بازار؛ گروه بورس: هفته گذشته سازمان بورس و اوراق بهادار طی اطلاعیه اعلام کرد که به منظور حفظ شرایط تعادل عرضه و تقاضا در بازار بر ورود سفارشات و معاملات، کلیه مشتریان اعم از حقیقی و حقوقی (به جز بازارگردانان دارای مجوز که با شناسه مشخص شده برای معاملات اقدام به ارسال سفارش می کنند) در خصوص امکان انجام معاملات الگوریتمی در همه نمادهای معاملاتی در بورس و فرابورس تا اطلاع ثانوی غیرفعال شود.
به نظر می‌رسد که دولت برای ایجاد تعادل در بازار و همچنین بازگشت بازار به روند تعادلی علاوه بر حمایت از بازار با اعمال دستور العمل‌ها سعی دارد بازار را به صورت دستوری به تعادل برساند. این تصمیم در شرایطی گرفته شد که بیشتر سهامداران خرد یا حتی برخی از حقوقی ها چیزی در مورد معاملات الگوریتمی نمی‌دانند و حتی این اولین بار است که اسم چنین معاملاتی را می‌شنوند.
ممنوعیت این معاملات این شائبه را ایجاد می‌کند که تخلفاتی در این زمینه صورت گرفته که حتی برخی از متخصصان این امر این موضوع را تایید می‌کنند، آن‌ها می‌گویند که این نوع معاملات مزیت‌های فراوانی برای بازار و سهامداران خرد دارد در نتیجه اگر تخلفی صورت نگرفته باشد حذف چنین معاملاتی به ضرر بازار است.
موافقان این اقدام سازمان بورس عنوان می‌کنند که این ابزار باعث ایجاد ناعدالتی در بازار می‌شود چرا که تنها در اختیار حقوقی‌های بازار و سهامداران عمده است. اما مخالفان با اشاره به انجام معاملات الگوریتمی در بورس‌های پیشرفته جهان این کار را یک نوع دخالت بی تاثیر در بازار می‌دانند و معتقدند که سازمان با ابزارهای قانونی باید با متخلفان این امر برخورد کنند.
به گفته صاحب نظران بازار تاکنون به علت دخالت دولت نتوانسته کارایی لازم را داشته باشد و همچنان به سمت مسیر خود حرکت می‌کند، در همین رابطه نجفی یکی از طراحان معاملات الگوریتمی می‌گوید که آینده بازار حرکت به سمت معاملات الگوریتمی است و ممنوعیت آن نمی‌تواند تاثیر چندانی بر بازار داشته باشد.
بازار در گفتگو با سعید نجفی یکی از طراحان معاملات الگوریتمی به بررسی این نوع معاملات در بازار پرداخته که در زیر می‌خوانید:
*یک توضیح کلی و ساده در مورد معاملات الگوریتمی می‌دهد که این نوع معاملات چیست؟
در ابتدا باید یک توضیح یا تعریفی از الگوریتم بدهم، در حقیقت الگورتیم مجموعه‌ای نامتناهی از یکسری دستورالعمل‌ها و شرط‌ها که به ترتیب خاصی اجرا می‌شود و مسئله‌ای را حل می‌کند، به بیان دیگر یک مجموعه‌ای است که گام به گام ما را برای حل کردن مسئله کمک می‌کند و در قرن اخیر مفهوم خود الگورتیم با برنامه نویسی و کد نویسی عجین شده است. معاملات الگوریتمی یعنی استفاده از ماشین و برنامه‌های کامپیوتری برای انجام معاملات در بازار.
*چگونه از این ابزار جهت معامله در بورس استفاده می‌شود؟
ما در بازار با دو مفهوم روبه رو هستیم، یکی «اتو ترید» و دیگری «الگو ترید». اتو ترید به این معنا است که به جای اینکه سفارشات را به صورت دستی وارد کنیم یا از طریق کارگزار انجام دهیم، تمام این مراحل به وسیله یک برنامه‌ی کامپیوتری به صورت خودکار انجام می‌شود. یعنی اینکه قیمت، حجم و زمانی که قصد داریم این سفارش را انجام دهیم در قالب اتو ترید انجام می‌دهیم، که بحث اصلی این روزها هم اتو ترید است که عنوان شده، به دلیل شائبه دستکاری در قیمت‌ها فعلا استفاده از آن ممنوع است.
به هر حال از این روش به صورت قانونی سهامداران حقوقی در دو قالب بازارگردانی(الگوریتم‌های بازارگردان) که وظیفه آن طبق دستورالعمل‌های سازمان بورس عمق بخشی به بازار و افزایش نقدشوندگی سهم ناشر است، در حقیقت کار الگوریتم‌های بازارگردانی این است که همیشه در یک سهم، سفارش خرید یا فروش را با در نظر گرفتن یک دامنه در سیستم تحت شرایطی حداقل حجمی معاملات را انجام دهند؛ دومین مورد الگوریتم‌های اجرایی است که در جهت بهبود معاملات خودشان استفاده می‌کنند به این معنی که اگر قرار است حجم زیادی از سهمی خریداری شود یا بفروشند سعی می‌کنند این حجم را به الگوریتم‌های اجرایی بدهند تا بتوانند تاثیرات قیمتی روی سهم نگذارند؛ به این ترتیب که اگر قصد خرید یا فروش بالای از یک سهم دارند، این معاملات طبق یک الگورتیم خاص در کل زمان بازار انجام دهند اما اشخاص حقیقی نمی‌توانند به صورت قانونی از این ابزار استفاده کند.
