مشهد در لبه بی آبی؛ ذخیره سدها تمام شد| جاری شدن سیلاب خسارت ها در خراسان رضوی

بازار؛ گروه استان ها: در حالی‌که مسئولان آب منطقه‌ای کمبود آب را در مرز بحرانی می‌دانند و سد های تامین کننده آب شرب مشهد خشک شده است اما پیش از این رئیس سازمان مدیریت بحران کشور در آخرین روزهای اردیبهشت‌ماه ۱۴۰۲ در سفر به مشهد اذعان کرد: «مشکل خاصی در تأمین آب خراسان رضوی به‌ویژه شهر مشهد نخواهیم داشت و تلاش خواهیم کرد آب موردنیاز مردم به‌موقع تأمین شود.»

محمدحسن نامی در آخرین هفته اردیبهشت‌ماه در نشست کارگروه مدیریت بحران استانداری با موضوع تنش آبی و سدهای خراسان رضوی اظهار کرد: امسال برای تأمین آب شرب مردم مشکل نداریم ولی باید مصرف مدیریت شود و این موضوع در حالی عنوان می شود که سد های مشهد کاملا خشک است و به شدت مشکل آب داریم.

به گزارش خبرنگار بازار؛ بحران آب موضوع جدیدی نیست که در چند سال گذشته پدیدار شده باشد و بیش از دو دهه است که زنگ خطر آن به صدا درآمده اما هر بار مسئولان با افزودن چند چاه آب بیشتر سعی کردند تا مشکل را حل کنند!

وقتی ۲۰ سال پیش بحران آب مشهد به نقطه اوج خود رسید، چندین پروژه و طرح برای تامین آب مشهد مطرح شد؛ مانند انتقال آب از کلات، تکمیل تصفیه خانه ها و بازچرخانی پساب، اجرای طرح های آبیاری نوین در بخش کشاورزی و امثال آن که هنوز این طرح ها به سرانجام نرسیده و بسیاری از آن ها مانند احداث تصفیه خانه ها و یا طرح انتقال آب از کلات بر روی زمین مانده است و با بی تفاوتی در برابر ایجاد باغ ویلاها ها و تبدیل اراضی کشاورزی به باغ های شخصی هر روز بر کمبود تامین آب دامن زده شده است.

متاسفانه در طی سال های گذشته برای تامین آب به تعداد حفر چاه های آب افزوده شده به گونه ای که دشت های مشهد با فرو رفتگی و ترک خوردگی مواجه است و معلوم نیست تا چه زمانی حفر چاه های آب بیشتر در دشت های مشهد برای رفع عطش شهروندان قرار است ادامه پیدا کند؟

استان خراسان رضوی بیش از ۲۰ سال درگیر خشکسالی است و در دو سال اخیر بدترین وضعیت خشکسالی و کم‌بارشی ۶۰ سال گذشته را از سر می گذراند و کلانشهر مشهد نیز که به طور معمول سالانه پذیرای ۳۰ میلیون زائر و گردشگر است، شرایطی بدتر از دیگر نقاط استان دارد و سدهای تامین کننده آب آن، خالی تر از همیشه هستند.

اکنون از مجموع ۳۷ دشت خراسان رضوی، نیمی در شرایط ممنوعه بحرانی قرار دارند و وجود چاه های غیرمجاز و برداشت بی‌رویه از منابع آبهای زیرزمینی، مهمترین علت بحرانی شدن وضعیت دشت‌های استان عنوان شده‌ است و حال آنکه بخش کشاورزی این استان هم اکنون تنها منبع تامین معیشت افزون بر نیمی از جمعیت یک میلیون و ۷۰۰ هزار نفری روستایی این خطه است.

بارش های بی تاثیر

بهمن ماه امسال اگرچه تغییرات جوی و بارش برف و باران امید را برای تامین آب شر در دل مردم و مسئولان زنده کرد و امید می رفت با بارش برف ۱۵ سانتی متری و جاری شدن روان آب ها کمی از تفدیدگی زمین کاسته شود اما متاسفانه به نظر می رسد این چندین میلی متر بارش در بهمن تاثیری بر آبگیری سد ها نداشته است!

مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب مشهد در پاسخ به این سوال که این بارش ها تا چه میزان توانسته به ذخیره آب در پشت سد های مشهد کمک کند ابراز می کند: متاسفانه هیچ سیلابی در کار نبوده است و روان آبی به سد ها نرسیده است!

مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب مشهد: در حال حاضر حجم سد دوستی به عنوان یکی از مهمترین تامین کننده های اّ شر مشهد به مقدار ۴ و نیم درصد رسیده و ۳ سد دیگر شهر مشهد به صورت میانگین ۱۰ درصد ذخیره آب دارند

حسین اسماعیلیان به بازار می گوید: در حال حاضر حجم سد دوستی به عنوان یکی از مهمترین تامین کننده های اّ شر مشهد به مقدار ۴ و نیم درصد رسیده و ۳ سد دیگر شهر مشهد به صورت میانگین ۱۰ درصد ذخیره آب دارند.

