میترا شهبازی؛ بازار: دسترسی دشوار به مواد اولیه و قطعات نیم ساخته وارداتی، دور زدن تحریم‌ها و افزایش هزینه‌های واردات، تولید ناقص خودرو در نبود به موقع قطعات و غیره تنها بخشی از مشکلاتی است که خودروسازان در سال‌های تحریم با آن‌ها دست و پنجه نرم می‌کنند. هر چند طی سال‌های اخیر با برگزاری میزهای تعمیق ساخت داخل و افزایش عمق داخلی سازی قطعات از این فشارها کاسته شده اما همچنان مشکلات باقی مانده‌اند؛ چرا که ممکن است یک خودرو به دلیل تاخیر در تامین حتی یک قطعه به کف کارخانه منتقل شود.
حالا با شنیده شدن زمزمه احتمال کاهش تحریم‌ها این امیدواری برای فعالان صنعت ایجاد شده که ضمن ادامه به طرح‌های داخلی سازی، دیگر تولید ناقص نداشته باشند. اما از سوی دیگر این نگرانی هم وجود دارد که با بازگشایی درهای کشور به روی خارجی‌ها باید با خودروسازان بین‌المللی که چه رفتاری داشت تا همکاری‌ها یک طرفه نباشد و منافع کشور نیز تامین شود. سوالی که سعید مدنی، مدیرعامل اسبق خودروسازی سایپا در گفتگو با بازار پاسخ می‌دهد.
بعید می دانم قیمت ها خیلی در بازار کاهش یابد چون دراین اواخر حدود ۳۰ درصد قیمت خودرو در چند ماه گذشته کاهش یافت، آن هم به خاطر کاهش نرخ دلار بود اما این کاهش نرخ ارز چندان تاثیری بر روی خودروهای داخلی نگذاشت زیرا نهاده های داخلی با قیمت دلار کاهش زیادی ندارند
* همین چند وقت پیش یکی از مقامات آمریکایی از تمایل سیاستمداران این کشور برای کاهش تحریم‌ها بر علیه ایران صحبت کرده بود، به نظرتان اگر برجام دیگری باشد و از فشار تامین مواد اولیه تا قطعات نیم‌ساخته وارداتی کاسته شود؛ می‌‌توان به این امید داشت که قدری از قیمت خودرو کاهش یابد؟
بعید می دانم قیمت ها خیلی در بازار کاهش یابد چون دراین اواخر حدود ۳۰ درصد قیمت خودرو در چند ماه گذشته کاهش یافت، آن هم به خاطر کاهش نرخ دلار بود اما این کاهش نرخ ارز چندان تاثیری بر روی خودروهای داخلی نگذاشت زیرا نهاده های داخلی با قیمت دلار کاهش زیادی ندارند. همیشه هم همین طور بوده و وقتی دلار بالا رفته قیمت ها افزایش یافته اما وقتی دلار پایین می آید قیمت نهاده ها خیلی پایین نمی آید.
فقط در مورد خودروهای خارجی قدری از قیمت‌ها با کاهش نرخ ارز کاسته شده، البته همانطور که می‌دانیم چندسالی است که واردات خودرو نداریم اما همین پایین آمدن نرخ دلار اثر روانی دارد و قیمت خودروهای خارجی را تا حدی پایین آورده است. تصورم بر این است که حدود ۱۰ تا ۲۰ درصد دیگر قیمت ها پایین بیاید.
درصورتی که واردات خودرو را بدون انتقال ارز آزاد بگذارند، با آزاد سازی قیمت خودرو این قیمت های بالا که در خودروهای خارجی وجود دارد پایین می‌آید. این اتفاق تاثیر کمی هم بر روی قیمت خودروهای داخلی دارد
* به نظرتان در صورتی که ارتباطات بین‌المللی از سر گرفته شود و واردات هم آزاد شود، با ورود خودروهای روز خارجی از قیمت خودرو داخلی کاسته می‌شود؟
درصورتی که واردات خودرو را بدون انتقال ارز آزاد بگذارند، با آزاد سازی قیمت خودرو این قیمت های بالا که در خودروهای خارجی وجود دارد که گاهی تا دو برابر قیمت واقعی شان می رسد پایین می‌آید. این اتفاق تاثیر کمی هم بر روی قیمت خودروهای داخلی دارد.
البته با توجه به اینکه در کشور مصرف بالاتر از تولید است و تورم وجود دارد، اگر کاهش قیمت خودرو زیر خط تورم باشد انگار کاهش قیمت خواهیم داشت. برای مثال اگر تورم ۳۰ درصدی داشته باشیم با کنار رفتن تحریم‌ها، برای مدتی تورم در مسیر توسعه زیاد می شود. اما درصورتی که هر سال تنها قیمت ۱۰ درصد افزایش قیمت داشته باشیم در عمل کاهش قیمت را در طولانی مدت خواهیم داشت.
