به گزارش خبرنگار بازار طی سال‌های اخیر نخبگان علمی و فنی در دانشگاه‌ها، مراکز تحقیقاتی و صنایع، یک هدف مشترک را دنبال کرده‌اند و آن تبدیل جریان‌های زباله، به مواد اولیه، انرژی یا محصولات نوآورانه است که هم ارزش اقتصادی دارند و هم از نظر زیست‌محیطی پایدارند.
در استان البرز نیز سید اسماعیل خاتمی نژاد، یک جوان نخبه مازندرانی با بیش از 19 سال فعالیت در این حوزه، موفق به ساخت دستگاهی شده که شیرابه و زباله‌هایی با پایه نفتی را به محصولاتی مانند بنزین، گازوئیل، روغن صنعتی و در بخش دیگر به موزائیک و پودر سنگ تبدیل می‌کند.
او با دغدغه رفع معضلات زیست‌محیطی همچون دفن غیراصولی و بدون مدیریت زباله‌ها و پسماندهای مختلف شهری و صنعتی به پژوهش در این زمینه پرداخته و در مسیری گام برداشته که هم می‌تواند مشکلات زیست‌محیطی را برطرف و هم از مواد دورریختنی همچون تایرهای فرسوده و غیرقابل‌استفاده مواد ارزشمندی را تولید کند که در زندگی روزمره مردم هم نقش دارد.
این جوان نخبه در این باره توضیح می‌دهد: انباشت زباله و شیرابه‌ای که از تلنبار شدن حجم زیادی از زباله تولید می‌شود سال‌هاست در تمامی نقاط شهری، روستایی و صنعتی کشور به یک بحران تبدیل شده است و شاید بعضاً لطمات جبران‌ناپذیری را به محیط‌زیست و خصوصاً منابع آبی زیر زمین، رودخانه‌ها و حتی دریاها وارد کرده باشد.
وی با اشاره به نبود مدیریت اصولی در تفکیک، جمع‌آوری، دفن و بازیافت پسماندها، ادامه می‌دهد: حجم زیادی از زباله‌های شهری، روستایی و صنعتی در مکان‌های نامناسبی مانند دامنه کوه‌ها، حاشیه رودخانه‌ها و حتی بستر جنگل‌ها دپو شده‌اند و این عدم مدیریت در استان‌های شمالی و مرکزی بیشتر به چشم می‌خورد و سال‌هاست از مرز هشدار و خطر آلودگی محیط‌زیست گذشته است.
خاتمی نژاد بیان می‌کند: این در حالی است که گوش شنوا و چشم بینایی هم برای ابراز نگرانی فعالان محیط‌زیست در خصوص این فرآیند غیراصولی پیدا نمی‌شود. همه ما بر خطرات ناشی از انباشت این زباله‌ها بر زیست‌بوم مناطق مختلف شهری و روستایی واقف هستیم و می‌دانیم این زباله‌ها نه‌تنها موجب آلودگی شدید خاک و آب‌های زیرزمینی شده‌اند، بلکه با تولید شیرابه سمی، سلامت ساکنان، حیات‌وحش و کشاورزی مناطق مختلف را به‌شدت تهدید می‌کنند.
این جوان نخبه با تأکید بر اینکه در بسیاری از نقاط، دیده می‌شود که شیرابه‌ها مستقیماً وارد زمین‌های کشاورزی، رودخانه‌ها یا دریا می‌شوند که آثار جبران‌ناپذیری بر اکوسیستم طبیعی برجای گذاشته و می‌گذارند و با اشاره به نحوه مدیریت پسماندها در کشورهای اروپایی و خصوصاً سال‌های اخیر در کشورهای همسایه، می‌افزاید: تبدیل زباله به مواد قابل‌استفاده و مصرف مجدد فرآیندی است که سال‌هاست در این کشورها به‌عنوان یک سرمایه گران و کلان موردتوجه است.
وی اذعان می‌کند: امروزه مشاهده می‌شود که کشورهای حوزه خلیج‌فارس و دریای خزر نیز با رویکردی متفاوت و فرهنگ‌سازی از درون خانواده و مدرسه، جامعه را موظف به حفظ محیط‌زیست و تشویق و ترغیب به سمت بازیافت زباله و پسمانده کرده‌اند که امیدواریم این موضوع مهم موردتوجه خانواده‌های ایرانی نیز قرار بگیرد، چراکه بابت زباله‌ای که تولید می‌شود پولی پرداخت شده اما کسی آن را به‌عنوان یک سرمایه نگاه نمی‌کند و صرفاً در قالب یک پسماند دورریز و بی‌ارزش تلقی می‌شود.
خاتمی نژاد ضمن ابراز تأسف اظهار می‌کند: در کشور ما با وجود هشدارهای جدی کارشناسان محیط‌زیست در خصوص آلودگی ایجاد شده بر اثر انباشت غیراصولی زباله و پسماند هنوز برنامه جامع، متمرکز و پایداری برای مدیریت پسماند وجود ندارد. پروژه‌های نیمه‌کاره، نبود زیرساخت‌های بازیافت، ضعف در آموزش عمومی و کمبود حمایت از فناوری‌های نوین، موجب شده بحران زباله به یکی از چالش‌های زیست‌محیطی کشور تبدیل شود.
