تهمینه غمخوار؛ بازار: «امروزه عوامل زیادی شکل دهنده جریان های تجاری می باشند، از جمله سیاست گذاری ها، تغییرات در ماهیت و محل تقاضای مصرف کننده و تفاوت در هزینه های کار و حتی عوامل سرزمینی و جغرافیایی. در این میان عامل دیگری نیز وجود دارد که به مرور اهمیت و تاثیرات خود را بر فرآیندهای تجارت در عرصه های بین المللی گسترش داده و آن عامل «فناوری» است»، این مطلب گزیده ای از گفته های «میثم عباسی» است.
این مشاور و فعال حوزه فناوری های پیشرفته و صنعت معتقد است که تاریخ تجارت دارای موج های تحول آفرین زیادی است که پس از انقلاب صنعتی دوم، ورود کشتی های بخار و راه آهن، اقتصاد و تجارت در مرزهای ملی را تغییر دادند. به همین ترتیب، انقلاب دیجیتالی دهه ۱۹۹۰ و اوایل ۲۰۰۰ ، شرکت ها را قادر به تعامل با تامین کنندگان و مشتریان دور از دسترس کرد.
به گفته مدیر فناوری خانه اقتصاد و تجارت ایران و کشورهای هم مرز، زنجیره ارزش مالی و اقتصادی در ابعاد بین المللی پیش از ظهور اینترنت نیز وجود داشت، اما اینترنت با بهبود و رشد اتصال شبکه تامین کنندگان و متقاضیان و کاهش هزینه های ارتباطی، امکان تقسیم و برون ریزی از تولید را فراهم کرد.
گفتگوی خبرنگار بازار با «مهندس میثم عباسی»، مشاور و فعال حوزه فناوری های پیشرفته و صنعت، مدیر فناوری خانه اقتصاد و تجارت ایران و کشورهای هم مرز و عضو پژوهشکده فناوری های پیشرفته و هوش مصنوعی در این خصوص در ادامه آمده است:
* چگونه فناوری های هوشمند و دیجیتال، تجارت جهانی و معاملات آن را دگرگون خواهند کرد؟ روند حرکت جریان اقتصاد جهانی به چه شکل خواهد بود؟
امروزه عوامل زیادی شکل دهنده جریان های تجاری از جمله سیاست گذاری ها، تغییرات در ماهیت و محل تقاضای مصرف کننده و تفاوت در هزینه های کار و حتی عوامل سرزمینی و جغرافیایی، می باشند. در این میان عامل دیگری به نام فناوری نیز وجود دارد که به مرور اهمیت و تاثیرات خود را بر فرآیندهای تجارت در عرصه های بین المللی گسترش داده است.
نجیره ارزش مالی و اقتصادی در ابعاد بین المللی پیش از ظهور اینترنت نیز وجود داشت، اما اینترنت با بهبود و رشد اتصال شبکه تامین کنندگان و متقاضیان و کاهش هزینه های ارتباطی، امکان تقسیم و برون ریزی از تولید را فراهم کرد.
همزمان با آغاز مشارکت چین و سایر کشورهای در حال توسعه در ایجاد شبکه های تولیدی تأمین کنندگان تخصصی و کارخانه های مونتاژ، جریان تجارت به طور گسترده ای در سراسر جهان گسترش یافته است. به نظر می رسد جریان اقتصادی جهانی در حال ورود به انقلاب جدیدی است که با شیوع پاندمی کرونا و با تسریع استفاده هرچه بیشتر از فناوری های خودکارو خودمختار وارد فاز جدیدی شده است. فناوری های نسل جدید به سرعت در حال تغییر شیوه های سنتی تجاری و زنجیره ارزش در سطح بین الملل هستند.
برخلاف انقلاب حوزه ارتباطات و فناوری اطلاعات، راهکارهای حاصل از فرآیند های هوشمند در سال های آینده تأثیر متنوع و پیچیده تری در تجارت خواهند داشت و فناوری هایی نظیر سیستم های هوشمند، بلاکچین و اینترنت اشیا، به منظور کاهش هزینه های معاملات و پروسه ها و در نتیجه تقویت نظام تجاری در سطح کلان بیش از پیش مورد استفاده قرار خواهند گرفت.
همزمان نباید فراموش کرد که گسترش هرچه بیشتر فناوری های هوشمند در تجارت در دهه آینده باعث کاهش تجارت کالا و در عوض افزایش تجارت خدمات و داده خواهند شد. به این ترتیب شرکت ها و کشور هایی در بازار جدید موفق خواهند بود که بتوانند خود را با سرعت بالاتری با واقعیت های فناوری های هوشمند تطبیق دهند.
مطالعات نشان می دهند در تجارت نسل جدید کشور هایی که دارای بیشترین زیرساخت و اکتیویته از جمله نوآوری در حوزه دیجیتال و فناوری های نرم باشند به عنوان قدرت های اقتصادی جدید جای غول های اقتصادی کلاسیک را خواهند گرفت.
