بازار؛ گروه استان ها: سواحل مکران، به‌ویژه در منطقه چابهار، یکی از مهم‌ترین و استراتژیک‌ترین دارایی‌ها برای تحقق اقتصاد دریامحور در ایران محسوب می‌شوند. این سواحل به دلیل موقعیت جغرافیایی منحصربه‌فرد و ظرفیت‌های بکر، می‌توانند نقشی محوری و چندوجهی در اقتصاد ملی ایفا کنند. در ادامه، نقش کلیدی سواحل مکران در اقتصاد دریامحور ایران به تفکیک حوزه‌های مختلف بررسی می‌شود.
۱. توسعه زیرساخت‌های حمل‌ونقل و لجستیک (هاب ترانزیتی منطقه)
بندر استراتژیک چابهار: چابهار تنها بندر اقیانوسی ایران است که مستقیماً به آب‌های آزاد (دریای عمان و اقیانوس هند) دسترسی دارد. این ویژگی آن را به یک هاب (مرکز) ترانزیتی ایده‌آل برای ارتباط با کشورهای بدون ساحله آسیای میانه (مانند افغانستان، ازبکستان، ترکمنستان) و همچنین شرق آسیا و آفریقا تبدیل می‌کند.
کریدور بین‌المللی شمال-جنوب (INSTC): توسعه سواحل مکران و بندر چابهار، مسیر حمل‌ونقل کریدور شمال-جنوب را کوتاه‌تر و اقتصادی‌تر می‌کند. این کریدور به ایران اجازه می‌دهد تا به عنوان یک پل ارتباطی مطمئن میان روسیه، هند، اروپا و آسیای میانه عمل کند.
رقابت با بنادر منطقه: توسعه چابهار به عنوان یک رقیب جدی برای بندر گوادر پاکستان (که توسط چین توسعه داده می‌شود) عمل می‌کند و به ایران اهرم فشار ژئوپلیتیکی و اقتصادی در منطقه می‌بخشد. این امر توجه سرمایه‌گذاران بین‌المللی، به‌ویژه هند را به خود جلب کرده است.
۲. اقتصاد شیلات و آبزی‌پروری
ذخایر غنی و بکر: آب‌های ساحل مکران به دلیل قرار گرفتن در مسیر جریان‌های اقیانوسی، از تنوع و غنای بی‌نظیری در زمینه آبزیان (ماهیان، میگو، خرچنگ) برخوردارند. این منطقه هنوز به صورت صنعتی و گسترده بهره‌برداری نشده و پتانسیل عظیمی برای صید پایدار دارد.
پرورش آبزیان: سواحل مکران به دلیل داشتن خلیج‌های محافظ‌شده و شرایط آب‌وهوایی مناسب، پتانسیل فوق‌العاده‌ای برای احداث مزارع پرورش میگو و ماهی در قفس دارد. این صنعت می‌تواند به ایجاد اشتغال پایدار و صرفۀ صادراتی بالایی منجر شود.
صنایع تبدیلی و فرآوری: توسعه این حوزه، راه را برای ایجاد کارخانجات فرآوری، بسته‌بندی و تولید محصولات با ارزش افزوده (مانند کنسرو، ماهی دودی و روغن ماهی) هموار می‌کند.
۳. گردشگری دریایی و ساحلی
طبیعت بکر و منحصربه‌فرد: برخلاف سواحل خلیج فارس، سواحل مکران دارای طبیعی دست‌نخورده، تپه‌های شنی، صخره‌های زیبا و جنگل‌های حرا (مانگرو) هستند. این ویژگی‌ها آن را به مقصدی ایده‌آل برای اکوتوریسم (گردشگری طبیعت) و گردشگری ماجراجویانه تبدیل کرده است.
- تنوع گردشگری: امکان توسعه انواع گردشگری در این منطقه وجود دارد:
- گردشگری ساحلی: شنا، غواصی، واتراسپورت‌ها.
- گردشگری علمی: مطالعه اکوسیستم‌های منحصربه‌فرد مانند جنگل‌های حرا.
- گردشگری درمانی: استفاده از آب و هوای پاک و خواص درمانی طبیعت منطقه.
ایجاد اشتغال و درآمد: توسعه این صنعت مستقیماً به ایجاد فرصت‌های شغلی در حوزه هتلداری، رستوران‌داری، حمل‌ونقل و خدمات گردشگری کمک می‌کند.
۴. انرژی‌های تجدیدپذیر دریایی
انرژی بادی فراساحلی: سواحل مکران به دلیل وزش بادهای مستمر و شدید، پتانسیل بسیار بالایی برای احداث پارک‌های بادی فراساحلی دارد. این انرژی پاک می‌تواند برق مورد نیاز برای توسعه صنعتی و شهری منطقه را تأمین کند.
انرژی امواج و جزر و مد: قرار گرفتن در دریای عمان، امکان بهره‌برداری از انرژی عظیم امواج و جزر و مد را فراهم می‌کند که یکی از منابع آینده انرژی‌های تجدیدپذیر در جهان است.
۵. صنایع مرتبط با دریا
ساخت و تعمیرات شناور: با توسعه فعالیت‌های دریایی، نیاز به کارخانه‌های ساخت شناورهای تجاری، خدماتی و صیادی و همچنین پایگاه‌های تعمیرات و نگهداری افزایش می‌یابد.
صنایع فراساحلی: توسعه سواحل مکران می‌تواند به عنوان پایگاهی برای ارائه خدمات به صنایع نفت و گاز فراساحلی در غرب دریای عمان عمل کند.
بیوتکنولوژی دریایی: مطالعه و استفاده از گونه‌های دریایی منحصربه‌فرد این منطقه برای تولید داروها، مکمل‌های غذایی و محصولات شیمیایی جدید، یک حوزه آینده‌دار و با ارزش افزوده بسیار بالاست.
چالش‌ها و پیش‌نیازهای توسعه سواحل مکران
تحقق این پتانسیل‌های عظیم با چالش‌هایی نیز همراه است که مهم‌ترین آن‌ها عبارتند از:
نبود زیرساخت‌های کافی: کمبود جاده، راه‌آهن، فرودگاه، آب شیرین و برق پایدار.
نیاز به سرمایه‌گذاری عظیم: توسعه این منطقه نیازمند جذب سرمایه‌گذاری گسترده داخلی و خارجی است.
تأمین نیروی انسانی متخصص: نیاز به آموزش و جذب نیروی کار ماهر در حوزه‌های مختلف.
حفاظت از محیط زیست: توسعه باید به صورت پایدار و با حفظ اکوسیستم حساس منطقه (به‌ویژه جنگل‌های حرا) انجام شود.
نتیجه‌گیری
سواحل مکران تنها یک خط ساحلی نیستند، بلکه یک فرصت استراتژیک برای ایران هستند. توسعه این منطقه می‌تواند اقتصاد کشور را از وابستگی به نفت دور کرده، به ایجاد اشتغال پایدار در یکی از محروم‌ترین مناطق کشور کمک کند و جایگاه ژئوپلیتیکی و ژئواکونومیک ایران را در سطح منطقه و جهان ارتقا بخشد. بهره‌گیری از این ظرفیت نیازمند یک راهبرد ملی یکپارچه، سرمایه‌گذاری بلندمدت و همکاری‌های بین‌المللی است.
نظر شما