بازار؛ گروه بین الملل: کریدور موسوم به راه ابریشم آهنی سرانجام پس از ۱۲ سال انتظار سیاستمداران ترکیه و جمهوری آذربایجان، در تاریخ ۳۰ اکتبر ۲۰۱۷ با حضور رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه، الهام علی‌اف همتای آذربایجانی وی و گیورگی کیوریکاشویلی نخست وزیر گرجستان افتتاح شد.
پیشنهادهای مربوط به این کریدور نخستین بار در ژانویه سال ۱۹۹۳ مصادف با دی ماه ۱۳۷۱، میان کشورهای مذکور مطرح شد؛ البته با این تفاوت که مسیر اولیه به جای گرجستان از ارمنستان عبور کرده و قرار بود ترکیه را به جمهوری آذربایجان متصل سازد. با تشدید تنش ها میان ارمنستان و جمهوری آذربایجان بر سر بحران قره باغ، نهایتا در سال ۲۰۰۵ مسیر کریدور راه ابریشم آهنی اولیه با جایگزین کردن گرجستان به جای ارمنستان تغییر یافته و کار احداث آن آغاز شد.
«ولادیمیر سوکور»، تحلیلگر ارشد «بنیاد جیمز تاون» در وب سایت رسمی این بنیاد اعلام کرد که جمهوری آذربایجان برای ساخت قطعه خط مربوط به گرجستان، رقمی معادل ۲۲۰ میلیون دلار در قالب وام با بهره ۱% به گرجستان اعطا کرده و تفلیس قرار است طی مدت ۲۵ سال نسبت به بازپرداخت آن اقدام نماید.
کشورهای مسیر درصدد هستند تا با ارتقاء مسیر، ظرفیت حمل بار سالانه این کریدور را به بالای ۵ میلیون تن در سال افزایش دهند.
نهایتا در فوریه ۲۰۰۷ در تفلیس، توافقی سه جانبه مابین آذربایجان، گرجستان و ترکیه جهت ساخت و راه اندازی این کریدور ریلی به امضا رسید. در تاریخ ۲۱ نوامبر ۲۰۰۷, روسای جمهور سه کشور آذربایجان «الهام علی اف»، گرجستان - «میخائیل ساکاشویلی» و ترکیه - «عبدلله گُل» طی مراسمی کار ساخت خط آهن مرتبط با این کریدور در تفلیس را آغاز کرده و ساخت اولین قطعه خط این کریدور در ترکیه سرانجام در ژانویه سال ۲۰۰۸ از کارس آغاز شد.
کریدور باکو – تفلیس – کارص در آخرین مراحل تکمیل
اکنون با گذشت حدود هفت سال از تاریخ افتتاح کریدور باکو – تفلیس – کارص، طرف های دخیل در اجرای این پروژه بزرگ که از آن تحت عنوان کریدور میانی نیز یاد می شود، در حال انجام آخرین مراحل توسعه خطوط ریلی مسیر هستند. به گفته راه آهن آذربایجان، حدود ۹۵ درصد از فرآیند ساخت و ارتقاء مسیر ریلی این کریدور تکمیل شده و تنها ۱۸۳ کیلومتر از خطوط ریلی مسیر در گرجستان نیازمند ارتقاء ظرفیت است.
فرآیند مدرن سازی این مسیر که بخش عمده آن به دوران شوروی سابق باز میگردد، از سال ۲۰۲۳ آغاز شده و تاکنون نیز ادامه داشته است. اکنون، کشورهای مسیر درصدد هستند تا با ارتقاء مسیر، ظرفیت حمل بار سالانه این کریدور را به بالای ۵ میلیون تن در سال افزایش دهند.
نکته مهم اینجاست که علیرغم عبور کریدور میانی از عرض دریای خزر و هزینه های سنگین ناشی از حمل و نقل ترکیبی در این مسیر، به دلیل تحریم های موجود علیه ایران، هم چین و هم طرف غربی راغب به استفاده از این کریدور به جای مسیر کم هزینه و خشک ایران هستند.
سران راه آهن های جمهوری آذربایجان، ترکیه و گرجستان همچنین در تاریخ ۲ مارس سال جاری نیز نشستی مشترک در همین خصوص برگزار و ظرفیت خطوط مسیر را مورد محاسبه و بازبینی قرار دادند. «روشن رستموف» مدیرعامل راه آهن جمهوری آذربایجان در خصوص مراحل ارتقاء زیرساخت های کریدور باکو تفلیس کارص معتقد است: هدف ما افزایش حجم حمل بار در کریدور BTK به بیش از ۵ میلیون تن در سال است که آن را به بهترین گزینه پیش روی کریدور میانی تبدیل خواهد کرد. ما به دنبال افزایش مبادلات بار میان آسیای مرکزی، آسیا و غرب هستیم و این یک واقعیت است. به همین دلیل، سعی خواهیم کرد تا تمام مشکلات پیش رو را از میان برداریم.
آیا کریدور BTK به ضرر ایران کار خواهد کرد؟
با توجه به عبور کریدور BTK از بخش شمالی ایران و به عنوان بخشی از کریدور میانی، اکنون این سوال مطرح است که آیا این کریدور و فعالیت آن به ضرر مسیرهای ترزیتی ایران تمام خواهد شد یا خیر؟
کریدور میانی از ابتدا در قالب سه مسیر به نام های باد ابریشم، ترانس کاسپین و شورای همکاری کشورهای ترک زبان تعریف شده بود که تمامی این شاخه ها در بخش غربی دریای خزر از مسیر کریدور باکو – تفلیس – کارص عبور می کنند. نکته مهم اینجاست که علیرغم عبور کریدور میانی از عرض دریای خزر و هزینه های سنگین ناشی از حمل و نقل ترکیبی در این مسیر، به دلیل تحریم های موجود علیه ایران، هم چین و هم طرف غربی راغب به استفاده از این کریدور به جای مسیر کم هزینه و خشک ایران هستند. لذا، در شرایط کلی باید گفت که پاسخ این سوال مثبت بوده و توسعه BTK حتما منجر به کاهش بار ترانزیتی ایران در مسیر شرق – غرب خواهد شد.
اما نکته دیگری که باید مورد توجه قرار گیرد اینکه کریدورهای تجاری در صورت راه اندازی و جذب بار، حتی در سخت ترین شرایط نیز بدون مشتری نخواهند ماند. یعنی حتی در صورت برداشته شدن تحریم های ایران، نمی توان گفت که بار کریدور میانی به صورت کامل به سمت مسیرهای کشورمان روانه خواهند شد.
نظر شما