عباس علوی‌راد؛ بازار: کاهش فاصله طبقاتی یکی از نقاط قوت اقتصادی استان یزد در دهۀ گذشته محسوب می‌شد؛ این در حالی است که استان نتوانست این نقطۀ قوت اقتصادی را آنگونه که شایسته است حفظ و به برندی برای خود تبدیل کند.
توزیع درآمد بین گروه‌های مختلف جامعۀ یزد از سال ۸۴ تاکنون به‌گونه‌ای متفاوت شده است که این استان که زمانی رتبۀ نخست در کاهش فاصله طبقاتی را داشت اکنون به رتبۀ نخست در افزایش فاصله طبقاتی در میان استان‌های کشور تبدیل شده است و این موضوع برای جامعۀ یزد یک زنگ هشدار است.
اکنون و به مرور زمان، بنا به شرایط اجتماعی، سیاسی و اقتصادی استان، گروهی از یزدی‌ها که سهم بیشتری از درآمد را داشتند ثروتمندتر و گروهی که سهم کمتری را داشتند، فقیرتر شده‌اند و از این طریق، شکاف درآمدی میان گروه‌های ثروتمند و فقیر در یزد که همان فاصله طبقاتی باشد، شکل گرفته و باعث شده است که دستاورد مهم استان در دهۀ گذشته خدشه‌دار شود.
یزد، کمترین فاصله طبقاتی در دهۀ گذشته
یزد در سال‌های ۱۳۸۴ تا ۱۳۹۴ در مقایسه با کل کشور از فاصله طبقاتی کمتری برخوردار بوده است اما روند داده‌های ضریب جینی(معیار فاصله طبقاتی) مرکز آمار ایران نشان داد که از سال ۱۳۹۴ به بعد، وضعیت یزد از نظر فاصله طبقاتی، به استان‌های بغرنج کشور نزدیک شده است.
ضریب جینی استان از ۳۱ درصد در سال ۱۳۹۰ به ۲۷ درصد در سال ۱۳۹۵ و از دو هزار و ۴۹۷ درصد در سال ۱۳۹۴ به ۳۱۷۲ درصد در سال ۱۳۹۷ و نیز از ۳۱۷ درصد در سال ۱۳۹۷ به ۳۲۵ درصد در سال ۱۳۹۸ رسیده است.
در واقع فاصله طبقاتی در یزد از سال ۱۳۹۴ به بعد مستمراً افزایش یافته تا جایی که داده‌های ضریب جینی مرکز آمار ایران در سال ۱۳۹۷ وضعیت نگران‌کننده‌ای را نشان داده است. داده‌های سال ۹۷ حاکی از این بوده که استان در سال‌های ۹۵ و ۹۶ و ۹۷ به طور قابل توجهی دچار افزایش فاصله طبقاتی به ویژه در مقایسه با استان‌های همسایه شده است.
افزایش کم‌سابقه فاصله طبقاتی در استان یزد یک هشدار جدی است که اقتصاددانان استان نیز از سال ۹۶ تاکنون به طور مداوم این مسئله را به مسئولان اجرایی استان هشدار می‌دهند؛ چراکه استان بهترین عملکرد کاهش فاصله طبقاتی را در میان استان‌های همسایه داشته و فاصله طبقاتی آن همواره کمتر از سه استان اصفهان، فارس و کرمان بوده است.
یزد از سال ۹۴ در وضعیت هشدار
برآوردی که مرکز آمار ایران از ضریب جینی در مناطق شهری کشور در سال ۱۳۹۶ منتشر کرده گواه بر این بوده است که ۵ استان کهگیلویه و بویراحمد، قزوین، کردستان، مرکزی و یزد به ترتیب کمترین فاصله طبقاتی در سال ۱۳۹۶ را داشته‌اند.
در عین حال، داده‌های ضریب جینی مرکز آمار ایران برای سال ۱۳۹۸ نشان می‌دهد استان یزد به لحاظ فاصله طبقاتی پس از ۱۰ سال گوی سبقت از استان‌های همجوار به‌ویژه دو رأس مثلث گردشگری ایران یعنی استان‌های فارس و اصفهان ربوده است.
ضریب جینی استان‌های یزد، اصفهان و فارس در سال ۱۳۹۸ به ترتیب ۰/۳۲۵۰، ۰/۳۱۱۶ و ۰/۳۲۰۰ گزارش شده است؛ بنابراین رکورد پایین‌ترین فاصله طبقاتی استان یزد در مثلث گردشگری ایران به بالاترین تغییر کرده است. سال ۱۳۹۶ هشداری از سوی اساتید اقتصاد در مورد افزایش فاصله طبقاتی به مدیریت ارشد استان داده شد اما این هشدارها مورد توجه قرار نگرفت.
شکاف طبقاتی و راهکارهای پژوهشی
گسترش شکاف طبقاتی تبعات اجتماعی سنگینی برای جامعۀ یزد به همراه خواهد داشت و لازم است مسئولان با حساسیت بیشتری به این وضعیت توجه کنند. کاهش فاصله طبقاتی در یزد و بهبود وضعیت اقتصادی استان نیازمند یک پلتفرم اقتصادی بر اساس درک درست و تصویری کامل از مهمترین مشکلات اقتصادی استان است.
لازم است این پلتفرم به لحاظ قلمروی مکانی یعنی برنامه‌های داخل استان، مجلس و کلان دولت و نیز قلمرو زمانی به خوبی تفکیک شود و نیز ایده‌های اقتصادی آن، انطباق‌پذیری بالایی با اسناد بالادستی نظام در حوزه اقتصادی داشته باشد؛ به گونه‌ای که ریسک عملیاتی شدن آن کمتر باشد.
در سه سال گذشته که با افزایش نگران‌کنندۀ فاصلۀ طبقاتی در استان مواجه شدیم، بارها ضرورت تغییر ریل‌های فرسوده و ناکارآمد توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی استان یزد را مطرح کرده‌ام و اکنون با از دست رفتن فرصت‌ها، به نظر می‌رسد باید منتظر تحولات استان در سال ۱۴۰۰ بود؛ چراکه غفلت از این پدیده بنیان‌های جامعه یزد را ویران خواهد کرد.
لازم است به مقولۀ آینده‌پژوهی در اقتصاد به جدیت تمرکز شود و دارای برنامه‌ای بود که از جامعیت مناسب برای تعامل سازنده کارگزاران اقتصادی یعنی مردم، بنگاه‌های بخش خصوصی و دولت در جهت امنیت سرمایه‌گذاری و بهبود محیط کسب و کار برخوردار باشد.
توسعه به شکلی منطقی
توسعه صنعتی استان به سبک دو دهه گذشته مشکلات اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی ما را روز افزون خواهد کرد. همچنین کلی‌گویی‌هایی مانند اولویت استراتژی توسعه اقتصاد دانش بنیان راه حل نبوده و نخواهد بود، پس لازم است به طور جزئی‌تر و عملیاتی‌تری به مسائل اقتصادی استان نگاه شود.
اگر سیاست‌های اقتصادی فعلی اصلاح نشود به زودی شاهد هزینه‌های سنگین اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی در یزد خواهیم بود. در این میان، ضمن اینکه باید دلسوزان واقعی استان را به تلاش برای توقف پدیده مخرب گسترش فاصله طبقاتی در استان دعوت کرد، معتقدم مدیریت ارشد استان باید متوجه باشد که فرصت‌ها به سرعت از دست خواهند رفت.
نظر شما