بازار؛ گروه استانها: مشکل خشکسالی جدی‌تر از همیشه تمام کشور را تهدید می‌کند و حتی سومین استان پرآب کشور را با چالش مواجه کرده به طوری که کشاورزی لرستان این روزها در معرض خطر است از سوی دیگر باید گفت بعد از پشت سر گذاشتن یک دهه خشکسالی، طی دو سال گذشته با افزایش بارندگی ها در بسیاری از شهرهای لرستان سیل‌های ویرانگری جاری شد اما به دلیل آنکه سدهایی برای کنترل این روان‌آب‌ها وجود نداشت، بیشتر آب ها هدر رفتند.
افزایش بارندگی سبب شد که گمان کنیم دیگر دوران خشکسالی به پایان رسیده است اما در یک اتفاق غیرمنتظره میزان بارندگی‌های امسال نسبت به سال گذشته ۴۳ درصد کاهش و ذخایر سدها نیز بیش از ۵۰ درصد افت پیدا کرد.
میزان بارندگی‌های امسال نسبت به سال گذشته ۴۳ درصد کاهش و ذخایر سدها نیز بیش از ۵۰ درصد افت پیدا کرد
کم‌آبی، پیامدهای منفی زیادی برای اقتصاد به همراه خواهد داشت اما چون تقریبا تمام اقتصاد لرستان حول محور کشاورزی می شود، مهمترین حوزه‌ای که در ابتدا آسیب می‌بیند، بخش کشاورزی است که معیشت بسیاری از مردم به آن وابسته است.
پیش‌بینی خسارت ۷۰ درصدی به کشت‌های دیم
معاون بهبود نباتات جهاد کشاورزی لرستان در گفت‌وگو با خبرنگار بازار، اظهار داشت: میزان بارندگی‌های لرستان نسبت به سال گذشته حدود ۴۳ کاهش یافته و در محصولات پاییزه شامل گندم، جو، نخود و حبوبات در خوشبینانه‌ترین حالت ممکن حدود ۶۵ تا ۷۰ درصد خسارت دیده‌ایم.
جواد صالحیان افزود: در گندم دیمی که قرار بود ۱.۵ تن در هکتار برداشت داشته باشیم در حال حاضر در هر هکتار حدود ۳۰۰ الی ۴۰۰ کیلو بیشتر برداشت نداریم از طرفی بسیاری از آنها اصلاً قابل برداشت نیست یعنی تقریباً از ۱۹۵ هزار هکتار گندم دیم، ۱۱۶ هزار هکتار جو دیم و ۸۰ هزار هکتار نخود دیم تقریباً ۵۰ درصد آنها قابل برداشت نیست چون به لحاظ اقتصادی مقرون به صرفه نیست که کشاورز بخواهد برای برداشت آنها هزینه کند.
وی عنوان کرد: از ۱۹۵ هزار هکتار گندم دیم استان، نزدیک به ۱۰۰ هزار هکتار آن اصلاً قابل برداشت نیست و زمینهای دیم هم حداکثر ۴۰ تا ۵۰ هزار تن برداشت گندم خواهند داشت در صورتی که باید بین ۲۶۰ تا ۲۷۰ هزار تن باشد؛ در برداشت جو هم با توجه به اینکه نسبت به خشکی مقاوم‌تر است از بین ۱۱۶ هزار هکتار ما پیش‌بینی برداشت حداقل ۱۴۰ هزار تن را داشتیم ولی در حال حاضر در خوشبینانه‌ترین حالت ۳۰ تا ۴۰ هزار تن بیشتر برداشت نداریم.
۵۰ درصد گندم دیم لرستان قابل برداشت نیست
معاون بهبود نباتات جهاد کشاورزی لرستان خاطرنشان کرد: این خشکسالی پیش‌بینی نشده بود ولی واقعیت این است که ما سالهاست وارد خشکسالی شده‌ایم اما چون در برخی سالها میزان بارندگیها بالا بوده این موضوع را به فراموشی سپرده‌ایم؛ بعد از سیل ۹۸ با خشکسالی مواجه شدیم و از ۱۲ فروردین به بعد ما هیچ گونه بارندگی در استان نداشتیم یعنی همان سال هم خشکسالی بود ولی چون در طول این سالها بارندگی های موسمی و سیل‌آسا داشتیم این خشکسالی ها را کمتر متوجه شدیم و گرنه لرستان بیش از یک دهه است وارد خشکسالی شده است.