«الگو ترید» در حقیقت استفاده از برنامه‌های کامپیوتری و هوش مصنوعی و محاسبات پیچیده‌ای هست که در دل یک استراتژی سودآور گنجانده می‌شود و باعث می‌گردد که ما بتوانیم سیگنال‌های خرید و فروشی از این استراتژی بگیرم و با انجام دادن این معاملات به سود آوری خوبی برسیم که گاهی با الگو ترید اشتباه گرفته می‌شود.
معمولا قراردادهایی که شرکت های الگوریتمی با ناشر یا بازارگردان و کارگزاری‌ها می‌بندند به صورت کارمزدی از ارزش معاملات است یعنی بخشی از ارزش معاملات یا کارمزد معاملات را به عنوان سهم خودشان بر می دارند.
کسری از افراد، شرکت‌ها یا معامله گران از این ای پی ای‌ها در جهت نوسان گیری روزانه استفاده می‌کردند که این نوسان گیری روزانه با استفاده از دستکاری قیمتی و جهت دهی به سفارشات در سمت مطلوب خود بوده است
*استفاده از این ابزار برای بازار بورس یا سهام چه مزیت‌هایی دارد؟
مزیت استفاده از این ابزار همانند مزیت‌های استفاده از کامپیوتر است. یکی از فاکتورهای استفاده از این ابزار، بالا بودن دقت در معاملات است یعنی ما ابزاری داریم که بدون خستگی، احساسات و هیجانات بازار می‌تواند با توجه به آن فکر و برنامه‌ای که از قبل داشتیم سفارشات را به درستی و به موقع برای ما انجام دهد به بیان دیگر زمانی که ما یکسری شرایط برای معاملاتمان تعریف کردیم این ابزار می‌تواند در زمانی که این شرایط اتفاق افتاد، معاملات را به درستی و با سرعت انجام دهد.
یکی دیگر از مزیت‌های این ابزار بالا بودن سرعت انجام معاملات است. مزیت دیگر این معاملات برای حقوقی‌ها و بازارگردان‌ها عدم تاثیر قیمتی بر روی سهامشان در هنگامی که برنامه‌ای برای فروش یا خرید دارند و می‌توان افزایش نقدشوندگی و عمق بخشی به سهم ناشر را مزیت دیگری برای این ابزار دانست.
*کسانی که از این ابزار در معاملات خود استفاده می‌کنند چقدر از مابقی سهامداران در انجام معاملات جلوتر هستند؟
بهره‌مندی از این ابزار و مزیت‌های آن است که امتیاز محسوب می‌شود که همان دقت، سرعت، عدم دخیل بودن احساسات و عدم سختگی در انجام معاملات الگوریتمی نسبت به معاملات آنلاین است.
دستورالعملی سال گذشته مبنی بر جدا کردن معاملات الگوریتمی با مابقی معاملات ابلاغ شد که بر اساس آن میزان این نوع از معاملات قابل ردیابی هستند
معاملات الگوریتمی یک برتری است
*با توجه به ورود تعداد زیادی از سهامداران خرد به بازار این شائبه ایجاد می‌شود کسانی که از این الگوریتم‌ها استفاده می‌کنند دارای امتیازهای بیشتری از سایر افراد هستند آیا این باعث ایجاد ناعدالتی در بازار نمی‌شود؟
در شرایط فعلی بازار با توجه به اینکه تعداد زیادی از افراد در بازار دخیل هستند و سهامداران خرد به صورت مستقیم سرمایه گذاری کردند تا حدودی موافقم که این ابزار باعث عدم عدالت در بازار شده است اما ما باید به بورس‌های دیگر دنیا هم توجه کنیم در آنجا بالای ۸۵ درصد معاملات را الگوریتم‌ها انجام می‌دهند البته این نکته را اضافه کنیم که بیشتر سرمایه‌گذاران از طریق صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک، سبدگردان‌ها و مشاوران خبره به صورت غیر مستقیم در بازار حضور دارند.
ما نباید خود ابزار را زیر سوال ببریم بلکه باید مردم را به سمت سرمایه‌گذاری غیر مستقیم در بازار سوق دهیم. دراین شرایط است که این الگوریتم‌ها با هم دیگر رقابت می‌کنند و به بیان دیگر عدالت در بازار بر قرار می‌شود. این ابزار نسبت به کسی که تابلو را نگاه می‌کند و بر اساس آن تصمیم به معامله بگیرد برتری دارد.
