جواد حیران نیا؛ بازار: هوش مصنوعی Artificial intelligence شاخه‌ای از علوم کامپیوتر است که در آن به ساخت ماشین‌هایی هوشمند پرداخته می‌شود که مانند انسان‌ها عمل می‌کنند و واکنش انجام می‌دهند. یک عامل هوشمند، سیستمی است که با شناخت محیط اطراف خود، شانس موفقیت خود را پس از تحلیل و بررسی افزایش می‌دهد.
هوش مصنوعی در آینده‌ای نه چندان دور زندگی بیشتر انسان‌ها را تحت تاثیر قرار خواهد داد. بنا بر تحقیق معتبر دانشگاه آکسفورد که در سال ۲۰۱۳ انجام گرفته است؛ ۴۷ درصد از کل جایگاه‌های شغلی ایالات متحده در سال ۲۰۳۰ به شکل اتوماسیون و بدون حضور انسان انجام می‌گیرند. همچنین برنامه‌نویسان و مهندسان نرم‌افزار در ۲۰ سال آینده تنها ۸ درصد امکان اتوماسیون شغلشان وجود دارد.
پروفسور آرشین ادیب مقدم استاد دانشگاه از اندیشمندان و اساتیدی است که مطالعات جامعی در خصوص هوش مصنوعی و ارتباط آن با امنیت انسانی انجام داده است.
در خصوص این موضوع، خبرنگار بازار گفتگویی با پروفسور «آرشین ادیب مقدم» استاد دانشگاه لندن داشته که در ادامه می آید.
پروفسور ادیب مقدم در دانشکده مطالعات شرقی و آفریقایی دانشگاه لندن(SOAS) در کسوت استاد اندیشه جهانی فعالیت دارد و در دانشگاه کمبریج به عنوان عضو افتخاری انجمن اعتماد اروپا (Cambridge European Trust Society) این دانشگاه انتخاب شد. او نویسنده چندین کتاب از جمله درباره انقلاب‌های عربی و انقلاب ایران (انتشارات Bloomsbury در سال ۲۰۱۳) و «Psycho-nationalism»(انتشارات دانشگاه کمبریج، ۲۰۱۷) است. علاوه بر این، تاکنون بیش از ۵۰ مقاله تحقیقاتی را در مجلات علمی و کتاب منتشر کرده و سخنرانی‌های بسیاری را از جمله در کشورهای ژاپن، قطر، ارمنستان، ایالات متحده، ایران، آلمان و بریتانیا انجام داده است.
*شما مطالعات وسیعی در خصوص هوش مصنوعی انجام داده اید. دلیل اهمیت این موضوع برای شما که مطالعاتتان متمرکز بر روابط بین الملل است، چیست؟
برای من به عنوان یک نظریه پرداز و فیلسوف انتقادی مطالعه هوش مصنوعی نقطه اصلی تحصیلاتم در دانشگاه هامبورگ است. ابتدا در کمبریج و بعداً در آکسفورد و SOAS بود که در من که در روابط بین الملل تخصص داشتم، با اقامت در دانشگاه آمریکایی در واشنگتن فی نفسه علاقه ای بیدار شد. علاقه من به هوش مصنوعی ناشی از این سوءظن است که اگر ما بر استفاده از آن نظارت نکنیم، این انقلاب فناوری خطرات زیادی برای بشر ایجاد می کند. در قلب اخلاق هوش مصنوعی، جستجوی کمال را می بینم. تفکر روشنگری در اروپا سعی کرد تا آنچه نیچه به درستی آن را Uebermensch یا Herrenrasse نامید را ایجاد کند.
این افسانه برتری نژادی مدون، توسط چند علم خطرناک نظریه پردازی و آموزش داده شد و برتری نژادی را اعلام کردند و قول دادند که سلطه انسان سفید پوست را از نظر علمی به عنوان پیشرفت لازم نوع بشر به اثبات رسانند.
در این روند داروینیسم افراطی اجتماعی، تمام افراد به نفع نژاد اصلی ناب پاک می شوند. برتری گرایان سفیدپوست هنوز به این مزخرف اعتقاد دارند. به لطف دهه ها تحقیق و مطمئناً شرق شناسی ادوارد سعید، ما اکنون می دانیم که این نژادپرستی شبه علمی هر دو شرکت امپراتوری اروپا، که سلطه نژادهای سوژه به عنوان یک پروژه تمدنی و به طور جدی تر ایدئولوژی نازی که منجر به هولوکاست شد را تحت سلطه درآورده است.
من نگرش هنجاری زیربنای تحقیقات هوش مصنوعی را به عنوان بخشی از این سیر اندیشه روشنگری غربی و جستجوی آن برای یافتن کمال مورد مطالعه قرار می دهم زیرا هوش مصنوعی تلاش برای رسیدن به اصلی ترین نژاد را از انسان به ماشین منتقل می کند. این کمال جویی ضد انسانی در حال حاضر در بازار کار اتفاق می افتد، جایی که فناوری هوش مصنوعی در فرضیه مقدم حداکثر بهره وری فرویدیست در مرحله بعدی قرار دارد. دوره آموزش من در هوش مصنوعی و امنیت انسانی در SOAS، این فلسفه هوش مصنوعی را به عنوان تلاشی واقعی برای تعبیه طلوع جدید انقلاب فناوری و در بحثی گسترده تر درباره پیامدهای آن برای جامعه توسعه می دهد.