* فناوری چگونه در خدمت تقویت تجارت کالا قرار گرفته است؟ چگونه می توان هزینه های شرکت های تجاری را از طریق فناوری های جدید کاهش داد؟
بخش زیادی از زمان و هزینه های شرکت های صادرات و واردات کالا در گمرک ها به هدر می رود اما به نظر می رسد با استفاده از فناوری های جدید می توان تا حد زیادی این نوع اصطکاک در هزینه را جبران کرد. یکی از این راه حل ها یکپارچه سازی نظام پرداخت، حمل و نقل و سرویس ها به صورت پلتفرم های آنلاین و هوشمند می باشد به عنوان مثال با یکپارچه سازی سیستم گمرک و مدیریت و کاهش پارامتر هایی چندگانه نظیر زمان پردازش حمل و نقل و پروسه اداری گمرک می توان بین ۱۶ تا ۲۸ درصد کاهش هزینه داشت. شرکت هایی نظیر علی بابا پلتفرم های B۲C و B۲B نوینی را خلق کرده اند که تا یک میلیارد دلار می تواند سودآوری داشته باشد.
داده های انستیتو بین المللی مکنزی نشان می دهد تجارت الکترونیکی بر اساس پلتفرم های نوین تا سال ۲۰۳۰ با افزایش شش تا ۱۰ درصدی تجارت کالاهای تولیدی از ۱.۳ میلیارد دلار به ۲.۱ میلیارد دلار افزایش خواهد یافت. مهم ترین مزیت این پلتفرم ها قابلیت اتصال کالا و خدمات شرکت های کوچک به بازار های بین المللی است به طوری که در ادامه باعث خلق همکاری ها و ادغام شرکت های چند ملیتی متشکل از استارتاپ های نوآور و خلاق با شرکت های بزرگ می شود.
پلتفرم های نوین تجاری بر مبنای فناوری های هوشمند تا سال ۲۰۳۰ باعث رشد ۴.۷ میلیارد دلاری حجم تجاری خواهند شد و کشورهایی نظیر هندوستان، بنگلادش و اندونزی به عنوان سرمایه گذاران و فعالان اصلی این نوع پلتفرم ها بیشترین سود را کسب خواهند نمود.
پلتفرم های نوین تجاری بر مبنای فناوری های هوشمند تا سال ۲۰۳۰ باعث رشد ۴.۷ میلیارد دلاری حجم تجاری خواهند شد و کشورهایی نظیر هندوستان، بنگلادش و اندونزی به عنوان سرمایه گذاران و فعالان اصلی این نوع پلتفرم ها بیشترین سود را کسب خواهند نمود
* ظرفیت های فناوری های نوین در تغییر شکل و رویه بازارها چیست؟
امروزه، تجارت خدمات ۶۰ درصد سریعتر از تجارت کالا در حال رشد است. برخی از انواع خدمات مانند خدمات فناوری اطلاعات، مخابرات، خدمات تجاری استارتاپی و حق پتنت، بین دو تا سه برابر سریعتر از تجارت کالاها رشد می کنند. علاوه بر این، ۳۰ درصد ارزش کالاهای مورد معامله از طریق خدمات تفکیک شده مورد استفاده در تولید آنها از جمله مهندسی و طراحی، خدمات مالی، توزیع و بازاریابی و ارزش افزوده تأمین می شود.
گسترش استفاده از فناوری های اتوماسیون و هوش مصنوعی در جریان های تولیدی باعث خواهند شد که صنایع مختلف یک تغییر عمیق در اهمیت سرمایه در مقابل نیروی کار را تجربه کنند. کاربرد های روزافزون اتوماسیون و هوش مصنوعی در پروسه هایی نظیر طراحی وساخت باعث می شود که هزینه های نیروی کار از اهمیت کمتری برخوردار شده و عوامل دیگر از جمله نزدیکی به بازارهای مصرف کننده، دسترسی به منابع، مهارت های نیروی کار و کیفیت زیرساخت ها مطرح باشند. این فناوری ها همچنین درحال بازتعریف فرآیند های شغلی نیز هستند.
صنایعی نظیر نساجی که تا ۱۰ سال گذشته به دنبال نیروی کار ارزان در کشورهایی نظیر چین و مکزیک بودند، اینبار به دنبال افتتاح خطوط تولید رباتیک بدون نیاز به انسان اند. ارتباطات نسل جدید ۵G و واقعیت مجازی نیز به نوبه خود در حال تغییر و شکل دهی به بازار های جدید هستند. دسترسی از راه دور به صورت سریع و امن از جمله ویژگی های شبکه های ارتباطی مانند ۵G است که به عنوان بستری برای پشتیبانی فعالیت های مختلف از صنعت تا حتی پزشکی خواهد شد.
