بازار؛ گروه بین‌الملل: در ۲۵ دسامبر ۲۰۲۳، نشست شورای عالی اقتصادی اوراسیا در سن‌پترزبورگ برگزار شد. شرکت کنندگان در نشست انعقاد توافقنامه منطقه آزاد تجاری با ایران را به عنوان یکی از موفقیت‌های چشمگیر این اتحادیه در سال گذشته، عنوان کردند.
انتظار می‌رود توسعه بیشتر روابط EAEU با ایران نقش مهمی در ارتقای مسیرهای حمل و نقل قاره‌ای شمال-جنوب ایفا کند که نقش مهمی در توسعه پتانسیل صادراتی کشورهای عضو اتحادیه ایفا خواهند کرد، زیرا به غیر از فدراسیون روسیه، همه آنها محصور در خشکی هستند که فرصت‌های صادراتی آنها را محدود می کند. همچنین بازار داخلی ایران، کشوری با جمعیت بیش از ۸۰ میلیون نفر و قدرت خرید نسبتاً بالا، برای کشورهای اوراسیا جذاب به نظر می‌رسد. براین اساس، تعرفه گمرکی بین کشورهای اوراسیا و جمهوری اسلامی از ۳۰ به ۴.۵ درصد کاهش می‌یابد.
علاوه بر این، در این نشست، ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه پیش‌نویس بیانیه‌ای در مورد توسعه بیشتر فرآیندهای اقتصادی تا سال ۲۰۳۰ و همچنین چشم‌انداز سال ۲۰۴۵ به شرکت‌کنندگان ارائه کرد، زیرا در سال ۲۰۲۳ این فدراسیون روسیه بود که ریاست اتحادیه اوراسیا را بر عهده داشت.
نتایج سال پرچالش اما مهم ۲۰۲۳ برای اتحادیه را می‌توان موفق و دلگرم کننده دانست. در نوامبر ۲۰۲۳، وزارت توسعه اقتصادی فدراسیون روسیه از افزایش حجم تجارت متقابل در اوراسیا اوراسیا خبر داد که ۹ درصد در هشت ماه اول سال نسبت به مدت مشابه سال ۲۰۲۲ افزایش یافته است.
البته در آینده، حجم تجارت متقابل کشورهای عضو می‌تواند به ۱۰۰ میلیارد دلار برسد، چنین برآوردهایی قبلاً در مثبت‌ترین سناریوها برای سال گذشته ۲۰۲۳ دیده شده است. در سال ۲۰۲۳، اندازه مجموع اقتصاد کشورهای عضو اتحادیه رشد ۳.۵ درصدی کرد. همچنین شرکت کنندگان در این نشست به سهم بالای تسویه با ارزهای ملی که به ۹۰ درصد رسیده است اشاره کردند.
انتظار می‌رود توسعه بیشتر روابط EAEU با ایران نقش مهمی در ارتقای مسیرهای حمل و نقل قاره‌ای شمال-جنوب ایفا کند که نقش مهمی در توسعه پتانسیل صادراتی کشورهای عضو اتحادیه ایفا خواهند کرد، زیرا به غیر از فدراسیون روسیه، همه آنها محصور در خشکی هستند که فرصت‌های صادراتی آنها را محدود می کند
در تاریخ ۱-۲ فوریه ۲۰۲۴، رویداد دیگری با اهمیت برای کشورهای EAEU یعنی نشست شورای بین دولتی اوراسیا با اعضای بیشتر در آلماتی برگزار شد. درواقع، به غیر از سران دولت‌های کشورهای عضو اتحادیه، نخست وزیر جمهوری ازبکستان که در اتحادیه اوراسیا نیز به عنوان ناظر است، نیز در این نشست شرکت داشت.
