی به مرز هشدار برسد و مسئولان تازه خبردار شوند که برای مثال یک نوع خاص از استنت نایاب شده نشان می دهد که سامانه ردیابی بازار یا همان تیتک یک سامانه فشل غیر تطبیقی و غیر کاربردی است. این درحالی است که رئیس سازمان غذا و دارو مدعی می شود که می توانند ۷۰ درصد بازار را رصد کنند اما در مقابل این فاجعه است که بخاطر گرفتگی یک رگ دو میلی متری حیات یک شخص پایان بیابد و بگوییم تجهیزات مورد نیاز برای آن جزو ۳۰ درصد باقی مانده غیرقابل رصد است.
این مساله فقط به تجهیزات پزشکی محدود نمی شود می بینیم که در حوزه دارویی هم دچار چنین مشکلاتی هستیم. برای مثال در سامانه وزارت بهداشت کورتیموکسازول در داروخانه ها موجود است اما وقتی به داروخانه مراجعه می کنیم و درخواست این دارو را داریم می گویند فقط کورتیموکسازول اطفال دارند، چه طور می توان به یک فرد مسن بگوییم از این قرص که روزانه یک عدد آن را باید می خورد باید حالا ۴ عدد مصرف کند؟ از این دست کمبودها در صنعت دارو و تجهیزات پزشکی کم نداریم و همواره می بینید یک دارو یا یک تجهیزات پزشکی هست و دیگری نیست و برای برخی از درمان ها این کمبودها قابل جبران نیست.
برای مثال داروی مورد نیاز یک فرد متقاضی شیمی درمانی را برای چهار دوره در اختیار داریم اما دوره نهایی و پنجمین دوره آن با فاصله تامین می شود. این تاخیر به معنای دوباره آغاز کردن کل مراحل، افزایش هزینه و سایر مشکلات برای بیمار است.
* اغلب از کمبود نقدینگی به عنوان حلقه گم شده در روند درمان بیماران یاد می شود. آیا می توان بخشی از معضلات این حوزه را مرتبط با مشکلات نقدینگی بدانیم؟
بیشتر بحث نقدینگی، مشکلات مدیریتی را شاهد هستیم. برای مثال مسئولان مدعی می شوند که نقدینگی کافی در اختیار ندارند اما ۴۰ دستگاه سی تی اسکن با وام بین المللی وارد کشور می شود و برای آن باید ۵ تا ۶ درصد کارمزد پرداخت کرد. این درحالی است که باید از مسئولان پرسید چه نیازی به این تعداد بالا دستگاه سی تی اسکن و ام آر آی داریم؟ آن هم در شرایطی که هزینه یک دستگاه هزینه داروی یک شهر به مدت یک ماه است.
اکنون در خط لوکس نشینی و بنز سواری نیستیم که چنین کارهایی در کشور انجام دهیم. اکنون باید به فکر جمعیت بالای مردمی که زیر خط فقر قرار دارند باشیم و نیازهای آن ها را برطرف کنیم نه اینکه برای یک شهرستان که تا ۱۱ ظهر هم مراجعه کننده ندارد دستگاه سی تی اسکن خریداری کنیم یا دستگاه ام آر آی برای مرکزی خریداری کنیم که هیچ وقت متخصص مغز و اعصاب نداشته و در آینده هم نخواهد داشت. بنابراین تجهیز کردن مراکز به این شکل و فقط برای جلب توجه برخی از مسئولان، فرمانداران و نمایندگان مردم در مجلس اقدام درستی نیست.
تجهیز یک شهرستان به دستگاه های ام آر آی یا سی تی اسکن که یا متخصص مربوطه را ندارد یا بعد از ساعت ۱۱ ظهر مراجعه کننده ندارد درست نیست
از طرفی طی برگزاری نمایشگاه های تجهیزات پزشکی هم می بینیم کیفیت برگزاری نمایشگاه حتی از عقب افتاده ترین کشورهای آسیایی هم پایین تر است و کمتر شرکت های خارجی رغبتی برای حضور نشان می دهند. این درحالی است که دو انجمن تولید و صادرات تجهیزات پزشکی با اعضای مشترک داریم که اکثر این انجمن ها هم همواره درحال بحث و دعوا هستند. بنابراین عجیب نیست که صنعت هم دچار سقوط می شود؛ چرا که تمام این مسائل نشان می دهد در سطوح بالای مدیریتی تشکل ها هم ضعف داریم.