وی می گوید: خشکسالی های پیاپی منجر به افت شدید حجم ذخایر سدها شده و با توجه به اینکه عمده آب این کلانشهر از منابع سطحی تامین می‌شود، اکنون وضعیت دشواری را برای تأمین آب کلانشهر مشهد پیش رو داریم.

وی در خصوص میزان بازندگی در سال آبی جاری اذعان می کند: این آمار حدود ۶۵ درصد نسبت به دوره آماری بلندمدت کاهش دارد و آب موجود در سدهای تامین کننده آب مشهد همان طور که عنوان شد به کمتر از پنج درصد رسیده است.

اسماعیلیان ابراز می کند: سد دوستی مهمترین منبع سطحی تأمین آب کلانشهر مشهد است که در سال های گذشته تا ۵۰ درصد از آب مصرفی مشهد از این منبع تأمین می‌شد اما هم اینک این ذخیره هم به پایان رسیده است.

مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب مشهد در خصوص بارندگی های حادث شده ابراز می کند: اگر چه شاهد بارش ۵۵ میلیمتری در مشهد بودیم و نسبت به بارش ۴۳ میلیمتری سال گذشته افزایش داشته اما نسبت به میانگین بارش ۹۷ میلیمتری در دراز مدت شاهد کاهش حجم بارندگی هستیم.

وی برای تامین آب مشهد و رفع عطش شهروندان این کلانشهر تامین بودجه را ضروری می داند و می افزاید: برای گذر از این شرایط سخت پروژه های مختلفی تعریف شده و در دست اجرا است اما تاخیر در تامین بودچه طرح ها را با عقب ماندگی همراه می کند.

اسماعیلیان در این رابطه اذعان می کند: از حدود ۱۹ میلیارد تومان اعتبار در نظر گرفته شده برای تأمین مالی پروژه‌های تأمین آب مشهد توسط سازمان برنامه و بودجه استان تنها سه میلیارد تومان تخصیص پیدا کرده است و لذا ضروری است تا این موضوع هر چه زودتر حل شود تا به پروزه های تامین آب سرعت ببخشد.

وی تاکید می کند: برای گذر از شرایط سخت تنش آبی، مشارکت شهروندان و مدیریت مصرف ضروری است و کاهش مصرف هر لیوان آب کمک بسیار به تامین آب در تابستان خواهد کرد.

خسارت های دامنه دار

به گزارش خبرنگار بازار؛ مشهد ۳۵۰ روستا با جمعیت‌های بالا پیرامون خود دارد که تأمین آب شرب با تانکر برای این روستاها بسیار ضرورت دارد لذا این موضوع نیز باید پیش از ورود به فصل گرما در دستور کار مدیران قرار گیرد.

در طی چند سال گذشته کمبود آب و خشکسالی تاثیرات سویی بر روی روند کشاورزی و حوزه دامداری در این استان گذاشته است که بنا بر گفته سرپرست جهاد کشاورزی خراسان رضوی دامنه خسارت ها در سال زراعی از مرز ۱۸ هزار میلیارد تومان خواهد گذشت.

متاسفانه در طی سال زراعی گذشته به دلیل کمبود آب و هم چنین قطع برق چاه های روستایی لذا اراضی کشاورزی در این استان با چالش جدی آبیاری روبرو بودند.

اقلیم خشک و نیمه‌خشک خراسان رضوی در ۱۹ سال گذشته تنها حدود ۲ سال بارندگی نسبتا خوب را در کارنامه اقلیمی خود ثبت کرده است، اما امسال نیز بار دیگر این استان وارد بحران شدید خشکسالی شده است که عواقب آن به شدت تهدیدکننده به نظر می‌رسد.

کاهش تولید در تمامی بخش ها از جمله زراعی، باغی و دام و طیور خراسان رضوی، از نخستین آثار و پیامدهای ناشی از خشکسالی است که در کنار دیگر مشکلات از جمله تورم، افزایش هزینه‌های تولید و کارگری، رشد فزاینده بهای نهاده‌های دامی و کشاورزی و تحریم و موانع وارداتی، موجب زخمی شدن پیکر خسته کشاورزی این استان شده است.

رئیس سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی: سال زراعی سختی را در پیش روداریم و با روند فعلی و ادامه خشک‌سالی، پیش‌بینی می‌کنیم ۱۸ هزار و ۱۵۷ میلیارد تومان خسارت جدید متحمل شویم

این شرایط در حالی رقم می‌خورد که خسارت سرمای بی سابقه دیماه گذشته، ضربه مهلکی را به بخش کشاورزی این استان وارد آورد و ثبت قطعی ۸۲ هزار و ۵۰۰ میلیارد ریال خسارت را برای فعالان این بخش به ثبت رساند.