صالحیان بیان کرد: مشکل اصلی ما علاوه بر کاهش بارندگی ۴۳ درصدی نسبت به سال گذشته و ۳۷ درصدی نسبت به بلندمدت، با مشکل پراکنش نامناسب هم مواجه بودیم که بخشی از تولیدات ما را تحت تاثیر قرار داده است مثلاً اگر یک بارندگی خوب در فروردین یا اردیبهشت داشتیم، میزان خسارت محصولات ما حداقل ۵۰ درصد کمتر از میزان فعلی بود؛ در استان ذخایر آبی ما به شدت کاهش یافته است ضمن اینکه به اندازه کافی هم سد نداریم؛ در کل کشور ۵۰ میلیارد مترمکعب سد وجود دارد ولی در کل استان ما نیم درصد سد داریم یعنی حدود ۴۰۰ میلیون متر مکعب ظرفیت ذخیره‌سازی داریم که آن هم فقط حدود ۲۰۸ میلیون مترمکعب از آن قابلیت ذخیره‌سازی دارد چون ۱۲۰ میلیون از آن هنوز به بهره برداری نرسیده است.
وی گفت: دبی رودخانه‌ها و آبهای سطحی و ذخیره سدهایمان به کمتر از ۵۰ درصد ظرفیت نرمال رسیده و میزان آبهای سفره های زیرزمینی استان به صورت میانگین یک متر مکعب کاهش یافته است و این باعث شده کشاورزی ما به شدت مورد تهدید قرار بگیرد؛ ما هرچه به کشاورزان و به روش‌های مختلف اعلام می‌کنیم که آب کم است و محصولات آبدوستی مانند برنج و سیب زمینی را کاشت نکنید، متاسفانه هیچ گوش شنوایی وجود ندارد و در این خصوص فرهنگ‌سازی لازم صورت نگرفته است.
کمبود سد در لرستان و تهدید خشکسالی برای کشاورزی
معاون بهبود نباتات جهاد کشاورزی لرستان تصریح کرد: در کشت محصولات بهاره چند نکته بسیار مهم است که این نکات بحث فرهنگی، آموزشی و ترویجی هستند و هیچ قانونی برای برخورد با افرادی که برخلاف آن عمل می‌کنند وجود ندارد از جمله اینکه کشاوزران غیر بومی حق کشت در استان را ندارند، انتقال آب طبق پروانه بهره‌برداری چاه است، انتقال آب از اراضی مورد نظر به ارضی دیگر (دیم)ممنوع است که متاسفانه خیلی از کشاورزان ما آب چاه را از طریق لوله به پنج کیلومتر دورتر منتقل می‌کنند همچنین کشت برنج با آبهای چاه و زیرزمینی ممنوع است ولی متاسفانه کسی رعایت نمی‌کند.
دبی رودخانه‌ها و آبهای سطحی و ذخیره سدهایمان به کمتر از ۵۰ درصد ظرفیت نرمال رسیده و میزان آبهای سفره های زیرزمینی استان به صورت میانگین یک متر مکعب کاهش یافته است
صالحیان افزود: بحث آب جز مباحث حاکمیتی است که به آب منطقه‌ای مربوط است ولی جهاد کشاورزی، استانداری و دادستانی به دلیل اهمیت موضوع به این بحث کرده‌اند ولی متاسفانه ما مشکل فرهنگی داریم و این ضربه زیادی به حوزه کشاورزی وارد کرده است و تنها کاری که از دستمان برمی‌آید این است که کسانی که نکات ذکر شده را رعایت نکنند آنها را به امور آب معرفی می کنیم و امور آب با آنها برخورد می‌کند، ولی متاسفانه چون قانونی در این خصوص وجود ندارد، حتی اگر به دادگاه معرفی شوند هیچ اهرم و ماده قانونی در این خصوص وجود ندارد که با آنها به عنوان متخلف برخورد کنند چون الگوی کشتی که قانون آن را تصویب کرده باشد وجود ندارد.
