بازار؛ گروه انرژی: بعد از برق مجانی حالا نوبت به آب و گاز مجانی هم رسید. در جلسه اخیر شورای عالی هماهنگی اقتصادی سران قوا پیشنهاد شده که از مشترکان کم مصرف آب و گاز در مناطق محروم هزینه ای دریافت نشود و در مقابل مشترکان پر مصرف هزینه بیشتری را پرداخت کنند. حالا قرار است که وزارت خانه های نفت و نیرو طرح فوری را درباره نحوه اجرایی شدن این پیشنهاد ارائه دهند. مدیرعامل شرکت مدیریت منابع آب وزارت نیرو امید دارد تا با اجرای این طرح مشترکان پر مصرف هم به سمت کاهش مصرف خود بروند و مشترکان معمولی هم میزان استفاده از آب شرب را به زیر الگوی مصرف برسانند. به گفته سید حسن رضوی، در همه جای دنیا راه کارهای تشویقی برای کاهش و مدیریت مصرف اجرایی می شود که طرح توزیع آب، برق و گاز مجانی هم در راستای این طرح‌هاست.
اما هدایت فهمی کارشناس سابق منابع آب وزارت نیرو نظر دیگری داشته و معتقد است که پایین بودن و غیر واقعی بودن قیمت ها تنها منجر به افزایش مصرف شده است. به گفته او، قبوض آب و برق و گاز سهم پایینی از سبد هزینه خانوار دارد. کافی است که میزان هزینه ای که هر مشترک در این بخش ها پرداخت می کند را با هزینه هایی مثل اینترنت یا قبض موبایل مقایسه کنیم.
به گفته او، دولت اگر می خواهد حمایتی از اقشار کم درآمد جامعه بکند، بهتر است که مشکل دسترسی به آب شرب را در روستاها و شهرهای محروم را برطرف کند.
این کارشناس حوزه آب می گوید: بیشتر طرح هایی که دولت به اسم حمایت از اقشار کم درآمد جامعه اجرایی می‌کنند، در نهایت بازهم به سود دهکهای بالای درآمدی است.
مصرف ۴۷ درصد آب تهران در ۳ منطقه
بیشتر مشترکان پر مصرف در شمال تهران ساکن هستند. مدیرعامل شرکت مدیریت منابع آب ایران به بازار می‌گوید: در حال حاضر در شهری همچون تهران ۲۰ درصد مشترکان بالای حد الگوی مصرف، ۲۸ درصد کمتر و تقریبا ۵۲ درصد مطابق الگوی مصرف آب استفاده می کنند.
جدای از این آمار اعلامی از طرف شرکت آب و فاضلاب تهران نشان می‌دهد که مناطق ۱ تا ۳ سهمی حدود ۴۷ درصد از آب شرب مصرفی در پایتخت را به خود اختصاص داده‌اند.
یارانه بیش از ۴۱۱ میلیارد تومانی دولتی به مصرف آب تهرانی ها
در واقع اگر میزان مصرف آب در تهران طی نیمه نخست امسال را معادل ۶۲۵ میلیون و ۷۰۸ هزار مترمکعب در نظر بگیریم می توان گفت که ۲۹۴ میلیون و ۸۲ هزار مترمکعب آن تنها در ۳ منطقه مصرف شده است.
آنگونه که مدیرعامل شرکت مدیریت منابع آب ایران ایران اعلام کرده در حال حاضر هزینه تمام شده تامین و توزیع هر مترمکعب آب حدود ۲ هزار تومان است در حالیکه میزان آب بهای مردم در تهران حدود ۶۰۰ تومان است.
با فرض در نظر گرفتن یارانه ۱۴۰۰ تومانی دولت برای هر مترمکعب آب می تواند گفت دولت تنها در ۶ ماه حدود ۴۱۱ میلیارد و ۷۱۵ میلیون تومان یارانه در برای ساکنان ۳ منطقه تهران پرداخت کرده است.
سهم مناطق محروم از طرح های حمایتی دولت چیست؟
حمایت از اقشار کم درآمد جامعه و ساکنان مناطق محروم از اهداف اصلی این طرح اعلام شده است. اما به نظر می رسد که این طرح با وجود بار مالی سنگینی که به دولت تحمیل میکند، تاثیری در بهتر شدن حال مردم مناطق محروم ندارد. در حال حاضر بسیاری از مردمان شهرهای محرومی همچون سیستان و بلوچستان و خوزستان دسترسی به آب شربی ندارند که رایگان بودن یا نبودنش مهم باشد. با این وجود مسئولان وزارت نیرو به حمایت از این طرح می‌پردازند. معین‌الدین سعیدی نماینده مردم نماینده مردم چابهار، نیکشهر، دشتیاری، کنارک و قصرقند خرداد امسال در تذکری شفاهی خطاب به وزیر نیرو گفت: آیا رواست فقط ۱۹ درصد مردم جنوب بلوچستان دسترسی به شبکه آب داشته باشند و ۸۱ درصد مردم به‌صورت کاملا غیربهداشتی و سقایی آبرسانی شوند.
