بازار؛ گروه استانها: اگر ضرب‌المثل«سالی که نکوست از بهارش پیداست» را شاخص بارندگی‌ها در شهرستان قوچان قرار دهیم باید بگویم که مراتع این شهرستان سر سبزی و طراوت سال‌های گذشته را ندارد و این موضوع سرآغاز نگرانی بزرگ برای دامداران است.
برای بررسی وضعیت مراتع و پوشش گیاهی این شهرستان و راهکارهایی که برای احیا آن باید مدنظر قرارداد با امیر زمانی مقدم رئیس اداره منابع طبیعی و آبخیزداری قوچان به گفت و گو نشستیم.
* وضعیت مراتع در مقایسه با سال قبل چگونه است؟
وضعیت مراتع شهرستان وابسته به میزان بارندگی‌های زمستان سال گذشته و بهار است که تاکنون ۴۰ درصد از میانگین بارندگی‌های بلندمدت را در سطح شهرستان داشتیم و لذا وضعیت پوشش گیاهی و مراتع نسبت به سال‌های قبل ضعیف شده است.
متناسب با میانگین سال‌های بلندمدت و گذشته بارش کمی داشتیم و لذا تولید علوفه ۵۰ درصد کمتر از میانگین بلندمدت بوده است.
با پایین آمدن تولید علوفه پوشش گیاهی نیز ضعیف‌تر شده است و ظرفیت تحمل دام، پایین‌تر آمده است و بسیار آسیب‌پذیرتر می شود.
مهم‌ترین ضربه‌ای که خشک‌سالی به مراتع آورده این است که تولید علوفه پایین آمده و لذا دامی که وابسته به مرتع است نه تنها تغذیه نمی شود بلکه بخشی از باقی‌مانده مرتع بعد از چرای دام نیز با این وضعیت خشک‌سالی آسیب جدی خواهد ددید.
از طرفی دامی که مازاد بر ظرفیت هرساله وجود دارد به دلیل اینکه امسال تولید علوفه پایین آمده است باز فشار بیش‌تری به مراتع وارد خواهد کرد و چرای آن ظرف یک سال امکان‌پذیر نیست از همین رو به دنبال این خشک‌سالی سبب پیامد بد وضعیت بد اقتصادی دامداران نیز به دنبال دارد.
* آیا ظرفیت مراتع قوچان با تهداد دام های وارد شده به آن همخوانی دارد؟
حدودا تعداد ۴۰۰ هزار رأس دام از مراتع قوچان که بیش از حد ظرفیت است استفاده می کنند که امسال با توجه به میزان کم بارش، علی‌رغم اینکه باید میزان دام نیز کمتر شود ولی متأسفانه میزان دام نیز رشد چند برابری داشته است.
* چه باید کرد؟
در حال حاضر بحث‌های کارشناسی داریم که دام نباید وارد مراتع شود به خاطر اینکه در قشلاق خشک‌سالی بی‌سابقه‌ای شده و آن شهرستان‌هایی که مقصد قشلاق بودند به خاطر اینکه مراتع آنان آسیب وارد نشود خروج دام را زودتر اعلام کردند.
رسیدن زودتر دام به مرتع سبب مشکلاتی اعم از خشک‌سالی و کاهش تولید علوفه می‌شود و لذا گرانی علوفه و درنهایت هجوم به سمت مراتع را به دنبال خواهیم داشت.
با این تفاسیر دام مازاد در امسال پیش‌بینی ۴ الی ۵ برابری ظرفیت سال‌های قبل دارد و با مقداری که در سال‌های قبلی عنوان‌شده بود سبب می‌شود کنترل آن مشکلاتی زیادی به وجود آورد .
* برای حفظ و احیای مراتع چه برنامه‌هایی در دستور کاردارید؟
امسال بیش‌تر برنامه حفظ مراتع مدنظر است به طوری که با توجه به خشک‌سالی مشکلات امنیتی نیز داریم چون بین روستائیان و عشایر اختلافات مرزی جهت استفاده دام از مراتع به وجود می‌آید.
