بازار؛ گروه استانها: زعفران به دلیل موقعیت ویژه آن ازلحاظ اشتغال‌زایی در بخش کشاورزی و ایجاد درآمد ارزی قابل‌توجه برای کشور، به‌عنوان یک گیاه استراتژیک و مهم در اقتصاد ملی تلقی میشود بااین‌حال با افزایش چشمگیر تولید طی سال‌های اخیر، بدون سرمایه‌گذاری در امور بازاریابی و فرآوری به‌زودی صادرات این محصول رو به نقصان خواهد گذاشت.
بعضی از شرکت‌ها و اشخاص حقیقی، بدون دلسوزی و نگرشی عمیق به آینده وضعیت بازار زعفران، اقدام به صدور زعفران باکیفیت نامطلوب از کانال‌های غیرمجاز می‌کنند که این موضوع موجب بی‌اعتنایی به زعفران ایران در بازارهای جهانی میشود.
متأسفانه در حال حاضر بنا بر گفته معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی بیش از ۶۵ درصد محصول زعفران این استان به‌صورت فله و خام به خارج از کشور صادر میشود و قاچاقچیان و یا دلالان غیررسمی در حال خارج کردن بازار از دست ایرانی‌ها هستند!
خرید زعفران توسط دلالان
در همین راستا اکبر جامی یکی از زعفران کاران تایبادی بابیان اینکه زعفران این منطقه را می‌توان در زمره یکی از مرغوب‌ترین زعفران‌های تولیدی استان یادکرد، اظهار می‌کند: متأسفانه در این منطقه زعفران کاران دستگاه‌های پاک‌کننده گل و یا بسته‌بندی و یا فراوری در اختیار ندارند و لذا مجبورند محصول خود را پس از برداشت به دلالان بفروشند.
وی در خصوص نحوه فروش محصول خود و سایر بهره‌برداران اظهار می‌کند: متأسفانه ازآنجاکه مجبور هستیم محصول خود را به مشهد برای فروش ببریم لذا بسیاری از تولیدکنندگان به دلیل مشکلات حمل‌ونقل و یا پیدا کردن مشتری ترجیح می‌دهند که محصولاتشان را به دلالان که بیشتر آن‌ها را افغانی‌ها تشکیل می‌دهند بفروشند.
جامی بابیان اینکه دلالان کشور افغانستان معمولاً خوش‌حساب‌تر از دلالان ایرانی هستند بیان می‌کند: کشاورز به دلیل اینکه قادر به نگهداری گل نیست لذا ترجیح می‌دهد که محصولش را همان موقع برداشت و فوری به فروش برساند و لذا دلالان افغانی نیز محصول را باقیمت‌های بیشتری از ایرانی‌ها خریداری می‌کنند.
قاچاق زعفران ایران
نائب رئیس شورای ملی زعفران در گفت‌وگو با بازار تاکید کرد: متأسفانه دلالان و واسطه‌ها طی سالیان گذشته اجازه ندادند بازار رسمی در این خصوص شکل بگیرد لذا در حال حاضر زعفران ایران از طریق مشهد به افغانستان می‌رود و ازآنجا به اسم افغانستان به سایر کشورها صادر میشود.
غلامرضا میری در خصوص ریشه این موضوع اذعان کرد: کشور افغانستان از اعمال تحریم‌های بین‌المللی در امان است و از سوی دیگر درحالی‌که تعرفه صادرات زعفران از ایران به کشورهای هند و چین بسیار زیاد است اما تعرفه ترجیحی بین افغانستان با کشورهای هدف صادراتی برقرار است و لذا همین دو موضوع فروش زعفران برای افغانستان بسیار مقرون‌به‌صرفه می‌کند.
تحریم به ضرر ما به نفع دیگران
رئیس اتحادیه صادرکنندگان زعفران استان خراسان رضوی در گفت‌وگو با ما ادامه داد: کشورهای دیگر صادرات زعفران ندارند و ما انحصار این محصول را در اختیارداریم لذا برخی از مشکلات مانند تحریم‌ها فرصت مغتنمی برای سایر تجار کشورهای دیگر فراهم کرده تا محصول ما را به نام خود سند زده و در بازارهای جهانی به فروش برسانند.
میری بابیان اینکه ما با برخی از کشورهای مصرف‌کننده و خریدار این محصول مانند عربستان صعودی و یا آمریکا روابط تجاری نداریم و لذا ازآنجاکه امکان صادرات مستقیم به این کشورها وجود ندارد کشورهایی مانند افغانستان، چین و هند این مأموریت را برعهده‌گرفته و از همین رو زعفران ما را به‌صورت فله خریده و پس از بسته‌بندی به قیمت‌های گزاف به سایر کشورهای یادشده به فروش می‌رسانند.
