زهرا ترابی؛ تحلیل بازار: فعال شدن مکانیسم ماشه نه تنها سایه تحریم‌های بین‌المللی را بر اقتصاد ایران پررنگ‌تر کرده، بلکه فشارهای داخلی و افزایش قیمت‌ها را نیز تشدید کرده است. تبعات این مکانیسم از محدودیت‌های تکنولوژیک و کالاهای اساسی تا تغییر رفتار بازارها و مصرف‌کنندگان مشهود است.
البرت بغزیان کارشناس اقتصادی با اشاره به چشم انداز اقتصادی با فعال شدن مکانیسم گفت: مکانیسم ماشه دو جنبه دارد؛ یک جنبه خارجی که مربوط به مسائل بین‌المللی و تحریم‌هاست و یک جنبه داخلی که اثر آن بر بازارها و زندگی روزمره مردم ایران دیده می‌شود.
وی ادامه داد: جنبه خارجی مکانیسم، همان چیزی که روی کاغذ نوشته شده؛ بازگشت تحریم‌ها و اعمال فشار بین‌المللی. این موضوع برای مردم قابل لمس است، هرچند در ابتدا شاید آثار آن به چشم نیاید. مردم ممکن است تصور کنند که مثلاً اینترنت قطع می‌شود یا کولر و تلویزیون کار نمی‌کنند، اما آثار واقعی گسترده‌تر است. برخی می‌گویند کلاس‌های مجازی و لپ‌تاپ‌ها دیگر کار نمی‌کنند، برخی با پمپ آب یا دیگر تجهیزات شهری مشکل دارند. به عبارت دیگر، فشارهای تحریم، حتی اگر مستقیم نباشند، می‌توانند بسیاری از خدمات و کالاها را تحت تأثیر قرار دهند.
این استاد دانشگاه اضافه کرد: تحریم‌ها اساساً تحریم هسته‌ای هستند، اما وقتی تحریم‌های اقتصادی آمریکا نیز به آنها افزوده می‌شود، اثرات گسترده‌تری ایجاد می‌شود. همه کشورها، حتی اعضای سازمان ملل، مجبورند این تحریم‌ها را رعایت کنند. این مسئله می‌تواند باعث شود که شرکت‌های بیمه خارجی از بیمه کردن ایران خودداری کنند، فناوری‌های چندمنظوره به کشور فروخته نشود و صادرات و واردات محدود شود. در نتیجه، فشارهای تحریم به زندگی روزمره مردم و بازارها نیز سرایت می‌کند.
دولت نیز اغلب توانایی کنترل بازار را ندارد و گاهی ناچار است قیمت‌ها را رها کند
دولت قیمت ها را رها می کند
بغزیان تصریح کرد: جنبه داخلی تحریم‌ها نیز مهم است. برخی افزایش قیمت‌ها و محدودیت‌ها را بهانه‌ای برای سودجویی قرار می‌دهند. تولیدکنندگان و توزیع‌کنندگان کالاهای اساسی مانند لبنیات و نهاده‌های خوراکی، با اشاره به فشارهای بین‌المللی، قیمت‌ها را افزایش می‌دهند. بسیاری از این افزایش قیمت‌ها ربط مستقیمی به تحریم‌ها ندارد، اما شرایط اجازه می‌دهد که اعمال شود. دولت نیز اغلب توانایی کنترل بازار را ندارد و گاهی ناچار است قیمت‌ها را رها کند.
او گفت: در بازار ارز و کالاهای وارداتی، تفاوت بین دلار توافقی و دلار آزاد، فرصت رانت و سود برای برخی فعالان اقتصادی ایجاد می‌کند. واردکنندگان کالا را با دلار توافقی ارزان وارد می‌کنند و سپس با دلار آزاد می‌فروشند. نتیجه این است که فاصله قیمت‌ها و تورم غیررسمی افزایش می‌یابد و مصرف‌کنندگان آسیب می‌بینند، در حالی که دولت توانایی یا اراده کافی برای مداخله مؤثر ندارد.
نهاده‌ها و تجهیزات وارداتی نیز به علت محدودیت‌های ناشی از تحریم و تفاوت نرخ ارز، گران‌تر عرضه می‌شوند. حتی اگر دولت بخواهد مداخله کند، محدودیت‌ها و اختیارات محدود اجازه مدیریت کامل بازار را نمی‌دهد
وی می گوید: افزایش قیمت‌ها به تدریج در بازارها دیده می‌شود. پنیر و دیگر کالاهای خوراکی با نرخ بالاتر عرضه می‌شوند، در حالی که کیفیت پایین‌تر نیز ممکن است تحمیل شود. نهاده‌ها و تجهیزات وارداتی نیز به علت محدودیت‌های ناشی از تحریم و تفاوت نرخ ارز، گران‌تر عرضه می‌شوند. حتی اگر دولت بخواهد مداخله کند، محدودیت‌ها و اختیارات محدود اجازه مدیریت کامل بازار را نمی‌دهد.
دولت تلاش می‌کند بازار را کنترل کند، اما با توجه به شرایط داخلی و خارجی، موانع بسیاری بر سر راه است. در نتیجه، قیمت‌ها همچنان در حال افزایش است و بازارها تحت فشار هستند
دولت نمی تواند بازار را کنترل کند
این استاد دانشگاه براین باور است: این افزایش قیمت‌ها به تدریج به دیگر کالاها و خدمات نیز سرایت می‌کند. دولت تلاش می‌کند بازار را کنترل کند، اما با توجه به شرایط داخلی و خارجی، موانع بسیاری بر سر راه است. در نتیجه، قیمت‌ها همچنان در حال افزایش است و بازارها تحت فشار هستند.
چشم‌انداز اقتصاد ایران تا پایان سال تحت تأثیر این شرایط قرار خواهد داشت، مگر آنکه برنامه‌ها و سیاست‌های جدی برای مدیریت بازار و کاهش اثرات تحریم‌ها اجرا شود
برنامه های جدی باید در بازار پیاده شود
بغریان در پایان خاطرنشان کرد: به‌طور خلاصه، فعال شدن مکانیسم ماشه نه تنها فشارهای بین‌المللی بلکه تبعات داخلی را نیز افزایش داده است. افزایش قیمت‌ها، محدودیت کالاها و تغییر رفتار بازارها و مصرف‌کنندگان، ادامه خواهد داشت و چشم‌انداز اقتصاد ایران تا پایان سال تحت تأثیر این شرایط قرار خواهد داشت، مگر آنکه برنامه‌ها و سیاست‌های جدی برای مدیریت بازار و کاهش اثرات تحریم‌ها اجرا شود.
نظر شما