در برابر کشندگی بالای ویروس کرونا، باید از عوارض واکسیناسیون چشم‌پوشی کرد

امیرحسین عیدی؛ بازار: این روزها موضوع واکسیناسیون به یکی از دغدغه‌های اساسی در بین مردم کشورمان تبدیل شده است.در رابطه با واکسن ایرانی و لزوم واکسیناسیون عمومی به سراغ محمدرضا ناظر، استاد تمام بیماری های عفونی رفتیم. وی معتقد است به دلیل کشندگی بالای ویروس کرونا، می‌شود از بخشی از عوارض احتمالی واکسیناسیون، عبور کرد.

ناظر اظهار داشت:  عده‌ای از از بیماران و مخاطبین این سوال را پرسیدند که چرا علی‌رغم اینکه واکسن زدیم دوباره دچار بیماری شدیم و بر این اساس آیا لزومی بر زدن واکسن همگانی هست یا خیر. در جواب باید بگویم که ما در بیماری کرونا بر خلاف بعضی از ویروس‌ها مثل هپاتیت B که اگر سطح آنتی بادی بعد از سه دوره زدن به میزان مناسبی برسد و حتی اگر مقدار آن، زیر آن مقدار لازم بیاید، تمام آنتی‌ژن‌های حساس هپاتیت B را پوشش می‌دهد، ولی در کرونا قضیه اینطور نیست؛ یعنی آن آنتی‌بادی‌هایی که حتی در اثر خود بیماری هم ایجاد می‌شود قادر نیست بیمار را در برابر گونه‌های جدید محافظت کند و هرچه موتاسیون‌ها بیشتر باشد، آن بیماری جدید شدت، قدرت انتشار و پاندمی شدن آن بیشتر خواهد شد. بنابراین اینکه کسی بگوید من یک بار واکسن زدم اما ایمن نشدم ممکن است؛ زیرا کرونا موتاسیون می‌کند و ایمنی‌زایی واکسن کرونا هم به اندازه واکسن هپاتیت B نیست. به این دلیل توصیه می‌کنیم واکسن بزنیم که واکسن کرونا به صورت انبوه ارزش دارد؛ یعنی باید جمعیتی میلیونی را پوشش دهیم تا بتواند چرخه انتقال را کم کند. پس ما برخلاف هپاتیت B که می‌خواهیم تماس‌های پر خطر و فرد به فرد را محافظت کنیم، در کرونا هدفمان این است که چرخه انتقال را قطع کنیم و این اصل کار است.

 اگر کشوری، شهری یا منطقه‌ای بگوید که می‌خواهم افراد را به صورت تک به تک یا جمعیت محدودی را واکسیناسیون کنم یا حتی بین جمعیت‌های محدود با فاصله زمانی طولانی این عمل را انجام دهم، عملاً آن کارایی که ما از واکسیناسیون کرونا می‌خواهیم را ندارد

وی در ادامه گفت: اگر کشوری، شهری یا منطقه‌ای بگوید که می‌خواهم افراد را به صورت تک به تک یا جمعیت محدودی را واکسیناسیون کنم یا حتی بین جمعیت‌های محدود با فاصله زمانی طولانی این عمل را انجام دهم، عملاً آن کارایی که ما از واکسیناسیون کرونا می‌خواهیم را نخواهد داشت. مگر اینکه واکسنی بسازیم که بتواند تمام سوش‌های موتاسیون یافته را پوشش دهد؛ پس اولاً باید گفت که زدن واکسن در سطح وسیع و همگانی توصیه ‌می‌شود و دوم اینکه فردی که واکسن زده است ممکن است دچار بیماری کرونا شود و هرچه سوش، جهش بیشتری داشته باشد، احتمال گرفتن مجدد کرونا بیشتر است. قبلا می‌گفتند عفونت مجدد ممکن است بعد از شش ماه تا یکسال اتفاق بیفتند، بعد از آن اعلام کردند دو ماه، اما در مقالات جدید می‌گویند که حتی ممکن است عفونت مجدد بعد از سه هفته رخ دهد.

ناظر همچنین در مورد تفاوت واکسن‌ها و مباحثی که در این باره مطرح شده، گفت: واکسن‌ها به چندین دسته مختلف تقسیم می‌شوند. اولین واکسنی که در ایران تولید شده از نوع کشته شده و غیرفعال شده ویروس است که تمام جسم ویروس خود کرونا را استفاده کرده‌اند، برخلاف واکسن‌های آسترازنکا و اسپوتنیک که آنها اصلاً ویروس کرونا  نیستند و آدنو ویروس هستند. در اسپوتنیک از آدنو ویروس انسانی و در آسترازنکا از یک قسمت مهم از آدنو ویروس شامپانزه استفاده شده است. در واکسن‌های آمریکایی مدرنا و فایزر از mRNA استفاده شده است. در مدل‌های آسترازنکا، اسپوتنیک، مدرنا و فایزر عوارض اولیه و عوارض بعدی بیشتری وجود دارد، ولی ایمنی‌زایی آن‌ها نسبت به واکسن‌های کشته‌شده بالاتر است. در نوع آسترازنکا و اسپوتنیک با توجه به اینکه از آدنوویروس ضعیف‌شده استفاده شده است، مخصوصا اگر در تهیه واکسن اشتباهی رخ دهد عوارض و علائم خود آدنوویروس هم ممکن است بروز پیدا کند. در نوع اسپوتنیک با توجه به اینکه نوع آدنوویروس انسانی است، این موضوع بسیار مهم‌تر است و اگر بیمار نقص ایمنی شدیدی داشته باشد یا اینکه در روند تولید واکسن خللی رخ دهد، ممکن است خود آدنو ویروس از انسانی به انسان دیگر منتقل شود. ما در واقع چندین نوع واکسن ایرانی تولید کرده‌ایم و از انواع مختلفی که در جهان تولید می‌شود سعی کردیم همه مدل‌ها را بسازیم.

استاد بیماری‌های عفونی اظهار داشت: چیزی که الان بعنوان واکسن ایرانی شناخته می‌شود نوع کشته شده ویروس و همان واکسن کووایران برکت است که این حسن را دارد که برخلاف آن چهار واکسنی که گفتیم، چون از کل جسم واکسن استفاده شده، اگر موتاسیون نسبت به قسمت‌های حساس واکسن بوجود بیاید، ایمنی به قسمت آنتی‌ژن‌ها و دیگر قسمت‌های کروناویروس وجود دارد؛ یعنی ممکن است شدت بیماری در نوع موتاسیون یافته خفیف‌تر شود. البته طبیعتا چالشهایی هم دارد؛ مثل اینکه اگر موتاسیون‌ها برای تمامی جهان خیلی شدید شود و جهش به سرعت اتفاق بیافتد، سرعت تولید واکسن دچار مشکل می‌شود و نیاز به کشت ویروسی است، ولی در نوع mRNA بر اساس ادعایی که کرده‌اند می‌توانند در ظرف ۲۰ تا ۴۰ روز برای نوع موتاسیون یافته واکسن تولید کنند.

وی در پایان گفت:  بخاطر شدت انواع موتاسیون یافته و سرعت بالاتر انتقال و کشندگی بالاتر، زدن واکسن توصیه می‌شود و مجبور هستیم از عوارض اولیه واکسن چشم‌پوشی کنیم. بنابراین باید دعا کنیم که گسترش ویروس کمتر شود و دانشمندان ما بتوانند به نحو احسن واکسن‌های فعلی و واکسن‌های جدید برای انواع موتاسیون‌یافته بسازند.