بازار؛ گروه بورس: در نخستین روزهای خزانی مهر، بازار سرمایه ایران رنگ سبز گرفت اما از آنجایی که با موجی از مسائل سیاسی و اقتصادی مواجه است روند صعود احتمالا با نوساناتی روبرو خواهد شد. آنچه در ابتدا برای بورس تعیین کننده است سرنوشت نرخ دلار و تتر است که به مرز ۱۱۴ هزار تومان رسیده که محمدرضا فرزین رئیس کل بانک مرکزی اعلام کرد که نرخ ارز رسمی تغییر نخواهد کرد و این موضوع تا حدودی بورس را با نوسان روبرو کرد در حالی که برخی انتظار داشتند شاخص تا سطح زمان قبل از جنگ تحمیلی ۱۲ روزه برود.
در این میان، تحلیل‌گران بازار دو دیدگاه متضاد را مطرح کرده‌اند. گروهی معتقدند فعال شدن مکانیسم ماشه، هرچند در ظاهر تهدیدآمیز است، اما می‌تواند بازار را از تعلیق خارج و با روشن شدن تکلیف، مسیر جدیدی برای رشد فراهم کند. در مقابل، گروهی دیگر بر پنج ریسک کلیدی تأکید دارند؛ افزایش احتمال جنگ، چالش‌های صادراتی، سرکوب نرخ ارز، کسری بودجه دولت و خروج سرمایه. این گروه معتقدند که فعال شدن ماشه، نه‌تنها فضای اقتصادی را تیره‌تر می‌کند، بلکه بازار سرمایه را در معرض فشارهای مضاعف قرار می‌دهد.
پویان مظفری معتقد است که در حال حاضر تمرکز بر بازار ارز توافقی مهم است؛ سازوکاری که به شرکت‌های کوچک اجازه می‌دهد ارز صادراتی خود را با نرخ توافقی عرضه کنند. نرخ این بازار اکنون در محدوده بالاتر از ارز نیمایی قرار دارد و انتظار می‌رود با فعال شدن مکانیسم ماشه، تقاضا برای این نرخ افزایش یابد. تحلیل‌ها نشان می‌دهند که بانک مرکزی به‌تدریج تقاضاهای ارزی را به این بازار هدایت خواهد کرد
پویان مظفری کارشناس بورس در گفتگو با بازار گفت: در چنین فضایی، بازار سرمایه بیش از هر زمان دیگری برای حفظ روند صعودی به معجزه نیاز دارد. ارزندگی سهام پابرجاست، اما فشارهای سیاسی و اقتصادی، مانع از شکوفایی آن شده‌اند. تجربه نشان داده که در بازه‌های میان‌مدت، بازار توانایی جبران دارد، اما این بار، حجم ریسک‌ها به‌قدری بالاست که حتی تحلیل‌گران محتاط نیز به تماشاگران بدل شده‌اند.
وی افزود: تمرکز بر بازار ارز توافقی مهم است؛ سازوکاری که به شرکت‌های کوچک اجازه می‌دهد ارز صادراتی خود را با نرخ توافقی عرضه کنند. نرخ این بازار اکنون در محدوده بالاتر از ارز نیمایی قرار دارد و انتظار می‌رود با فعال شدن مکانیسم ماشه، تقاضا برای این نرخ افزایش یابد. تحلیل‌ها نشان می‌دهند که بانک مرکزی به‌تدریج تقاضاهای ارزی را به این بازار هدایت خواهد کرد و حتی ممکن است ارز ترجیحی ۲۸۵۰۰ تومانی کنار گذاشته شود و نرخ نیمایی ۷۰ هزار تومانی جایگزین گردد.
مظفری تاکید کرد این تغییرات، اگر با عقلانیت اقتصادی همراه شوند، می‌توانند سرآغاز اصلاحات ارزی و کاهش رانت‌های پنهان باشند. اما اگر سیاست‌گذاری‌ها همچنان بر مدار فعلی ادامه یابند، بحران ارزی نیز به فهرست بحران‌های کشور افزوده خواهد شد.
در حال حاضر اگر قرار باشد بازار سرمایه با وجود مکانیسم ماشه حرکت کند، سه عامل می‌توانند نقش کلیدی ایفا کنند؛ بهبود گزارش‌های بنیادی شرکت‌ها، کاهش نرخ بهره، و منطقی شدن سیاست‌های ارزی. این سه‌گانه، در کنار اصلاحات ساختاری، می‌تواند زمینه‌ساز جهشی سریع و پایدار در بازار باشد.
آنچه اکنون پیش روی بازار موثر است، نه صرفاً تحلیل و حدس، بلکه معاملات ارزی در تعامل با صادرکنندگان و واردکنندگان به‌دست آمده است. به همین دلیل بازار در آستانه یک تصمیم بزرگ ایستاده است؛ تصمیمی که می‌تواند مسیر آینده اقتصاد ایران را رقم بزند اما برای رسیدن به این نقطه، باید در حمایت از بورس به عقلانیت بازگشت.