*تا قبل از اینکه این نوع معاملات ممنوع شوند، آیا آماری در مورد میزان یا تعداد این نوع معاملات در روز وجود دارد؟
آمار رسمی منتشر نشده است یا حداقل بنده ندیدم اما بر اساس مصاحبه‌های افراد و کسانی که در این زمینه فعالیت دارند بین دو تا ۱۰درصد عنوان کردند یعنی بین ۱۰ تا ۲درصد از ارزش معاملات روزانه در قالب الگوریتم صورت می‌گیرد که مجوز دارند.
دستورالعملی سال گذشته مبنی بر جدا کردن معاملات الگوریتمی با مابقی معاملات ابلاغ شد که بر اساس آن میزان این نوع از معاملات قابل ردیابی هستند.
باید با متخلف برخورد شود نه در بازار دستکاری صورت بگیرد
*چقدر با این تصمیم سازمان بورس که به منظور بهبود شرایط بازار گرفته شده است موافق هستید؟ آیا واقعا تاثیری بر بازار دارد؟
تصمیم‌های جدید سازمان بورس در رابطه با ممنوع کردن معاملات الگورتیمی که به وسیله شرکت‌های مجوز دار از طریق او ام اس‌ها یکسری ای پی آی‌ها دریافت می‌کردند و با استفاده از آن سفارش و معاملات را انجام می‌دانند و همچنین تصمیمی که روز گذشته در رابطه با عدم فروش پس از خرید در همان روز، یعنی اینکه زمان سپرده‌گذاری تغییر پیدا کرد، انجام شد، این شائبه به وجود آمد که یکسری از افراد، شرکت‌ها یا معامله گران از این ای پی ای‌ها در جهت نوسان گیری روزانه استفاده می‌کردند که این نوسان گیری روزانه با استفاده از دستکاری قیمتی و جهت دهی به سفارشات در سمت مطلوب خود بوده و از این دو تصمیم این شائبه به وجود می‌آید که این موارد حداقل در هفته گذشته انجام گرفته است.
اما این که این تصمیمات درست باشد یا نه، من احساس می‌کنم هر جا که در یک پارامتر بازار دستکاری صورت بگیرد نتیجه خاصی در بلند مدت به ما نداده و بازار راه خودش را در پی می‌گیرد. اگر این شائبه درست باشد ما نباید جلو این ابزار را بگیریم بلکه متخلف را شناسایی و با آن برخورد قانونی صورت بگیرد ولی اینکه در بازار دستکاری کنیم درست نیست.
از این معاملات الگوریتمی بازارگردانی‌های استفاده می‌کنند که به نفع بازار و سهامداران خرد عمل می‌کنند یعنی باعث می‌شوند که اختلاف قیمتی در سهم را پایین بیاورند و اگر کسی که خریدار یا فروشنده است بتواند در هر لحظه در بازار با قیمت مناسب فروش یا خرید خود را انجام دهد علاوه بر آن باید عمق بخشی به بازار را در کنار آن قرار دهیم.
ما یک قانونی برای شرکت‌های بورسی و فرابورسی مبنی بر الزام ناشران جهت بازارگردانی روی سهم‌های خودشان در روزهای اخیر داشتیم که این نیاز است که بازارگردان فعال بر روی هر سهمی باشد که به نظرم این تصمیم قهری نمی‌تواند تاثیرگذار چندانی داشته باشد و اگر آن شائبه درست باشد ما باید متخلف را معرفی و مجازات کنیم در حالی که محدود کردن این ابزار کمکی به بازار نخواهد کرد و مطمئن باشید که در آینده بیشتر در مورد معاملات الگوریتمی خواهید شنید و آینده بازار معاملات الگوریتمی خواهد بود و اگر اشخاص حقیقی و حقوقی بتوانند الگورتیم‌های کاراتر و موثرتر داشته باشند بازده‌های بالاتری در بازار خواهند داشت.
*آیا این امکان وجود دارد که برخی افراد در این شرایط از این ابزار استفاده کنند و قابل ردیابی نباشد؟
این امکان برای تمام افراد فعال در بازار که از طریق او ام اس‌ها استفاده می‌کنند فراهم است که بتوانند از یکسری ربات‌ها الگوریتمی اجرایی استفاده کنند. در حقیقت کسی که از طریق این ربات‌ها سفارش می‌فرستد با منی که آنلاین سفارشاتم را انجام می‌دهم تفاوتی نمی‌کند یعنی خود کارگزاری و هسته معاملات نمی‌توانند بفهمند الان این معامله به وسیله ربات انجام شده یا آنلاین، اما یکسری نشان‌ها و شواهدی وجود دارد که می‌توان حدس زد که این نوع معاملات از جانب ربات بوده که نمی‌دانم که آیا خود او ام اس ها و سازمان پلتفورم هایی دارند که بتواند آن را شناسایی کنند یا نه.
نظر شما