رئیس جهاد کشاورزی خراسان رضوی در گفت و گو با بازار دامنه خسارت ها را ادامه دار می داند و می گوید: سال زراعی سختی را در پیش روداریم و با روند فعلی و ادامه خشک‌سالی، پیش‌بینی می‌کنیم ۱۸ هزار و ۱۵۷ میلیارد تومان خسارت جدید متحمل شویم.

غلامرضا قنبری خصوص بحران کمبود آب و آینده کشاورزی در خراسان رضوی به بازار می گوید: این استان در سال‌های گذشته رتبه های اول کمترین میزان بارندگی در کشور را داشته است لذا اگر بخواهیم با روال فعلی کشاورزی پیش برویم، آب کفاف میزان سطح زیر کشت استان را نخواهد داد به گونه ای که پیش از این ما شاهد کاشت ۵۰۰ هزار هکتار گندم در خراسان رضوی بودمی این رقم امروز به ۱۲۰ هزار هکتار رسیده است.

وی بابیان اینکه موج سرمای سال قبل در بخش کشاورزی هشت هزار و ۲۵۰ میلیارد تومان خسارت بر جای گذاشت ادامه می‌دهد: خسارت ناشی از خشک‌سالی و تنش ناشی از آن بیش از این خواهد بود.

وی بابیان اینکه خشک‌سالی‌ها و کمبود بارش سبب شده است تا در تأمین ۸۰۰ هزار تن جو و ذرت که در این استان کشت می‌شد با چالش مواجه شویم، متذکر شد: این تنش‌ها راندمان زراعی را نیز ۳۵ تا ۸۰ درصد کاهش داده است.

رئیس جهاد کشاورزی خراسان رضوی به بازار می گوید: علاوه بر این زیان‌های در حوزه تأمین علوفه دام نیز تاکنون چهار هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان خسارت داشته‌ایم و ادامه روند خشک‌سالی، شرایط را بدتر نیز خواهد کرد.

مدیرکل عشایر استان خراسان رضوی: خشکسالی حاکم بر استان که بیشترین تاثیر نامطلوب و تخریبی را بر روی مراتع گذاشته است موجب شده که آمار دام عشایر افزون بر ۲۵ درصد در مقایسه با دو سال گذشته کاهش پیدا کند

محمد قنبری می گوید: این در حالی است که علاوه بر کاهش سطح زیرکشت در کشورهمچنین نیاز کشور افزایش پیدا کرده است و لذا با توجه به محدودیت‌های آبی و خاکی، افزایش سطح زیر کشت برای ما سخت خواهد بود. با توجه به کاهش بارندگی‌ها، تنها راهی که می‌توانیم این مسئله را حل کنیم، افزایش راندمان تولید است.

کاهش محصولات عشایری

مدیر کل عشایر استان خراسان رضوی نیز در گفت و گو با بازار خشکسالی های حادث شده را بسیار تخریب کننده دانسته و به ما می گوید: ۲۴ درصد مراتع استان در اختیار عشایر استان قرار دارد و که با توجه به بررسی های میدانی کارشناسان عشایری و هم چنین منابع طبیعی می توان اذعان کرد صددرصد مراتع در اختیار عشایر تحت تاثیر شدید خشکسالی ها قرار گرفته است.

محمد حسین جعفری می گوید: خشکسالی حاکم بر استان که بیشترین تاثیر نامطلوب و تخریبی را بر روی مراتع گذاشته است موجب شده که آمار دام عشایر افزون بر ۲۵ درصد در مقایسه با دو سال گذشته کاهش پیدا کند.

وی با بیان اینکه تامین علوفه برای تعلیف دام به مهمترین و اصلی ترین مشکلات عشایر تبدیل شده است به ما می گوید: به دلیل ضعف عشایر در تامین نقدینگی لذا امکان خرید علوفه از بازار آزاد برای آن ها امکان پذیر نبوده و لذا خشکسالی مراتع و چراگاه ها تاثیر مستقیمی بر تولید محصولات عشایری می گذارد و لذا بسیاری از عشایر را مجبور به فروش دام می کند.

وی ابراز می کند: اگر چه سعی شده تا با اجرای طرح های حمایتی مانند تحویل علوفه مدت دار و اجرای طرح های تولید قراردادی به این جامعه کمک شود اما واقعیت اینست که خشکسالی و کمبود آب تاثیر مخرب خود در آمار دام های سبک و تولیدات عشایری نشان داده و کاملا محسوس است.