صنایعی نظیر نساجی که تا ۱۰ سال گذشته به دنبال نیروی کار ارزان در کشورهایی نظیر چین و مکزیک بودند، اینبار به دنبال افتتاح خطوط تولید رباتیک بدون نیاز به انسان اند
بر اساس گزارش های موسسه مکنزی، مجازی شدن فرآیند های سازمانی و رایج شدن اصطلاح کارمند مجازی در دراز مدت می تواند تا ۱۶۰ میلیارد دلار باعث کاهش هزینه های تجاری شود. همچنین تولید بر اساس اتوماسیون هوش مصنوعی در مجموع تجارت جهانی کالاها را تا سال ۲۰۳۰ تا ۱۰ درصد کاهش خواهد داد.
*گذر به دنیای دیجیتال در منطقه خاورمیانه که از سالیان گذشته تحولات دیجیتالی شگرفی را در کشورهای خود ایجاد کرده و استفاده از فناوری های نوین را در راه مدرن سازی اقتصاد خود انتخاب نموده اند، از دیدگاه شما چیست؟
مواردی که تابه حال مطرح شدند بخشی از واقعیات دوران گذار تجاری در عرصه بین المللی می باشند. قدر مسلم فناوری های هوشمند به سرعت در حال شکل دهی نسل جدیدی از فرآیند های مالی و تجاری هستند که حتی دامنه نفوذ خود را به سایر عرصه ها از جمله تغییر سبک زندگی و تعاملات اجتماعی کشانده اند.
استفاده از الگوریتم های پیشرفته رایانه ای جهت مدیریت و بهینه سازی تجارت امری شناخته شده است و با ترکیب ابزار هایی نظیر فناوری های ارتباطی نسل جدید به سرعت در حال تغییر بازار های کسب و کار می باشند. هر کشوری که بتواند بیشترین توجه را به توسعه حوزه ICT خود معطوف نماید، قطعا در آینده تجاری خود دارای موفقیت خواهد بود. موضوعی که در مقیاس منطقه ای نیز به شدت روی آن تمرکز وجود دارد. موضوع گذر به دنیای دیجیتال در هیچ کجا به اندازه خاورمیانه مشهود نیست.
مطابق با گزارش موسسه PwC، در سال ۲۰۱۶، ۳۳ درصد شرکت ها در خاورمیانه در سطوح پیشرفته دیجیتالی سازی بودند و انتظار ها این بود که میزان دیجیتالی سازی فرآیند های کاری تا سال ۲۰۲۰ بیش از دو برابر شود و به ۷۲ درصد برسد. برخی از صاحب نظران عقیده دارند که دیتا سنتر ها می توانند پالایشگاه های جدید خلیج فارس باشند.
خاورمیانه در میان یک انقلاب دیجیتالی قرار گرفته که موج اول آن را رد کرده و وارد موج دوم و سوم شده است. براساس آمار های MENA Venture شرکت های امارات متحده عربی تنها در ۲۰۱۷ بیش از ۴۰۰ میلیون دلار بودجه VC جذب کرده اند. اوضاع در کشوری مانند اردن نیز کمابیش مشابه است و کسب و کار های نوین این کشور شاهد رشد ۲۵ درصدی بوده اند. کشور بحرین نیز اخیرا با مشارکت آمازون برنامه ای نوین برای آموزش همگانی و حمایت از ایده های خلاقانه ترتیب داده است که بیش از ۲۵۰۰ نفر در آن شرکت کرده اند.
گذر به آینده با بهره گیری از روش های جدید جز با پشتوانه های دولتی میسر نمی شود. مانند ایجاد اکوسیستم های کارآفرینانه و کاهش بروکراسی. در مقیاس ملی، مناطق آزاد تجاری، صنعتی می توانند مناسب ترین نقاط برای طرح ریزی برنامه های نوین و توسعه اکوسیستم های نوآور و پویا باشند.
گذر به آینده با بهره گیری از روش های جدید جز با پشتوانه های دولتی میسر نمی شود
* مناطق آزاد تجاری و صنعتی چه نقشی را در بستر سازی نسل نوین تجارت در ایران ایفا می کنند؟
ایجاد پلتفرم های تجاری بر اساس نوآوری و با بهره گیری از ویژگی ها و ماهیت شکل گیری جایگاه مناطق آزاد در نظام صادرات، واردات و مالی ایران با نگاه به بازار های منطقه ای می توانند جزء بهترین برنامه ها جهت بستر سازی تبدیل مناطق آزاد ایران به موتور های محرک در تجارت های نسل جدید مورد توجه قرار گیرند.
به نظر می رسد وقت آن رسیده است که دولت و نهاد های متولی برنامه ویژه ای برای بهره گیری از توان مناطق آزاد در جهت ورود به عرصه تجارت نسل نوین تدوین نمایند. یقینا وجود مشوق های مالی سرمایه گذاری در حوزه ICT و امکان ورود شرکت های خلاق و نوپا فعال در عرصه فرآیند های هوشمند در مناطق آزاد برای پوشش نیاز های بازار روبه رشد داخلی و منطقه ای را می توان جزء گام های عملی برای استفاده از ظرفیت های مناطق آزاد در ورود ایران به تجارت نوین و بازار های آینده برشمرد.
نظر شما