به گزارش بازار، به‌تازگی کشورهای اروپایی عضو برجام سازوکار موسوم به «ماشه» یا «اسنپ‌بک» را فعال کرده‌اند؛ اقدامی که در صورت اجرای کامل، تمامی تحریم‌های لغوشده ذیل قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل را بازمی‌گرداند و محدودیت‌های تسلیحاتی و موشکی ایران را دوباره برقرار می‌کند.
با این حال، به گزارش اندیشکده آمریکایی «شورای آتلانتیک»، این تصمیم بیش از آنکه اثری اقتصادی بر ایران بگذارد، پیامد سیاسی و نمادین دارد و بیشتر نشانه‌ای از بن‌بست دیپلماتیک غرب در مواجهه با تهران است.
بر اساس این تحلیل، اقتصاد ایران سال‌هاست که در فضای تحریم‌های شدید آمریکا عمل می‌کند و بخش عمده‌ای از محدودیت‌های مالی و تجاری مورد نظر غرب، پیش‌تر اعمال شده است.
از این رو، بازگشت تحریم‌های سازمان ملل تأثیر تازه و مستقیمی بر شاخص‌های کلان اقتصادی کشور نخواهد گذاشت. به بیان دیگر، اقدام اخیر اروپا بیشتر با هدف اعمال فشار سیاسی و روانی بر تهران صورت گرفته تا ایجاد تغییر محسوس در اقتصاد ایران.
شورای آتلانتیک می‌نویسد که فعال شدن سازوکار ماشه، هرچند به لحاظ حقوقی گامی بزرگ در مسیر انزوای سیاسی ایران تلقی می‌شود، اما در واقعیت می‌تواند اثر معکوس داشته باشد و موجب تقویت پیوندهای ایران با قدرت‌های شرقی مانند چین و روسیه گردد.
این روند، به تعبیر این اندیشکده، نتیجه مستقیم خط‌مشی ناکارآمد اروپا در قبال ایران است؛ سیاستی که به جای تشویق به مذاکره، کشور را به سمت همکاری‌های استراتژیک جدید سوق داده است.
گزارش شورای آتلانتیک تأکید دارد که تصمیم اروپا در شرایطی اتخاذ شده که مذاکرات برای احیای توافق هسته‌ای عملاً متوقف مانده و اعتماد میان طرفین به پایین‌ترین سطح خود رسیده است.
از دید نویسندگان این گزارش، فعال شدن ماشه نه‌تنها امیدها برای بازگشت به میز مذاکره را از میان می‌برد، بلکه می‌تواند ایران را به اتخاذ مواضع سخت‌گیرانه‌تر از جمله احتمال خروج از معاهده منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای (NPT) ترغیب کند؛ اقدامی که آثار امنیتی گسترده‌ای در خاورمیانه به‌دنبال خواهد داشت.
این اندیشکده همچنین هشدار می‌دهد که اروپا در ارزیابی پیامدهای این تصمیم باید واقع‌گرایانه‌تر عمل کند. بازگرداندن تحریم‌های چندجانبه سازمان ملل، شاید در کوتاه‌مدت دستاوردی تبلیغاتی برای دولت‌های اروپایی محسوب شود، اما در بلندمدت موجب تشدید شکاف سیاسی و ژئوپلیتیک با ایران خواهد شد.
افزون بر آن، چنین رویکردی زمینه را برای نزدیکی بیشتر تهران به محورهای غیرغربی فراهم می‌سازد؛ محوری که اکنون با همکاری‌های گسترده اقتصادی و نظامی ایران، روسیه و چین در حال شکل‌گیری است.
به باور تحلیلگران شورای آتلانتیک، دیپلماسی هسته‌ای در مقطع فعلی به نقطه‌ای بحرانی رسیده است؛ مرحله‌ای که هر تصمیم عجولانه می‌تواند سال‌ها تلاش برای ایجاد اعتماد و مذاکره را از بین ببرد.
آنان یادآور می‌شوند که از زمان خروج آمریکا از برجام در سال ۲۰۱۸، فضای بی‌اعتمادی در روابط ایران و غرب به‌طور مداوم افزایش یافته و اقدامات متقابل هر دو طرف راه گفت‌وگو را دشوارتر کرده است.
در بخش پایانی این گزارش آمده است که بازگشت به مسیر گفت‌وگو و توافق‌های مرحله‌ای، تنها راه ممکن برای جلوگیری از تشدید تنش‌هاست. در غیر این صورت، چرخه تهدید و فشار، به رویارویی‌های گسترده‌تر در منطقه منتهی می‌شود؛ وضعیتی که هیچ‌یک از طرف‌ها، چه ایران و چه اروپا، از آن نفعی نخواهند برد.
به این ترتیب، شورای آتلانتیک نتیجه می‌گیرد که اقدام اروپا در فعال‌سازی ماشه، نه به بازدارندگی مؤثر علیه ایران می‌انجامد و نه امنیت بین‌المللی را تقویت می‌کند، بلکه صرفاً نشانه‌ای از بن‌بست سیاست‌ورزی غرب در قبال ایران و تضعیف آخرین روزنه‌های دیپلماسی است.
نظر شما