کانال استانبول؛ افزایش وزن سیاسی_تجاری آنکارا در نظام بین الملل| ترکیه مانند ایران خام فروشی ندارد

تهمینه غمخوار؛ بازار: دولت اردوغان مدت‌ هاست با جار و جنجال درباره پروژه‌های کلان زیرساختی مانند فرودگاه‌ها و بزرگراه‌ها از آنها به‌ عنوان نشانه قدرت روزافزون ترکیه یاد می‌کند و با وجود افزایش مخالفت‌ ها با طرح ساخت آبراه‌ مصنوعی تحت عنوان «کانال استانبول»، با برگزاری مراسم افتتاحیه مرتبط با این طرح در ۲۶ ژوئن، همچنان آن را پیش می‌برد چرا که از نظر وی، افتتاح این پروژه، صفحه جدیدی را در تاریخ توسعه ترکیه باز کرده و به نوعی نجات اقتصاد استانبول در آینده است. 

ایده این کانال ۴۵ کیلومتری که  از آن به عنوان پروژه دیوانه وار اردوغان توصیف می شود، یک دهه پیش برای اولین بار مطرح شد. اما دو هفته گذشته، اردوغان، رئیس جمهور ترکیه در مراسم راه اندازی و افتتاح یک پل ۱۱۶۸ متری شرکت کرد که اولین حرکت برای ساخت کانال استانبول که عده ای آن را به عنوان یک حیوان خانگی تعبیر می کنند،  با هدف اتصال دریای سیاه به دریای مرمره  شرکت کرد، در حالی که با یک تلاش گسترده، امیدوار است حمایت خارجی از جمله چین را نیز کسب کند. اردوغان در ماه فوریه بارها اعلام کرده بود که این کانال را خواهد ساخت و دولت وی سرسختی این کار را انجام خواهند داد و مردم خواهند دید که استانبول چگونه زیبا خواهد شد.

علاوه بر آن، از دیدگاه رئیس جمهور ترکیه، این پروژه جنجالی همچنین موجب تقسیم افکار عمومی ترکیه در بسیاری از حوزه ها، شامل مسائل زیست محیطی و مالی و همچنین امنیت ملی خواهد شد در حالی که احزاب مخالف به شدت مخالف این کانال هستند و تهدیدهایی از قبیل عدم پرداخت هزینه آن را متعهد شده اند و عهد کرده اند که در صورت به قدرت رسیدن از هر کشور یا شرکتی که از آن حمایت می کند، فاصله بگیرند.

همچنین، از نظر اردوغان آنکارا می تواند از سیاست تجاری برای دستیابی به اهداف امنیتی و سیاسی استفاده کند و ترکیه به یک قطب ترانزیتی بین آسیای مرکزی و قفقاز و اروپای شرقی و شمال آفریقا تبدیل شود.

با این حال پیش بینی کارشناسان اقتصادی این است که طرح ساخت کانال موازی با تنگه بوسفور استانبول، ۱۵ میلیارد دلار هزینه داشته باشد و این کشور را که قبلاً از هم پاشیده بود، بیشتر تقسیم خواهد کرد.

کارشناسان حوزه حمل و نقل دریایی و دیپلمات های بازنشسته ترک همچنین هشدار داده اند که این کانال می تواند یک چالش ناخواسته برای کنوانسیون مونترو ایجاد کند که بیشتر عبور کشتی های نظامی را از تنگه های ترکیه تنظیم می کند و به طور بالقوه تعادل را به ویژه در دریای سیاه بر هم می زند که البته دولت این اتفاق را انکار می کند.

همچنین، با توجه به اینکه پروژه کانال به دلیل خسارت احتمالی برگشت ناپذیر به محیط زیست مورد انتقاد محیط بانان و دانشگاهیان قرار گرفته است، بسیاری از بانکداران بدبین هستند که این پروژه ممکن است بودجه غربی را نیز دریافت کند در حالی که اردوغان معتقد است که این پروژه نیازی به خزانه دولتی ندارد. 