یکی از موضوعات اصلی بحث در مورد مسائل داخلی اتحادیه، نیاز به رفع مستمر موانع در بازار داخلی و همچنین بهبود کیفیت دسترسی کشورهای عضو اتحادیه اروپا به بازارهای کشورهای ثالث بود. برای پرداختن به وظیفه اخیر، بلاروس، روسیه و قزاقستان یادداشت‌تفاهمی را در مورد توسعه حمل و نقل ریلی در اتحادیه اقتصادی اوراسیا امضا کردند. طرفین همچنین در مورد ایجاد مکانیزمی برای کمک مالی به همکاری‌های صنعتی بین کشورهای عضو به توافق رسیدند که توسعه پروژه‌های صنعتی بین المللی تحت نظارت EAEU را تسهیل میکند.
همچنین، سران دولت EAEU در انجمن دیجیتال دیجیتال آلماتی ۲۰۲۴ شرکت و تعدادی ابتکار را مطرح کردند. شرکت کنندگان تعهد خود را به ایده ایجاد یک محیط دیجیتالی یکپارچه در اتحادیه، که امکان دسترسی مشترک شهروندان کشورهای عضو EAEU به طیف وسیعی از خدمات عمومی را نیز شامل می‌شود، مجدداً تأیید کردند. نخست وزیر قزاقستان علیخان اسماعیلوف پیشنهاد ایجاد یک پلتفرم واحد برای به اشتراک گذاری راه حل‌های فناوری و ایده های نوآورانه را داد. همچنین، میخائیل میشوستین، نخست وزیر روسیه گفت که کشورش فناوری‌های پیشرفته را برای محافظت از روابط اقتصادی خارجی کشورهای عضو در فضای سایبری به اشتراک خواهد گذاشت. در این مجمع علاوه بر سران کشورهای اوراسیا، نمایندگانی از کشورهایی مانند ایران، چین و هند نیز حضور داشتند.
در راستای جنبه‌های خارجی EAEU، در این نشست به تشریح زمینه‌های اولویتی پرداخته شد که مذاکرات برای دستیابی به توافقنامه منطقه تجارت آزاد در سال ۲۰۲۴ به ویژه، شامل مذاکرات جاری با امارات متحده عربی، اندونزی و مصر به طور فعال دنبال خواهد شد. موفقیت EAEU در این مذاکرات بازارهای بزرگی را برای کشورهای عضو آن با جمعیت ۴۰۰ میلیون نفری باز خواهد کرد. علاوه بر این، گسترش و بهبود توافقنامه موجود با ویتنام، یکی دیگر از شرکای اصلی و در حال رشد پویا، به عنوان یکی از اولویت‌های EAEU برای سال ۲۰۲۴ شناسایی شد.
در این دیدار بار دیگر موضوع لزوم تشدید روند مذاکرات برای توسعه توافقنامه تجارت آزاد موقت با مغولستان مطرح شد. در این زمینه، چشم اندازها و فرصت‌های جدیدی در ماه‌های اخیر نمایان شده است. به عنوان مثال، موضوع لغو تعدادی از محدودیت‌های تجاری در آخرین نشست کمیسیون بین دولتی روسیه و مغولستان که در نوامبر ۲۰۲۳ برگزار شد، به طور اساسی مورد توجه قرار گرفت. در این راستا نشست‌های بین مغولستان - قرقیزستان و مغولستان - بلاروس در سال گذشته برگزار شد.
علاوه بر این، نمایندگان جمهوری بلاروس در این نشست ابتکار خاصی داشتند و پیشنهاد برگزاری اجلاس واحد سران سازمان همکاری شانگهای، اتحادیه اقتصادی اوراسیا، بریکس در سال جاری را دادند. این ایده کاملاً با منطق مشارکت بزرگ اوراسیای روسیه و همچنین ابتکار همکاری مانند EAEU و SREB (کمربند اقتصادی جاده ابریشم) برای تشکیل یک فضای تجاری و اقتصادی مشترک اوراسیا و کریدور حمل و نقل بین قاره‌ای است. نیاز به توسعه چنین قالب مذاکره‌ای را تعدادی از رویدادها و فرآیندهای دیگر در سال‌های اخیر نیز نشان می‌دهد. برای نمونه، افزایش تماس‌های سیاسی و اقتصادی بین کشورهای آسیای مرکزی، عادی سازی روابط قرقیزستان و تاجیکستان، همچنین تاجیکستان و ایران، سطح جدید روابط چین و ازبکستان، تعمیق مشارکت راهبردی روسیه و چین، گسترش بریکس از سال ۲۰۲۴، و همچنین چالش‌هایی که بخش قابل توجهی از اعضای هر سه سازمان را در قالب تحریم‌های سیاسی یا فشار کشورهای غربی پیش رو دارند.