کاهش ۵۴ درصدی دبی و حجم رودخانه‌های لرستان
مدیرعامل آب منطقه‌ای لرستان در گفت‌وگو با خبرنگار بازار، با اشاره به کاهش میزان آبهای سطحی استان، اظهار داشت: دبی و حجم رودخانه‌های استان تا پایان اردیبهشت ماه سال جاری نسبت به مدت مشابه سال گذشته به طور متوسط ۵۴ درصد کاهش یافته است.
داریوش حسن نژاد افزود: میزان حجم آب زیرزمینی استان نیز نسبت به سال قبل در شهرستان الشتر ۱۵۰ سانتیمتر، در خرم‌آباد ۸۰ سانتیمتر، بیرانشهر ۶۸ سانتیمتر، نورآباد ۱۸۴ سانتیمتر، رومشکان ۴۲ سانتیمتر، بروجرد و دورود ۱۸۵ سانتیمتر، اشترینان ۲۹۴ سانتیمتر، ازنا و الیگودرز ۲۳ سانتیمتر و کوهدشت هفت سانتیمتر کاهش یافته است.
وی با بیان اینکه در مجموع حجم آبهای زیرزمینی و آبخوان‌های استان به‌طور میانگین یک متر و ۲۰ سانتیمتر کاهش داشته است، عنوان کرد: حجم آب استخراج شده از آبهای زیرزمینی استان نیز ۸۴.۴ میلیون متر مکعب است از سوی دیگر دبی رودخانه خرم‌آباد در محل «دوآب ویسیان» در یک روز جاری سه میلیون مترمکعب در ثانیه است که نسبت به سال گذشته ۷۳ درصد کاهش داشته است؛ طبیعتاً امسال با توجه به کاهش حجم آب، کشت محصولات آبدوستی مانند هندوانه، سیب زمینی و برنج در استان و در برخی شهرستانها ممنوع شده است و استفاده از منابع آب زیرزمینی برای کشت این محصولات، ممنوع است.
کاهش ۶۰ درصدی منابع آبهای زیرزمینی در لرستان
مدیرعامل آب منطقه‌ای لرستان تصریح کرد: منابع رودخانه «سیلاخور» با ۹۱ درصد کاهش و رودخانه «سبزه» در محل «چم‌چیر» با هفت درصد کاهش به ترتیب بیشترین و کمترین کاهش حجم آب را در اردیبهشت ماه سال جاری نسبت به دوره مشابه سال قبل داشته‌اند.
حسن نژاد بیان کرد: در استان لرستان روستاهای زیادی که از منابع آب مطمئن برخوردار نیستند، امسال با چالش مواجه خواهند شد چون انواع منابع آب زیرزمینی و چشمه‌های ما در اردیبهشت ۱۴۰۰ نسبت به سال گذشته ۶۰ درصد و نسبت به بلند مدت ۵۰ درصد کاهش داشته اند، یعنی در بسیاری از روستاهایی که چشمه‌هایی با آب دائمی ندارند، قطعا این چشمه‌ها خشک خواهند شد و مردم با مشکل جدی آب روبرو می شوند.
در استان لرستان روستاهای زیادی که از منابع آب مطمئن برخوردار نیستند، امسال با چالش مواجه خواهند شد چون انواع منابع آب زیرزمینی و چشمه‌های ما در اردیبهشت ۱۴۰۰ نسبت به سال گذشته ۶۰ درصد و نسبت به بلند مدت ۵۰ درصد کاهش داشته اند
وی افزود: حجم سدهای استان مثل سد مروک با حجم آب ۴۱ میلیون مترمکعب حدوداً ۴۰ درصد، سد ایوشان ۶۵ درصد، سد هاله ۹۶ درصد، سد خان‌آباد ۵۴ درصد و سد حوضیان ۹۵ درصد نسبت به سال گذشته پر شده است؛ ما به شدت از طریق گروه‌های گشت و بازرسی، حفر چاه‌های غیرمجاز را شناسایی و با آنها برخورد می شود و این چاه‌ها را پر می‌کنیم.