شرط عبور از طوفان‌های نوسانات هیجانی
فردین آقابزرگی کارشناس بازار سرمایه به بازار گفت: برای عبور از طوفان‌های نوسانات هیجانی، بازار سرمایه نیازمند یک ستون فقرات قوی و ساختارمند است؛ سازوکاری که نه‌تنها در برابر شوک‌های سیاسی و اقتصادی تاب‌آوری داشته باشد، بلکه بتواند نقش تنظیم‌گر روانی و عملیاتی را در مواجهه با بحران‌ها ایفا کند. این بازار باید از یک بستر واکنشی صرف، به نهادی پیش‌برنده و مقاوم تبدیل شود. نخستین گام در این مسیر، تقویت زیرساخت‌های تحلیل‌محور و شفافیت اطلاعاتی است. زمانی که سهامداران به داده‌های واقعی و گزارش‌های دقیق و قابل اتکا دسترسی داشته باشند، تصمیم‌گیری‌ها از فضای احساسی فاصله گرفته و به سمت منطق اقتصادی حرکت می‌کند.
به گفته فردین آقابزرگی نهادهای بازارگردان و صندوق‌های تثبیت باید در شرایط هیجانی کنونی با قدرت وارد عمل شوند. این نهادها می‌توانند با خرید و فروش هدفمند، از افت‌های غیرمنطقی جلوگیری کرده و تعادل را به تابلوهای معاملاتی بازگردانند. اما ایفای این نقش نیازمند منابع مالی کافی، اختیارات عملیاتی و هماهنگی با سیاست‌گذار است
وی در مقطع کنونی توسعه ابزارهای پوشش ریسک و بازار مشتقه ضرورتی انکارناپذیر است، افزود: بازار سرمایه ایران هنوز در حوزه‌هایی مانند قراردادهای آتی، اختیار معامله و صندوق‌های تضمینی به بلوغ کامل نرسیده است. در شرایطی که ریسک‌های سیاسی و اقتصادی به‌سرعت شکل می‌گیرند، ضعف این ابزارها باعث می‌شود سرمایه‌گذاران تنها گزینه‌شان خروج از بازار باشد. اما توسعه این ابزارها نه‌تنها امکان مدیریت ریسک را فراهم می‌کند، بلکه به تثبیت رفتارهای معاملاتی و کاهش نوسانات کمک شایانی خواهد کرد.
آقابزرگی گفت: نهادهای بازارگردان و صندوق‌های تثبیت باید در شرایط هیجانی کنونی با قدرت وارد عمل شوند. این نهادها می‌توانند با خرید و فروش هدفمند، از افت‌های غیرمنطقی جلوگیری کرده و تعادل را به تابلوهای معاملاتی بازگردانند. اما ایفای این نقش نیازمند منابع مالی کافی، اختیارات عملیاتی و هماهنگی با سیاست‌گذار است. حضور منفعل یا محدود سازمان بورس، نه‌تنها کمکی نمی‌کند، بلکه به بی‌اعتمادی بیشتر دامن می‌زند.
او تاکید کرد: از سوی دیگر، اصلاح سیاست‌های ارزی و پولی در تعامل با بازار سرمایه، یکی از الزامات حیاتی است. نوسانات نرخ ارز و نرخ بهره، دو عامل کلیدی در شکل‌گیری رفتارهای هیجانی هستند. اگر سیاست‌گذار پولی و ارزی، بدون در نظر گرفتن اثرات تصمیمات خود بر بازار سرمایه عمل کند، نتیجه آن خروج سرمایه، افزایش فشار فروش و بی‌ثباتی خواهد بود. بازار سرمایه باید در طراحی سیاست‌های کلان، جایگاهی مشورتی و اجرایی داشته باشد تا بتواند نقش خود را در تنظیم انتظارات ایفا کند.
این کارشناس گفت: در حال حاضر بخش قابل توجهی از نوسانات هیجانی ناشی از ریسک سیستماتیک، و بخشی ناشی از رفتارهای غیرتحلیلی سرمایه‌گذاران خرد ناشی می‌شود. به طور قطع ارتقای سواد بورسی و فرهنگ‌سازی برای تصمیم‌گیری مبتنی بر تحلیل، می‌تواند رفتارهای جمعی را از واکنش‌های احساسی به کنش‌های منطقی تبدیل کند. اگر این مسیر به‌درستی طی شود، بازار سرمایه می‌تواند با ابزارهای تحلیلی، مالی، نهادی و آموزشی، نقش سپر روانی و ساختاری در برابر نوسانات، ایفا و از تبدیل هر خبر به یک شوک قیمتی جلوگیری کند. در چنین شرایطی، نه‌تنها بازار از هیجان فاصله می‌گیرد، بلکه به نقطه‌ای از بلوغ می‌رسد که در آن، سرمایه‌گذاری بلندمدت و پایدار جایگزین رفتارهای مقطعی و پرریسک خواهد شد. این همان نقطه‌ای است که بازار سرمایه می‌تواند به‌جای واکنش‌پذیری، نقش‌آفرینی کند.
نظر شما