همچنین کم‌آبی هم سبب شده است که برای تأمین آب به نقاط مخصوص دام را ببرند که نتیجه آن باعث درگیری‌ها و ناامنی‌هایی می‌شود که باید تمام انرژی‌مان را صرف برطرف شدن مشکلات دامداران یا خروج آن‌ها کنیم.
سعی و تلاش ما بیش‌تر بر این است که دام زودتر وارد مراتع نشود و قبل از اینکه آسیب بزند در اولین فرصتی که در دشت حضور دارد زودتر هدایت نماییم و فصل بهره‌برداری را جلوتر ببریم و زمان بهره‌برداری را کوتاه‌تر کنیم که حداقل صدمات به مراتع کمتر شود .
*تا چه اندازه برای این مقصود می توان روی کمک جوامع محلی حساب باز کرد؟
دهیاران در این راستا حکم حافظان منابع طبیعی رادارند و لذا علاوه بر کارت همیار ابلاغ موارد قانونی نیز به آن‌ها محول شده است که با رعایت کردن تمام جوانب گزارش‌ها را به‌موقع دهند تا با کمک مراجع قضایی بتوانیم کارهای مؤثری را انجام دهیم.
* آیا نیروی کافی برای حراست از منابع طبیعی در اختیاردارید؟
مجموعه منابع طبیعی نیز به‌صورت دو نوبت با توجه به ماه مبارک رمضان تا قبل از افطار و تقریباً هرروز با رعایت پروتکل‌های بهداشتی در عرصه مراتع گشت زنی دارند و از طرفی نیاز است تا با پای‌کار آمدن دستگاه‌های دیگر اعم از نیروی انتظامی برای جلوگیری از ورود دام به شهرستان، و جهاد کشاورزی جهت صدور نکردن مجوزهای حمل دام برخوردهای قانونی صورت بگیرد.
*چه موانعی برای توسعه مراتع پیش رو قرار دارد؟
یکی از مشکلات احیای مراتع وابستگی زیاد دام سبک شهرستان به مراتع است لذا نیاز داریم تا بخشی از دام سبک شهرستان را از وابستگی به صنعتی تبدیل کنیم به طوی که با کمک دستگاه‌ها در سال جاری روش نگه‌داری را عوض نماییم و کمک تأمین علوفه از طرف دستگاه‌های متولی به دامداران باشد تا دامدار برای دام خود مخصوصاً در این زمان دیگر رغبتی به مراتع نداشته باشد.
*مراتع قوچان چه ظرفیت‌های نهفته‌ای برای بهره‌برداری دارد؟
شهرستان قوچان یکی از مناطق مستعد درزمینهٔ زراعت چوب است و با توجه به محدودیت بهره‌برداری از جنگل‌های شمالی کشور و نیاز شدید به تولید چوب از طرفی با توجه به ظرفیت شهرستان قوچان و مستعد بودن ظرفیت آب و هوایی زمینه زراعت چوب از اهمیت بالایی برخوردار شده است و گونه صنوبر به نسبت درختان دیگر در مناطق کوهستانی به‌ویژه قوچان مستعد کاشت است.
*آیا مطالعه‌ای در این رابطه انجام پذیرفته است؟
البته کار مطالعاتی آن از سال‌های قبل صورت گرفته است به‌طوری‌که الآن در مناطق روستای یدک چوب آن برداشت می‌شود که هم ازنظر درآمد، زمان بهره‌برداری کمتر سبب توجیه اقتصادی بالایی شده است.
* در این راستا چه حمایتی از سرمایه‌گذاران می‌شود؟
منابع طبیعی آمادگی دارد تا نهال رایگان صنوبر در اختیار سرمایه‌گذاران و متقاضیان قرار دهد.
از آن‌طرف کشاورزان قوچان آمادگی کشت ۱۰۰ هکتار صنوبر در اراضی خود رادارند که البته کشت این درخت به میزان آب کافی نیاز دارد و لذا برای حمایت از سرمایه‌گذاران حتی تسهیلاتی بر اساس ماده ۳ با بهره کمتر از بانک‌های عامل به متقاضیان اعطا می‌شود.
نظر شما