این جوان نخبه اضافه می‌کند: از ۱۹ سالگی در حوزه محیط‌زیست فعالیت داشته‌ام و تاکنون موفق به ساخت چندین دستگاه تصفیه و بازیافت زباله هم شده‌ام که دستگاه پیرولیز یکی از جدیدترین اختراعات بنده بوده که قادر است زباله‌های با پایه نفتی، خانگی، بیمارستانی و حتی پساب‌های صنعتی را به محصولات قابل‌استفاده‌ای مانند مازوت، قیر، بنزین، گازوئیل، روغن پایه و سوخت‌های هواپیمایی تبدیل کند.
وی عنوان می‌کند: در این دستگاه، ابتدا زباله‌ها در خلأ به هیدروکربن‌های سبک و سنگین تبدیل می‌شوند و باقی‌مانده این فرآیند کربن سیاه است که آن هم کاربردهای فراوانی در صنایع شیمیایی دارد. پس از سپری شدن این مرحله، مواد به دست آمده وارد برج تقطیر و تبدیل به بنزین، هیدروکربن سبک و سنگین بنزین و گازوئیل، اکتان و دیگر محصولات می‌شوند. این دستگاه با مصرف برق پایین و بهره‌گیری از حلال‌های خاص، توانسته سوخت‌هایی به مراتب با کیفیت بالاتر از نمونه‌های اروپایی تولید کند.
گفته‌های خاتمی نژاد مبنی بر اینکه دستگاه مذکور بدون هیچ‌گونه دورریز، قادر است از زباله‌های کربن‌دار، محصولات ارزشمندی تولید کند نشان می‌دهد که اگر مدیریت پسماند به‌صورت حرفه‌ای و مبتنی بر اقتصاد چرخشی پیاده‌سازی شود، هم در کوتاه‌مدت از طریق کاهش هزینه‌های دفن و واردات مواد خام صرفه‌جویی رخ می‌دهد و هم در میان‌مدت و بلندمدت ارزش‌افزوده تولید محصولات نو از مواد بازیافتی می‌تواند رقم قابل‌توجهی را به اقتصاد ملی برگرداند.
آری، زباله، آنچه روزی بی‌جان و بی‌ارزش پنداشته می‌شد، امروزه به «طلای کثیف خاموش» شهرها تبدیل شده است؛ گنجی پنهان در دل پسماندهایی که از خانه‌ها، کارگاه‌ها و کارخانه‌ها بیرون می‌آیند که اگر این مواد به‌درستی تفکیک و بازیافت شوند، می‌توانند سرچشمه ثروت، انرژی و اشتغال باشند و به‌جای آلودگی، زندگی دوباره به زمین ببخشند.
اما اگر بتوانیم از همین مواد دورریختنی به‌درستی استفاده کنیم و آن‌ها را به چرخه بازیافت بازگردانیم، نه‌تنها از انباشت زباله و آلودگی محیط‌زیست جلوگیری می‌کنیم، بلکه فواید بی‌شماری برای جامعه و اقتصاد به‌دست می‌آید. این اقدام پیش از هر چیز، موجب صرفه‌جویی در منابع طبیعی می‌شود. کاغذ بازیافتی یعنی نجات درختان، فلز بازیافتی یعنی کاهش استخراج از معادن و پلاستیک بازیافتی یعنی صرفه‌جویی در مصرف نفت خام.
ایجاد اشتغال و درآمدزایی نیز از دیگر دستاوردهای بازیافت است. در مسیر تفکیک، جمع‌آوری، فرآوری و تولید محصولات جدید، هزاران شغل مستقیم و غیرمستقیم ایجاد می‌شود. در واقع، مدیریت صحیح زباله نیز می‌تواند به کارخانه‌ای از فرصت‌های شغلی تبدیل شود. کاهش آلودگی هوا، آب و خاک نیز یکی دیگر از فوایدی است که بازیافت مواد دورریختنی برای محیط‌زیست دارد.
در نهایت، بازیافت موجب بازگشت سرمایه ملی به چرخه اقتصاد می‌شود. بازیافت هر بطری پلاستیکی، هر تکه کاغذ و هر قطعه فلزی، یعنی جلوگیری از خروج ارز برای واردات مواد خام و ایجاد ارزش‌افزوده در داخل کشور. به‌عبارت دیگر، هر کیسه زباله‌ای که تفکیک می‌کنیم، گامی است در مسیر توسعه پایدار، اقتصاد سبز و آینده‌ای پاک‌تر برای فرزندانمان. چه خوب است به‌جای آنکه زمین را برای یافتن مواد جدید خسته کنیم، از همان چیزی که داریم دوباره زندگی می‌سازیم.
بنابراین در دنیای امروز، کشوری توسعه‌یافته است که بتواند زباله‌هایش را مدیریت کند، نه فقط آن‌ها را پنهان سازد. امروزه و با پیشرفت تکنولوژی‌های نوین، زباله دیگر تهدید نیست، بلکه فرصتی است برای نوآوری، اشتغال، ثروت و پاکی زمین. در واقع، بازیافت، پلی است میان مصرف بی‌رویه و زندگی پایدار و هر قدم در مسیر تفکیک و بازیافت، گامی است به سوی زمینی سبزتر، اقتصادی پویاتر و آینده‌ای روشن‌تر برای نسل‌های فردا.
نظر شما