وی عنوان کرد: کشور هندوستان و چین معمولاً بین ۳۸ تا ۴۰ درصد تعرفه واردات از ما می‌گیرند که ما توان پرداخت آن را نداریم ولی تجار افغانستان بدون پرداخت هیچ عوارضی می‌توانند زعفران را وارد این کشور کنند و لذا از این فضا استفاده خوبی می‌کنند.
میری افزود: از همین رو زعفران را به‌صورت قانونی یا قاچاق از کشور ما به افغانستان برده و سپس با برند این کشور در بازارهایی که هدف صادراتی ما بوده و سال‌ها در آن فعالیت داشتیم به فروش می‌رسانند.
وی با ابراز نگرانی ادامه داد: متأسفانه می‌توان اقرار کرد که تقریباً بازار را از دست ما در حال خارج شدن است و به‌تدریج دامنه این موضوع گسترده‌تر می شود.
چه باید کرد؟
نائب رئیس شورای ملی زعفران با در پاسخ به این سؤال که در برابر این مشکل چه باید کرد توضیح داد: اگر مشکل پیمان و تعهدات ارزی حل شود بحث قاچاق حل می شود زیرا برای قاچاقچی صرف ندارد این کار را انجام دهد اما در حال حاضر وقتی صادرکننده باید برای هر دلار چهار هزار تومان به سامانه نیما پرداخت کند یعنی هر کیلو زعفران ۶۰۰ دلار و معادل دو میلیون و ۴۰۰ هزار تومان درحالی‌که قاچاقچی تعرفه ای نم یپردازد لذا قاچاق زعفران برای وی مقرون‌به‌صرفه است.
میری بابیان اینکه این موضوع موجب شده تا رقابت از همکاران ما در مقایسه با قاچاقچیان سلب شود افزود: این مشکل تبدیل به یک معضل بزرگ‌شده و لذا درسال ۹۹ دولت و مجلس باید کاری کنند که برای محصولات کشاورزی حداقل از این برگشت ارز حاصل از صادرات و تسویه در سامانه نیما معاف شوند.
وی بابیان اینکه امیدواریم این مشکلات حل شود ادامه داد: صادرکننده اگر موفق به صادرات زعفران نشود برای امرار معاش به صادرات کالای دیگر روی می‌آورد اما کشاورز ما کار دیگری از دستش برنیامده و لذا از این بابت مظلوم واقع‌شده است.
نائب رئیس شورای ملی زعفران بابیان اینکه محصول زعفران در مقایسه با سایر محصولات بسیار مظلوم واقع‌شده است بیان کرد: تمام محصولات کشاورزی یا هر کالایی که در بازار عرضه میشود امسال از افزایش قیمت برخوردار بوده است به‌جز محصول زعفران که به‌هیچ‌وجه افزایش قیمتی نداشته است و هنوز هم به همان قیمت سال گذشته است.
فراوری محدود
معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی نیز بابیان اینکه هم‌اکنون بیش از ۶۵ درصد محصول زعفران این استان به‌صورت فله، خام یا بسته‌بندی محصول خام به خارج از کشور صادر میشود اظهار کرد: بعد از محصول پسته، زعفران دومین محصول بخش کشاورزی است که بیشترین درآمد ناخالص را برای کشاورزان ایجاد می‌کند و باید موردتوجه و حمایت قرار گیرد.
غلامحسین ساربان بابیان اینکه هم‌اکنون ۱۲۰ هزار هکتار در کشور سطح زیر کشت محصول زعفران است که ۹۱ هزار هکتار آن در خراسان رضوی قرار دارد ادامه داد: در حال حاضر ۱۳۰ هزار خانوار بهره‌بردار در این زمینه فعالیت دارند که ۱۰۹ هزار خانوار از این تعداد دارنده کمتر از یک هکتار سطح زیر کشت زعفران هستند.
وی با بیان اینکه برآورد میشود ۶۰۰ هزار نفر در خراسان رضوی از محل کشت و برداشت طلای سرخ امرارمعاش می‌کنند، افزود: هر هکتار زعفران برای ۲۰۰ نفر ایجاد شغل می‌کند و به جرات می‌توان گفت که این محصول در ایجاد اشتغال و اقتصاد خانوارها بی‌نظیر است.
معاون جهاد کشاورزی خراسان رضوی بابیان اینکه هم‌اکنون ۲۰۵ واحد فرآوری زعفران با ظرفیت ۴۲۰ تن در کشور وجود دارد گفت: از این تعداد ۱۲۱ واحد با اشتغال یک هزار و ۵۰۰ نفر در خراسان رضوی فعالیت دارند.
ساربان افزود: فرآوری در این واحدها آن‌طور که بایدوشاید و با ابعاد و تنوع گسترده نیست و صرفاً بسته‌بندی و اسانس گیری آن‌هم به شکل محدود انجام میشود درحالی‌که باید به ابعاد جدید کاربرد زعفران در حوزه بهداشت، درمان، صنایع غذایی، دارویی، طعم‌دهنده‌ها، عطر و اسانس نیز توجه داشت.
نظر شما