حفر غیرمجاز چاه پیگیرد قانونی دارد
مدیرعامل آب منطقه‌ای لرستان با بیان اینکه سه دستگاه حفاری چاه غیرمجاز را در شهرستان دورود کشف و ضبط کردیم، تاکید کرد: از کشاورزان انتظار داریم از کشت گیاهان آب‌دوست پرهیز کنند تا آب به پایین دست هم برسد چون سال سختی را پیش رو داریم؛ همچنین از اجاره دادن زمین به کشاورزان غیربومی که ضربه سختی به منابع آبهای زیرزمینی استان وارد می‌کنند، خودداری کنند؛ شاید اجاره زمین برای کشاورزان منفعتی داشته باشد ولی سال‌های بعد بابت احیای مجدد چاه‌هایشان که معمولاً امکانپذیر نیست باید هزینه‌های زیادی بپردازند لذا انتظار داریم همکاری کرده و از اجاره دادن و تخریب چاه‌ها جلوگیری کنند.
حسن نژاد خاطرنشان کرد: تمام کشاورزان موظف هستند که برای چاه‌هایشان کنتور هوشمند نصب کنند همچنین با بانک کشاورزی هم هماهنگی هایی صورت گرفته و تسهیلاتی نیز برای کنتور هوشمند از طریق بانک پرداخت می‌کنیم فقط کشاورزان کافیست به شرکت آب منطقه‌ای شهرستان‌هایشان مراجعه کنند تا مقدمات نصب کنتورهای هوشمند برایشان فراهم شود از سوی دیگر نصب کنتورهای هوشمند الزامی و در دستور کار است و هر کشاورز تا کنتور هوشمند نصب نکند نمی‌تواند هیچ خدماتی دریافت کند.
خشکسالی و افزایش مهاجرت روستائیان
کارشناس اقتصادی نیز در رابطه با پیامدهای خشکسالی بر اقتصاد استان، اظهار داشت: آب یکی از مولفه‌های مهم در اقتصاد است که نقش تعیین کننده‌ای در رونق تولید دارد و کمبود آب تهدیدی جدی برای هر کشوری محسوب می‌شود.
احمد رضایی راد ادامه داد: با توجه به اینکه اقتصاد بسیاری از مردم لرستان به کشاورزی و دامپروری وابسته است قطعا خشکسالی در کاهش تولیدات باغی، زراعی و دامی و به تبع افزایش مهاجرت روستاییان نقش بسزایی دارد.
با توجه به اینکه اقتصاد بسیاری از مردم لرستان به کشاورزی و دامپروری وابسته است قطعا خشکسالی در کاهش تولیدات باغی، زراعی و دامی و به تبع افزایش مهاجرت روستاییان نقش بسزایی دارد
وی عنوان کرد: بخش زیادی از زمینهای کشاورزی لرستان به سیستم آبیاری نوین و تحت فشار مجهز نیست، اراضی دیم دچار خسارت شده‌اند، سدهای کافی در استان نداریم و همان ذخایر نامحدود هم رو به کاهش است و با افزایش دما و تبخیر، این ذخیره آبی روز به روز کمتر هم می‌شود که برآیند این شرایط می‌تواند فاجعه‌ای برای استانی مثل لرستان رقم بزند.
لجبازی وزیر نیرو برای تخصیص حق‌آبه لرستان
کارشناس اقتصادی خاطرنشان کرد: ظاهراً در لرستان موضوع خشکسالی خیلی جدی گرفته نشده و ما می‌بینیم که علیرغم کم‌آبی، همچنان کشاورزان به کشت محصولات آب دوست مشغول هستند درحالیکه مسئولان باید با نظارت و جدیت نسبت به رعایت الگوی کشت هشدار دهند.
رضایی راد بیان کرد: تخصیص حق‌آبه لرستان موضوعی است که سالها از طرف نمایندگان دنبال می‌شود اما وزیرنیرو حاضر به پذیرش آن نبود و همین لجبازی‌ها سبب شد که امروز یکی از پرآب‌ترین استان‌های کشور به گورستان کشاورزی تبدیل شود؛ آیا وزیر نیرو پاسخگوی این ظلمی که در حق کشاورزان کرده خواهد بود؟ حالا خسارت میلیاردی هزاران کشاورز را پرداخت کند و مهمتر اینکه خودکفایی گندم که سالها برای رسیدن به آن تلاش کردیم از دست رفت.
در نهایت باید دید امسال به خصوص در تابستان کم آب، شرایط برای استان همیشه پربارش لرستان به چه شکل رقم می خورد و آیا مسئولان در قبال عدم توانمندی ذخیره و استفاده از سیلاب های لرستان، پاسخی خواهند داشت؟
نظر شما