* به عنوان مدیرعامل اسبق سایپا و یکی از تصمیم‌گیران اصلی برای صنعت خودرو کشور بفرمایید در صورتی که ارتباط اقتصادی کشور با دیگر کشورها آزاد شود باید به چه نحوی با دیگر خودروسازان تعامل داشت تا آن‌ها ایران را فقط به عنوان یک بازار نبینند و با سرمایه‌گذاری سعی در انتقال تکنولوژی داشته باشند؟
مذاکرات خارجی همیشه یکطرفه است و اگر در مذاکرات دستتان پر نباشد آن ها برنده می شوند. خودروسازان فرانسوی که چند دهه است در ایران فعالیت دارند اما هنوز حلقه های مفقوده در صنعت خودرو ایران را حل نکرده اند، حلقه هایی مثل صادرات، وصل کردن قطعه سازان ایران به قطعه سازان خودشان، طراحی، ایجاد زیرساخت های موتورسازی، گیربکس سازی و تکنوسنترها و غیره را انجام نداده اند. بنابراین تجربه نشان داده که آن‌ها هیچ علاقه‌ای ندارند که نکات کلیدی صنعت خودشان را به خودروسازان ما نشان دهند. آن‌ها به کشوری می آیند که انرژی و مواد اولیه برایشان ارزان باشد و اما اینکه چقدر به ما منفعت می رساند؛ خدا می داند.
باید ۵۰ درصد بازار را بین چند کشور خارجی تقسیم کنیم، مثل قدیم نباشد که به محض اینکه پژو و رنو فرانسه به ایران آمدند دیگر کشورها نیامدند. فرانسوی ها شریک های تجاری خوبی نیستند
* همانطور که اشاره کردید خودروسازان فرانسوی هیچ‌گاه نکات کلیدی صنعت خود را به ایران منتقل نکردند، به نظرتان باید با فرانسوی‌ها یا دیگر صنعت گران دنیا رفتار کرد تا به دانش آن‌ها دست یابیم؟
تنها در صورتی که یک پلتفرم داشته باشیم و در تمام ابعاد کار کند، می‌توانیم با شرکت های خارجی به طور مستقیم قرارداد ساخت قطعات ببندیم. وقتی تحت لیسانس کار می کنیم آن ها بعد از مدتی به ما قطعه نمی دهند و می گویند باید از شرکت مادر اجازه گرفته باشید. اما وقتی خودمان طرح داشته باشیم و بخواهیم الگوی خودمان را استفاده کنیم، می توانیم با تمام قطعه سازان خارجی کار کنیم و طرح خودمان را هم از جمله استایل، تریم و خیلی از قطعات خودرو را به جز طراحی پلت فرم داشته باشیم.
طراحی پلت فرم را هم می توانیم انجام دهیم اما در بخش موتور و گیربکس مقداری وابستگی وجود خواهد داشت. بهترین راه‌حل پیشنهاد بنده که چند بار هم به وزارت خانه دادم این است که: از اول برنامه ریزی کنیم و بگوییم ۵۰ درصد تولیدات با پلت فرم خودمان به صورت ۱۰۰ درصدی تولید کنیم. ممکن است قطعات را از خارج از کشور بگیریم اما پلت فرم متعلق به خودمان باشد. ۵۰ درصد دیگر بازار را بین چند کشور خارجی تقسیم کنیم، مثل قدیم نباشد که به محض اینکه پژو و رنو فرانسه به ایران آمدند دیگر کشورها نیامدند. فرانسوی ها شریک های تجاری خوبی نیستند و تجربه هم نشان داده که شریک خوبی نیستند.
بنابراین در صورت بازگشایی درها باید حداقل سه کشور باشند و این ظرفیت را بین این سه کشور تقسیم کنیم و نظارت هم داشته باشیم که شرکت های فرانسوی مابقی را با پیشنهادهای وسوسه انگیز از دور خارج نکنند و بعد خودشان هر کاری دلشان خواست انجام دهند.
باید از مزیت های نسبی که در شرایط تحریم اقتصاد مقاومتی ایجاد شده حداکثر استفاده را ببریم و برنامه های زمان تحریم را فراموش نکنیم و برنامه هایی که در زمان فشار داشتیم را ادامه دهیم. به هرحال رفع تحریم ها می تواند کمک بزرگی به تولید کند
* با این تفاسیر به نظرتان مسئولان وزارت صنعت، معدن و تجارت از الان به جای دخالت در قیمت گذاری باید برای حضور آتی خودروسازان خارجی برنامه ریزی کنند تا تعامل بهتری شکل بگیرد؟
بله، این ها وظیفه وزارت صمت است که به جای توجه به مسائل حاشیه ای همچون قیمت که کارخانه های خودروسازی را به روز سیاه نشانده و دخالت های مدیریتی باید دولت بر روی این مسائل کار کند. یعنی اصولی را بگذارند تا طبق آن شرکت های خارجی به ایران بیایند و در یک فضای رقابتی کار کنند. وقتی خودمان دارای پلت فرم باشیم و آن ها هم بدانند که می توانیم محصولات خوبی تولید کنیم در مذاکرات موفق تر خواهیم بود و امتیازات بهتری خواهیم گرفت.
* در خصوص برگزاری میزهای تعمیق ساخت داخل و برنامه‌های داخلی‌سازی قطعات خودرو چه نظری دارید؟ به نظرتان بعد از کنار رفتن تحریم‌ها همچنان بر سیاست افزایش عمق ساخت داخل اصرار ورزید؟
باید از مزیت های نسبی که در شرایط تحریم اقتصاد مقاومتی ایجاد شده حداکثر استفاده را ببریم و برنامه های زمان تحریم را فراموش نکنیم و برنامه هایی که در زمان فشار داشتیم را ادامه دهیم. به هرحال رفع تحریم ها می تواند کمک بزرگی به تولید کند.
نظر شما