سال ۲۰۲۴ دهمین سالگرد تاسیس برای EAEU نیز است. در این راستا ایجاد ابتکارات جدید اوراسیا و حتی جهانی با مشارکت مستقیم خود اتحادیه اقتصادی و کشورهای عضو و شرکای آن کاملا طبیعی و مناسب به نظر می‌رسد. بنابراین، ابتکارات و برنامه‌های اعلام شده توسط شرکت کنندگان در نشست شورای بین دولتی اوراسیا، گواه دیگری بر همبستگی سیاسی و اقتصادی فزاینده میان کشورهای مستقر در فضای وسیع اوراسیا است.
افزایش اهمیت اوراسیا
در سال‌های اخیر، EAEU به یک انجمن منطقه‌ای قدرتمند با چشم‌اندازی برای ادغام در اقتصاد جهانی از طریق شبکه توافقنامه تجارت آزاد تبدیل شده است. به عنوان مثال، توافقات موجود و در حال انتظار فرصت‌هایی را برای ورود به بازارهای آسیای جنوب شرقی (از طریق ویتنام و سنگاپور)، خاورمیانه (از طریق ایران)، آفریقا (از طریق مصر) و در آینده، آمریکای لاتین نیز فراهم میکند. در برخی موارد، شرایط تجارت برای صادرکنندگان EAEU تحت FTA بسیار مطلوب تر از شرایط WTO است.
عضویت کامل ایران ۸۵ میلیون نفری در اوراسیا، این سازمان را به طور بالقوه قدرتمندتر از اتحادیه اروپا خواهد کرد و قلمرو اتحادیه اقتصادی اوراسیا از اقیانوس منجمد شمالی تا اقیانوس هند گسترش خواهد یافت
در شرایط تلاطم ژئوپلیتیک و اقتصادی جهانی، توسعه یکپارچگی در فضای اوراسیا از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. در این مسیر، روسیه موفقیت قابل توجهی در استراتژی‌سازی فرآیندهای ادغام در فضای اوراسیا و نزدیک‌ترین همسایگان خود در EAEU داشته است. البته تجربه منفی در فضای EAEU، مشکلات موجود در قزاقستان، قرقیزستان، بلاروس و ارمنستان نیز در نظر گرفته شده است. روسیه نیز دوران سخت ژئوپلیتیک و اقتصادی را زیر بار تحریم‌های بین المللی می‌گذراند که بر اقتصاد خود تأثیر منفی داشته است. با این وجود، در نتیجه سیاست ادغام اوراسیا، در سال ۲۰۲۱ حجم تجارت متقابل کشورهای اوراسیا از نظر ارزشی با رسیدن به ۷۲.۶ میلیارد دلار و افزایش ۳۱.۹ درصدی نسبت به سال قبل، رکوردی را ثبت کرد.
نرخ رشد بالای تجارت متقابل بین کشورهای EAEU گواه پایداری اقتصادی این اتحادیه است که چشم‌انداز قابل توجهی برای توسعه بیشتر دارد و در مواجهه با فشار تحریم‌ها بر روسیه و بلاروس، نقش بازار درون اتحادیه مهم‌تر شود. ایران به تلاش‌های خود برای پیوستن به اتحادیه اقتصادی اوراسیا به عنوان یک عضو کامل در این سازمان ادامه می‌دهد. عضویت کامل ایران ۸۵ میلیون نفری در اوراسیا، این سازمان را به طور بالقوه قدرتمندتر از اتحادیه اروپا خواهد کرد و قلمرو اتحادیه اقتصادی اوراسیا از اقیانوس منجمد شمالی تا اقیانوس هند گسترش خواهد یافت.
نظر شما