در بخشی از آموزش من الگوهایی را در اندیشه جهانی شرح می دهم از سوءظن به ماشین در نوشته های جلال آل احمد گرفته تا دیالکتیک روشنگری «تئودور آدورنو» و «ماکس هورکهایمر».
پیشرفت در تحقیقات هوش مصنوعی نظم جدید جهانی را تعیین خواهد کرد. به همین دلیل است که چین تمرکز خود را بر استراتژی های توسعه در زمینه پیشرفت در هوش مصنوعی قرار داده است
*هوش مصنوعی چه تأثیری در روابط بین الملل از جمله روابط اقتصادی داشته است؟ اهمیت هوش مصنوعی در اقتصاد چیست و تا چه اندازه بر قدرت اقتصادی یک کشور تأثیر می گذارد؟
پیشرفت در تحقیقات هوش مصنوعی نظم جدید جهانی را تعیین خواهد کرد. به همین دلیل است که چین تمرکز خود را بر استراتژی های توسعه در زمینه پیشرفت در هوش مصنوعی قرار داده است. باز هم من به جنبه های اخلاقی آن علاقه مند هستم. این مورد در چندین مقاله تحقیقاتی اخیر ارائه شده است و هوش مصنوعی جایگزین نیمی از مشاغل فعلی خواهد شد. حداقل در مرحله انتقال به اقتصاد الکترونیکی- دیجیتالی، بسیاری از مردم راه امرار معاش خود را از دست می دهند. حتی اگر فرض کنیم که این به اصطلاح چهارمین انقلاب صنعتی رخ داده و موفق شود و یک نیروی کار جدید کاملاً متبحر برای پیمایش و فرماندهی جهان حاکم بر داده ظهور خواهد کرد، ما هنوز باید در این مرحله گذار با مشکلات عمده اقتصادی-اجتماعی روبرو شویم. این اختلالات بسیار زیاد خواهد بود و باید به ویژه در جهان جنوب مورد بررسی دقیق قرار گیرد. هدف نهایی هوش مصنوعی، حتی هوش مصنوعی کوچک، کامل کردن هر کار شناختی است که انسان می تواند مدیریت کند. سرانجام، سیستمهای یادگیری ماشینی ممکن است طوری برنامه ریزی شوند که در هر کاری بهترین باشند، البته بدون لمس انسان، همدلی، عشق، نفرت یا هر احساس دیگری که خودآگاه است و ما را انسان می سازد.
در دنیای کاملاً مولد، دقیقاً همان دنیایی که هم نژادپرستان و هم فوق سرمایه داران دوران روشنگری تصور می کردند، بشریت یک بار و مسئولیت سنگین خواهد بود و موجودی بی ارزش محسوب می شود قطعاً هم از نظر بهره وری و هم از نظر انسانیت ضعیف و ناتوان. سیستم های هوش مصنوعی طوری برنامه ریزی شده اند که در انجام هر کاری بهتر از انسان ها عمل می کنند
در دنیای کاملاً مولد، دقیقاً همان دنیایی که هم نژادپرستان و هم فوق سرمایه داران دوران روشنگری تصور می کردند، بشریت یک بار و مسئولیت سنگین خواهد بود و موجودی بی ارزش محسوب می شود قطعاً هم از نظر بهره وری و هم از نظر انسانیت ضعیف و ناتوان. سیستم های هوش مصنوعی طوری برنامه ریزی شده اند که در انجام هر کاری بهتر از انسان ها عمل می کنند.
بنابراین اگر یک نگرش اقتصادی نسبت به زندگی انتخاب کنیم که بهره وری و رشد مادی را بالاتر از پایداری و خوشبختی جامعه قرار می دهد، تحقیقات هوش مصنوعی زنجیره دیگری در تاریخ اختراعات انسانی خواهد بود. تأثیر هوش مصنوعی بر روابط بین الملل و امنیت نیاز به گفتگویی جداگانه دارد. کافی است بگویم که من فناوری نظامی مبتنی بر هوش مصنوعی را بزرگترین تهدید کنونی برای امنیت انسان می دانم. سلاح های خودکار برنامه ریزی شده برای کشتن، بهره وری و کارایی را به مناطق جنگی این جهان منتقل می کنند. در نتیجه، جنگ پایدارتر شده است زیرا مجرمان مجبور به پاسخگویی برای از دست رفتن جان انسان ها نیستند. گسترش جنگ افزارهای بدون سرنشین، شاخص بسیار واضحی از اشکال جدید جنگ الکترونیکی است. آنها یک واقعیت مجازی ایجاد می کنند که در آگاهی ما و جهان فعلی وجود ندارد - منطقه جنگی بدون فضا که در عین حال بعد از انسان و بعد از بصری است – چیزی که فراتر از صفحه تلویزیون و حسابهای رسانه های اجتماعی ما اتفاق می افتد. در این دنیا، صلح در واقع جنگی است به معنی دیگر. «پل ویرلیلیو» فقید در این باره حق داشت. او یکی دیگر از نویسندگانی است که ما در سمینار SOAS در مورد آثار او مطالعه می کنیم.