در کنار این موضوع از مسئولان می شنویم که وعده می دهند درمان مردم را باید رایگان کرد اما در مقابل بودجه ۱۴۰۲ نسبت به ۱۴۰۱ هیچ افزایشی نیافته است. این درحالی است که تورم ۱۴۰۱ با آمار و بر اساس مستندات بیش از ۶۰ درصد بوده است. این درحالی است که بودجه ۱۴۰۲ بر اساس گفته مسئولان فقط ۳۰ درصد افزایش یافته که این رقم هم فقط حقوق کارکنان را پوشش می دهد. به بیان ساده تر بودجه بهداشت و سلامت افزایش نیافته است و کماکان بودجه مذکور اشتباهات محاسباتی خیلی شدیدی دارد؛ چرا که یک بار بودجه بیماری های خاص را در سطح بیمه سلامت حساب کردند و یک بار دیگر همین بودجه را در سطح دانشگاه ها تقسیم کردند. بنابراین دوبار این کار را کردند و یک بار ارزش افزوده ای که به سلامت تخصیص داده می شد را در کل بودجه حساب کردند و بار دیگر سهم دانشگاه هایی که از این ارزش افزوده می گیرند را جدا جدا برای هر دانشگاه حساب کردند.
* با این تفاسیر ۱۴۰۲ را برای صنعت تجهیزات پزشکی چطور پیش بینی می کنید؟
در سال ۱۴۰۲ نباید تصور حتی حفظ وضعیت فعلی را داشته باشیم. با این بودجه ای برای امسال در نظر گرفته اند گویی زلزله ای رخ داده که حالا باید منتظر سونامی آن باشیم. این نگاه بدبینانه نیست بلکه کاملا واقعی است همانطور که سال ۹۶ نامه ای دادم که اجرای طرح سلامت به این شکل مخالف منویات رهبری است و نتیجه آن را اکنون داریم می بینیم که تا پیشگیری و بهداشت را مد نظر قرار ندهیم به هیچ کجا نمی رسیم. اکنون نیز اگر در پیشگیری ۱۰ درصد هزینه کنیم در درمان ۵۰ درصد صرفه جویی خواهیم کرد. با این حال گوش شنوایی نیست و هنوز مساله ای به نام پیشگیری را در کشور شاهد نیستیم.
* در سال ۱۴۰۲ به لحاظ تولید کیفی در کجا قرار خواهیم داشت؟
صنعت تجهیزات پزشکی به لحاظ تکنولوژی پیشرفت خیلی خوبی کرده و کیفیت محصولات نیز بسیار بالا است. اما همانطور که اشاره کرد سطح مدیریتی بسیار تنزل یافته است. البته به هیچ عنوان نمایشگاه هایی که در ایران برگزار می شود با عرب هلث و سایر رویدادهای بین المللی در این حوزه قابل قیاس نیست؛ چرا که در آن ها حجم بالایی از تکنولوژی های روز را شاهد هستیم. البته ما هم می توانیم تکنولوژی هایمان را ارتقا دهیم اما متاسفانه به دلیل عدم تعامل تجاری با کشورهای خارجی چه به لحاظ واردات و چه صادرات از دنیا عقب مانده ایم.
هر کالایی که واردات های تک داشته باشد پیشرفت می کند اما اگر واردات نداشته باشیم ۲۰ سال دیگر هم کالا ها را به همین شکل تولید خواهد شد
البته وقتی واردات را محدود می کنیم بروز این اتفاقات هم عجیب نیست. سرنوشت صنعت خودروی کشور جلوی چشممان هست و می بینیم که نمی توانیم متناسب با روز و دنیا در این حوزه دستاوردی داشته باشیم. از این رو دور از انتظار نیست که نمونه همین اتفاق در تجهیزات پزشکی و سایر صنایع هم رخ دهد. بنابراین هر کالایی که واردات های تک داشته باشد در آینده پیشرفت می کند اما اگر واردات نداشته باشیم ۲۰ سال دیگر هم همین کالا ها را به همین شکل تولید خواهد شد.
بنابراین باید به انتخاب مشتری احترام بگذاریم و بازاری رقابتی فراهم کنیم اما اگر به این نکته مهم توجه نکنیم ادامه این وضعیت و حذف رقابت از بازار داخلی باعث می شود در آینده در صنعت تجهیزات پزشکی خودرویی همچون سمند اما با قیمت بنز داشته باشیم.
نکته جالب این است که همچنان مسئولان مدعی هستند که وضعیت خوب است و هیچ کمبودی هم در تجهیزات پزشکی نداریم. از طرفی با بودجه ای که در همین ابتدا دچار کسری است وعده درمان رایگان مردم را سر می دهند. این در حالی است که باید از متولیان دولت پرسید در کجا سرانه بودجه درمان رایگان را دیده اند؟ خوب است که درمان مردم رایگان شود و این آرزوی هر ایرانی است اما وضعیت گویای همان ضرب المثل جیب خالی و پز عالی است.
نظر شما