در همین راستا و بر اساس اهمیت اقدام جاه طلبانه اردوغان برخلاف مخالفتها و ایجاد مشکلات زیست محیطی، خبرنگار بازار گفتگویی را با «ابراهیم فراهانی» کارشناس مسائل ترکیه در خصوص این کانال و اهداف رئیس جمهور این کشور ترتیب داده که در ادامه می خوانیم: 

 «ابراهیم فراهانی» در ابتدا گفت: تنگه های ترکیه به دلیل اهمیت راهبردی خود در تجارت بین‌المللی و سیاسی نقش مهمی را در تاریخ اروپا و جهان ایفا کرده‌اند. کانال استانبول در این میان، رقیب تنگه داردانل و بوسفور است و خاصیت جدیدی که به ترکیه می دهد این است که از نظر حقوق بین الملل به دلیل آن که آبراه بین المللی نیست و ساختگی دست بشر است، قوانینی که در حقوق بین الملل در خصوص این دو تنگه مسلط شده، در کانال استانبول صدق پیدا نمی کند و آزادی عمل بیشتری به دولت و حکومت ترکیه می دهد. در واقع، کانال استانبول تماما تحت اختیار ترکیه قرار خواهد داشت.

وی افزود: در حقوق بین الملل، این دو تنگه قوانینی دارند که مثلا با نظارت ترکیه می توانند تردد انجام دهند؛ یعنی در حقیقت، ترکیه تنها اجازه کنترل و نظارت ترانزیت در این دو تنگه را دارد.

کارشناس مسائل ترکیه ادامه داد که این طرح، بسیار بلند پروازانه است و با توجه به اقتصاد ترکیه و نبود منابع مالی در چند سال اخیر با مخالفتهای جدی مواجه شده است، اما به نظر می رسد که قطری ها به کمک حزب عدالت توسعه در این پروژه همکاری خواهند کرد، به طوری که سرمایه گذاریهای گسترده ای نیز انجام داده اند.

فراهانی گفت: همچنین، زمینهای اطراف این کانال توسط اطرافیان اردوغان نیز خریداری شده و قطری ها نیز در میان مخالفان حزب آک پارتی به این نتیجه رسیده اند که این طرح را به پیش ببرند.

وی تصریح کرد: موضوع دیگری که اهمیت دارد این است که «اکرم امام اوغلو» شهردار استانبول در انتخابات پیشین پیروز شد و حزب عدالت توسعه چندین شهر بزرگ به خصوص استانبول را از دست داد. از طرفی به دلیل آن که اینگونه بیان می کنند که رئیس جمهور بعدی را معمولا استانبول تعیین می کند، اردوغان به این فکر افتاد که به یک ابر پروژه نیاز دارد تا بتواند رای استانبول را جمع آوری کرده و از آن خود کند و محبوبیت از دست رفته خود را احیا نماید. بنابراین این پروژه در رقابت با آک پارتی و حزب جمهوری خلق یا همان CHP مشهود است.

اردوغان با کانال استانبول در این فکر است که بتواند رای استانبول را جمع آوری کرده و محبوبیت از دست رفته خود را احیا نماید 

ابراهیم فراهانی در ادامه به سیاستهای اردوغان اشاره کرد و گفت: همواره رئیس جمهور ترکیه به دنبال آن است که کارها و پروژه های بزرگ را انجام دهد و به پیش ببرد، چرا که برای حیثیت و جایگاه او این اقدامات بسیار اهمیت دارد.

همواره رئیس جمهور ترکیه به دنبال آن است که کارها و پروژه های بزرگ را انجام دهد و به پیش ببرد، چرا که برای حیثیت و جایگاه او پروژه های بلندپروازانه مانند کانال استانبول بسیار اهمیت دارد 

این کارشناس مسائل بین الملل اذعان کرد:  نکته دیگر این است که حزب آک پارتی در ترکیه هم در خصوص مسیرهای ترانزیتی انرژی و کالا و همچنین مسافر بسیار خوب عمل نموده و بسیار سرمایه گذاری کرده است.

وی اظهار کرد: علاوه بر آن، ترکیه همواره به دنبال آن است که به دلیل اینکه همانند ایران منابعی مانند خام فروشی ندارد، این پروژه ها با درآمدهای کلان که ارزش مالی زیادی برای اردوغان دارد و همچنین موجب می شود که در نظام بین الملل و مبادی و ترانزیت های بین المللی، وزن سیاسی و تجاری ترکیه بسیار بالا رود، را در نظر بگیرد.

ترکیه همواره به دنبال آن است که به دلیل اینکه همانند ایران منابعی مانند خام فروشی ندارد، این پروژه ها با درآمدهای کلان که ارزش مالی زیادی برای اردوغان دارد و همچنین موجب می شود که در نظام بین الملل و مبادی و ترانزیت های بین المللی، وزن سیاسی و تجاری ترکیه بسیار بالا رود، را در نظر بگیرد

فراهانی در پایان گفت: از آن جایی که این موضوع که اردوغان وزن سیاسی ترکیه را افزایش داده اهمیت دارد، او به دنبال بالا بردن وزن تجاری کشورش از طریق ابر پروژه ها می باشد.