در ایران، در کنار وعده های مثبتی که فناوری هوش مصنوعی در بردارد، باید گفتگوی مستدل درباره این گونه مسائل نیز وجود داشته باشد. موضوعی که من در مورد آن بسیار مثبت هستم ناتوانی هوش مصنوعی در جایگزینی فلسفه و عقل است
*کشورهایی چون ایران چگونه می توانند در زمینه هوش مصنوعی به موفقیت برسند و چه مسیری را باید طی کنند؟
هر آنچه گفتم نباید تصویری مضحک از هوش مصنوعی را به عنوان یک کابوس اجتناب ناپذیر که در آن ما با ارتش نابودگران فوق العاده هوشمند روبرو خواهیم شد که نژاد بشر را پاک می کنند تایید کند. چنین پیش بینی های وحشتناکی برای به دست آوردن ذره ذره هوش مصنوعی و تأثیر آن بر زندگی روزمره ما بیش از حد خام است. بنابراین کشورهایی مانند ایران قرار است از مزایای هوش مصنوعی بهره مند شوند، اگر استفاده از آن را در بحث گسترده تری درباره مزایای توسعه اقتصادی پایدار و امنیت انسانی ادغام کنند.
ایران از این نظر یکی از کشورهای منحصر به فرد و پر برکت است. بنابراین من پیشنهاد می کنم یک کمیته اخلاق جهانی در مورد امنیت انسانی و هوش مصنوعی در کشور مستقر شود و این کمیته متشکل از دانشمندان در تمامی حوزه ها به ویژه علوم انسانی باشد زیرا اندیشمندان علوم انسانی می توانند در گفتگوی جهانی درباره مزایا و خطرات فناوری هوش مصنوعی سهیم باشند. از منظر ساختاری، ایران باید یک استراتژی اقتصادی - اجتماعی برای تحقیقات هوش مصنوعی تدوین کند که پیشرفت های اجتماعی را در اولویت قرار دهد.
از منظر ساختاری، ایران باید یک استراتژی اقتصادی - اجتماعی برای تحقیقات هوش مصنوعی تدوین کند که پیشرفت های اجتماعی را در اولویت قرار دهد
تلاقی قدرت و هوش مصنوعی، به عنوان مثال سرمایه گذاری در سیستم های کنترل و نظارت، نباید جایگزین وعده هوش مصنوعی انسانی شود که فناوری را در خدمت فرد قرار می دهد. وسواس برخی از تفکرات غالب غربی با کمال و کارایی بیش از حد تأثیر عمیقی بر روابط انسانی، حتی تولید مثل انسان داشته است - همانطور که مردم در واقعیت های پنهان و مجازی ساخته شده توسط خود زندگی می کنند. به عنوان مثال، چندین شرکت مستقر در ایالات متحده و چین عروسک های رباتیک تولید کرده اند که به عنوان همسران جایگزین سریع به فروش می رسند. یک مرد در چین حتی با عروسک سایبری خود ازدواج کرد. زنی در فرانسه با ربات ازدواج کرد و داستان عشق خود را تبلیغ نمود و تبلیغاتی قانونی برای ازدواج با ربات منتشر نمود!
بنابراین وجود نژاد بشر از جهات مختلف به چالش کشیده می شود: جنگ بیش از حد، تخریب محیط زیست و همسران رباتیک که همچنین به عنوان اشیا جنسی سازگار عمل می کنند. بدیهی است در این سه مورد امکان تولید مثل از بین می رود.
در ایران، در کنار وعده های مثبتی که فناوری هوش مصنوعی در بردارد، باید گفتگوی مستدل درباره این گونه مسائل نیز وجود داشته باشد. موضوعی که من در مورد آن بسیار مثبت هستم ناتوانی هوش مصنوعی در جایگزینی فلسفه و عقل است. برای اینکه یک فیلسوف واقعی باشید، بالاخره به همدلی و داشتن قلب نیاز دارید.
اگر ما بتوانیم ماشین آلات خود را طوری برنامه ریزی کنیم که این موضوع در نظر گرفته شود، در این صورت تحقیقات هوش مصنوعی توانایی بهبود زندگی ما را دارد که باید هدف نهایی هر پیشرفت تکنولوژیکی باشد. اگر تحقیقات هوش مصنوعی ایدئولوژی جدیدی متمرکز بر مفهوم کمال گرایی و حداکثر بهره وری ارائه دهد، پس این یک نیروی مخرب خواهد بود که منجر به جنگ های بیشتر، قحطی بیشتر و پریشانی های اجتماعی و اقتصادی بیشتر به ویژه برای فقرا خواهد شد. در این مقطع از تاریخ جهانی، این انتخاب هنوز با ماست.
نظر شما