بر اساس آمار موجود از ۵ هزار و ۵۹۴ روستای استان، ۲۷۲۶ روستا فاقد تاسیسات آب آشامیدنی هستند. از این تعداد به ۱۲۶۱ روستا با تانکر آبرسانی می شود. اما شرایط در ۱۴۶۵ روستا خیلی بدتر از این حرف‌هاست. مردمان این روستاها که عمدتا در منطقه بلوچستان قرار دارند، ناچارند که برای تامین آب شرب مصرفی خود دست به دامن چاه ها و چشمه و هوتک‌ها شوند.
یارانه برقی به صاحبان ویلاهای لاکچری
البته مصرف بالا تنها مربوط به حوزه آب نیست. بر اساس آمار موجود میزان مصرف و البته یارانه پرداختی در سایر انرژی ها هم دهک های کم درآمد سهم کمتری نسبت به دهک های بالای درآمدی دارند. خانواده های پردرآمدی در کشور داریم که بیش از ۱۰ برابر یک خانواده متوسط و ده ها برابر یک خانواده در مناطق محروم، به مصرف آب، برق یا گاز می پردازند. به عنوان مثال در بخش برق، ۳۶ میلیون مشترک در کشور داریم که از این تعداد ۳۰ میلیون مشترک در بخش خانگی هستند. از این تعداد مشترک خانگی، بالغ بر ۸.۵ میلیون مشترک، افرادی هستند که بسیار پایین تر از الگوی مصرف تعیین شده، برق مصرف می کنند (بر اساس مصرف برق بخش خانگی کشور در سال ۹۸) و به اصلاح مشترکان کم مصرف هستند. حداقل نیمی از این مشترکان (جمعیتی بالغ بر ۱۰ تا ۱۲ میلیون نفر) روستانشین هستند. بر اساس طرحی که از ابتدای آبان امسال اجرایی شده مشترکان برقی که زیر ۱۰۰ کیلووات ساعت برق در ماه استفاده کنند، از برق رایگان بهره‌مند می‌شوند. قرار است انتهای آذرماه، نخستین خروجی اجرای این طرح با مشخص شدن تعداد مشترکانی که مشمول برق رایگان شده‌اند، مشخص شود.
اما مشکل از آنجا آغاز می شود که بخش زیادی از کسانی که زیر ۱۰۰ کیلو وات ساعت در ماه برق مصرف می کنند، خانه های خالی لوکس و ویلاهای لاکچری است که مربوط به دهک های بالای درآمدی است. عمده این خانه به واسطه خالی بودنشان مصرف برق پایینی داشته و عملا دولت با اجرای این طرح تنها یارانه بیشتری را به اقشار مرفه جامعه پرداخت میکند.
یارانه معیشتی معادل یارانه ۹ لیتر بنزین
بنزین از دیگر انرژی هایی است که دولت یارانه سنگینی را بابت آن پرداخت می کند و سرانه مصرف آن در کشور بسیار بالاست. بر اساس آمار اعلامی میزان مصرف پیش از سهمیه بندی بنزین به ۹۲ میلیون لیتر در شبانه روز افزایش یافته است. هرچند که شرکت پخش و پالایش در ماه های گذشته میزان دقیق مصرف را اعلام نکرده اما کارشناسان این حوزه از شکست این طرح در کاهش مصرف می گویند. به گفته آرش نجفی رییس انجمن بهره وری انرژی، میزان مصرف بعد از آزاد سازی قیمت ها تغییر چندانی نداشته چرا که هنوز قیمت بنزین در برابر بهای واقعی آن بسیار پایین است. در حال حاضر قیمت بنزین در فوب خلیج فارس ۵۰ سنت است که با توجه به میانگین ۱۸ هزارتومانی قیمت در یک سال گذشته، می توان قیمت واقعی بنزین را حدود ۹ هزار تومان در نظر گرفت. با این اوصاف دولت همچنان هر لیتر بنزین آزاد هم حدود ۶ هزار تومان ارزان تر از قیمت آن در فوب خلیج فارس عرضه میکند.
دولت در نظر داشت که با توزیع یارانه معیشتی که از محل افزایش درآمدهای حاصل از گرانی بنزین تامین شده، به نوعی عدالت را در مصرف این سوخت ایجاد کند. بر اساس طرح دولت هر نفر ۵۵ هزار تومان یارانه معیشتی دریافت می کند. این رقم معادل حدود ۹ لیتر یارانه بنزینی است که افراد صاحب خودرو عملا بدون هیچ دغدغه ای از آن برخوردار هستند.
تجربه های قبلی دولت در اجرای طرح های حمایتی از اقشار کم درآمد جامعه نشان می دهد که در نهایت دهک های بالای درآمدی از یارانه های پرداختی منتفع شده اند. نگرانی که این بار در حوزه آب و گاز مطرح شده است.
نظر شما