مرتضی شایسته: سینمای ایران نه پول‌شویی دارد، نه مافیا!

بازار؛ گروه ایران: اقتصاد هنر، برنامه­‌ای با محوریت اقتصاد در حوزه هنر است که در این فصل از برنامه به بررسی اقتصاد در حوزه سینما پرداخته است. مرتضی شایسته دبیر شورای صنفی نمایش و از تهیه­‌کنندگان معروف و بنام سینمای ایران در قسمت دوم از این برنامه در رابطه با اقتصاد سینمای ایران به گفتگو با خبرنگار بازار پرداخت و حرف‌های جالبی را در رابطه با سینما و اقتصاد این عرصه زد. آنچه در ادامه می­‌آید گزیده‌­ا­ی از صحبت­‌های این تهیه‌­کننده مطرح سینمای ایران است:

• کرونا بر تمام حوزه سینما از تولید، توزیع و نمایش اثر منفی گذاشته است.
   
• تولیدات سینمایی در این ایام خیلی سخت شده است و حتی زمانی متوقف شد، اما الان تحت تدابیر شدید بهداشتی در حال انجام شدن است. در زمینه پخش و توزیع هم بسیاری از دفاتر بسته شده‌­اند و دفاتری هم که باز هستند تکلیفشان مشخص نیست.
   
• بسیاری از سالن­‌های سینما در شهرستان­‌ها بسته شده است. در تهران هم آنهایی که باز هستند، نتیجه لازم را نمی­‌گیرند.
   
• در رابطه با شرایط مالی سینمای ایران، موضوعات متعددی قابل بحث است. از حدود سال ۱۳۹۳ بود که دستمزدهای نجومی برای بازیگران در عرصه سینما اوج گرفت و دلیل آن هم سریال­‌های «شهرزاد» و «ساخت ایران» بودند که به واسطه جذب بازیگران مطرح سینمای ایران، دستمزدها را به دلایل نامعلومی بالا بردند.
   
• در سالهای ۹۹-۹۸ که سال‌های کرونایی هستند، دستمزدها قاعدتاً باید کاهش پیدا می­‌کرد، اما برخلاف تصور افزایش یافت؛ علت آن هم تعدد فعالیت یکسری از بازیگران مطرح در مجموعه‌­های تلویزیونی و مجموعه های نمایش خانگی و فیلمهای سینمایی است. در مجموع به دلیل اینکه عرضه و تقاضا باهم هم‌­خوانی ندارد، می‌­بینیم که دستمزدها افزایش پیدا کرده است و متاسفانه وزارت فرهنگ و ارشاد هم مطلقاً نظارت نمی­‌کند.
   
• تهیه کنندگان مجبورند یا به این دستمزدهای سرسام­‌آور تن بدهند، یا با این قشر از بازیگران دیگر کار نکنند.
   
• بعضی از بازیگران وابسته به سرمایه‌­گذار هستند و خودشان سرمایه­‌گذار را برای پروژه می­‌آورند. سرمایه­‌گذار شخصاً دستمزد آن بازیگر را می­‌دهد و بعد معلوم می­‌شود که رقم بالایی را به بازیگر پرداخت کرده است.
   
• اکثر بازیگرانی که با پول وارد این عرصه می­‌شوند، بعلت تعداد بالای قسمت­‌ها در نمایش خانگی، در این بخش ظهور پیدا می­‌کنند.
   
• متاسفانه در حوزه نمایش خانگی، تهیه کنندگان حرفه ­ای نیستند. اگر دقت کنید چه کسانی پروانه ساخت نمایش خانگی را میگیرند، حدود ۷۰% آنها تهیه­ کننده‌های کار اولی هستند و بطور کامل در اختیار کارگردان و سرمایه گذار قرار می­‌گیرند و نمی‌­توانند کار حرفه‌­ای انجام دهند.
   
• اگر بازیگرانی که با پول وارد عرصه سینما می­شوند استعداد داشته باشند، در سینما می­مانند، اما نوعاً استعداد ندارند و حدود ۹۰-۹۵% از این افراد، همان یک یا دو فیلم را بازی می­ کنند.
   
• وقتی یک فیلمی ساخته می­شود و موفق است، موجی شکل می­گیرد و تهیه­ کنندگان به دنبال آن، همان سبک را می­سازند. اگر می­بینید در برهه ­ای از زمان، موج فیلم­های مختلف شروع میشود، بعلت تحت تاثیر جو قرار گرفتن است.
   
• دوستان ما وقتی فیلم­شان ناموفق است، میگویند مافیا در سینما وجود دارد. اما وقتی فیلم­شان موفق عمل میکند، میگویند اصلا مافیایی وجود ندارد و این فیلم و فروش حاصل از آن زحمت خودمان است.
   
• وقتی می‌خواهیم بررسی کنیم سینما مافیا دارد یا خیر، باید ببینیم گردش مالی سینما چقدر است.
   
• از مشخصات یک تهیه کننده سینما باید گفت فردی است که نسبت به سینما مسلط است، سواد سینما داشته باشد، خصوصیات یک مدیر موفق را داشته باشد. این که صرفاً پول داشته باشد تا بتواند تهیه­ کننده شود، ملاک نیست.
   
• اکران آنلاین اثری منفی روی سینمای ایران می‌ گذارد. البته در حال حاضر، چاره­ای جز این راه نیست؛ چون باید سرمایه فیلمها برگردد. وقتی فیلم­ها در اختیار بخش اکران آنلاین می‌گیرند، شبکه های ماهواره­ ای از چند ساعت بعد شروع به پخش میکنند و علت آن، عضو نبودن ما در پروتکل کپی رایت است.
   
• شبکه های مخالف جمهوری اسلامی خوراکشان را از جمهوری سلامی تامین میکنند.
   
• باید ۲۰ تا ۲۵% ظرفیت سالن­های سینما را به فیلم­های خارجی اختصاص دهیم. چون در ایران، تمام اهل سینما فیلم­های خارجی نگاه می­کنند و مطالعه می­کنند، اما وقتی که بحث فیلمهای خارجی میشود مخالفت میکنند. اتفاقاً این کار باعث رقابت میشود.
  ​​​​​​
• علت ناتوانی در رقابت با سینمای هالیوود و بالیوود، بسته عمل کردن ما در این حوزه است. کشورهای خارجی ۲۰% از توانشان را برای بازگشت سرمایه در کشور خود و ۸۰% بقیه را برای سایر کشورهای جهان صرف می­کنند و برای این کار برنامه ای مدون و تنظیم شده دارند که متأسفانه ما نداریم.
   
• برای اینکه سینمای ایران بتواند قدرت بگیرد باید فیلمهای خودمان را طوری بسازیم که بتوانیم با کمپانیهای پخش کشورهای معتبر تعامل داشته باشیم.
   
• بعضی از فیلم­هایی که اکران نمیشوند، بعلت اختلاف بر سر محتوای فیلم بین تهیه کننده و کارگردان است. اگر سرمایه گذار هم باشد که این اختلاف دو چندان میشود.
   
• در سینمای ایران پول­‌شویی وجود ندارد. قوه‌ ­قضاییه، وزارت فرهنگ و ارشاد، نظارت کامل بر این جریانات دارند. کسی که عاقل باشد برای پول­‌شویی وارد سینمای ایران نمیشود.
   
• درخواستمان از مسئولین این است که سینما را جدی بگیرند. برای سینما خیلی زحمت کشیده شده است. کاستی‌ها و بی‌فکری‌هایی وجود دارد که بهتر است برطرف شود.