سیاست خارجی ترکیه در آینده؛ انتظار روابط خوب با روسیه و خلیج فارس

بازار؛ گروه بین الملل: سایت میدل ایست آی به تازگی مقاله ای با عنوان «سیاست خارجی ترکیه در آینده؛ انتظار روابط خوب با روسیه و خلیج فارس» نوشته یوسف سلمان اینانچ از ترکیه منتشر کرده است. ترجمه متن مقاله را در ادامه می خوانیم.

انتظار می‌رود که دولت رجب طیب اردوغان رئیس‌ جمهور ترکیه، در حالی که انتخابات تفرقه‌انگیز و از طرفی هیجان انگیز را پشت سر گذاشته است، سیاست خارجی مستقل خود را ادامه دهد و در عین حال به دنبال تقابل‌ های کمتری باشد.

در این میان، منابع متعدد، اهداف اردوغان برای آینده را تشریح کرده اند: تنوع بخشیدن به متحدان کشور؛ جلوگیری از بحران های مهم دیپلماتیک؛ تسریع در تلاش های آشتی با سوریه، مصر و کشورهای حوزه خلیج فارس و بالاتر از همه، حفظ استقلال.

در همین راستا، مورات یشیلتاش، رئیس تحقیقات سیاست خارجی در اندیشکده بنیاد سیاسی، اقتصادی مستقر در آنکارا، گفت: ترکیه خود را به عنوان یک بازیگر یا قدرت جهانی در نظر گرفته است. این موضوع نشان می دهد که ترکیه در مورد هر درگیری یا موضوعی که با آن مواجه می شود دیدگاه متفاوتی اتخاذ می کند. این روندی است که از جنگ اوکراین تا گروه‌های کرد سوری تا شرق مدیترانه دیده می‌شود؛ رویکردی که گهگاه ترکیه را در مقابل قدرت‌های مختلف منطقه‌ای و بین‌المللی قرار می‌دهد.

اگرچه دهه گذشته غالباً تقابل‌ آمیز بوده است، اما این احساس عمومی از سوی مقامات ترکیه وجود دارد که اکنون تنش‌ها با چندین رقیب منطقه‌ای صورت گرفته است، تلاش‌ هایی برای جلوگیری از درگیری مستقیم صورت خواهد گرفت

اگرچه دهه گذشته غالباً تقابل‌ آمیز بوده است، اما این احساس عمومی از سوی مقامات ترکیه وجود دارد که اکنون تنش‌ها با چندین رقیب منطقه‌ای صورت گرفته است، تلاش‌ هایی برای جلوگیری از درگیری مستقیم صورت خواهد گرفت.

یک منبع وزارت خارجه که نخواسته نامش فاش شود، به میدل ایست آی گفت که اقتصاد نقش مهمی در شکل دادن به سیاست خارجی ترکیه در پنج سال آینده خواهد داشت. با این وجود، پیش بینی می شود که ترکیه با طیفی از چالش ها و نگرانی ها دست و پنجه نرم کند.

روابط با غرب

جیمز جفری فرستاده ویژه سابق آمریکا در ائتلاف جهانی علیه داعش هفته گذشته اعلام کرد: «ترکیه سیاست خارجی مستقلی را دنبال خواهد کرد».

این استقلال از غرب در سه حوزه کلیدی مشهود است:

اولاً، ترکیه با قاطعیت خواستار استرداد چندین شهروند ترکیه از سوئد به اتهام تروریسم در ازای پذیرش این کشور اسکاندیناوی به ناتو است.

ثانیاً، آنکارا به طور مداوم از ایالات متحده می خواهد که حمایت خود از حزب اتحاد دموکراتیک یعنی گروهی که شمال شرق سوریه را کنترل می کند و ترکیه آن را شاخه سوری حزب کارگران کردستان (پ ک ک) می داند و یک گروه مسلح است که چندین دهه جنگ علیه دولت ترکیه به راه انداخته، متوقف کند.

ثالثاً، اردوغان رابطه شخصی نزدیکی با ولادیمیر پوتین رئیس جمهور روسیه دارد و از پیوستن به تحریم های غرب علیه مسکو که به دلیل حمله به اوکراین اعمال شده است، خودداری می کند. در پاسخ، ایالات متحده فروش هواپیماهای جنگی اف ۱۶ به ترکیه را به تعویق انداخته است.

به گزارش روزنامه حریت، اردوغان در گفتگوی تلفنی اخیر با جو بایدن رئیس جمهور آمریکا، تمایل خود را برای پیشبرد قرارداد F-۱۶ ابراز کرده است. با این حال، بایدن اشاره کرده که تصویب الحاق سوئد به ناتو یک پیش شرط است. بایدن همچنین به خبرنگاران گفته که امریکا قصد دارد تا با سوئد توافق کند، پس این کار را انجام خواهد داد. در مقابل، کارین ژان پیر، سخنگوی کاخ سفید گفت که تصویب سوئد الزامی برای فروش هواپیماهای جنگی نیست.

به گفته یشیلتاش، مانع اصلی دستیابی به تنش زدایی کامل در روابط ترکیه و آمریکا، حمایت ایالات متحده از حزب اتحاد دموکراتیک است که شاخه مسلح آن، یگان‌های مدافع خلق( ی پ گ) متحد اصلی واشنگتن علیه داعش در میدان است. با این حال، او معتقد است که ایالات متحده مایل است تا زمانی که آنکارا به دنبال ترمیم روابط است، به همکاری با ترکیه ادامه دهد.

در رابطه با اتحادیه اروپا، موضوعات کلیدی مانند پیشنهاد سوئد به ناتو، توافقنامه پناهندگان در سال ۲۰۱۶ و بن بست طولانی مدت بین ترکیه و یونان بر سر مرزهای دریایی همچنان در خط مقدم هستند. چندین رهبر اروپایی بلافاصله پیروزی اردوغان را در انتخابات تبریک گفتند و بر اهمیت حفظ همکاری با ترکیه برای حفظ توافق پناهندگان و ثبات در دریای مدیترانه تاکید کردند و در عین حال انتظار خود را برای تصویب سوئد ابراز نمودند.

انتظار می رود اردوغان حفظ روابط باثبات با اتحادیه اروپا و حفظ توافق با هدف جلوگیری از رسیدن پناهجویان به اروپا را در اولویت قرار دهد

بر همین اساس، انتظار می رود اردوغان حفظ روابط باثبات با اتحادیه اروپا و حفظ توافق با هدف جلوگیری از رسیدن پناهجویان به اروپا را در اولویت قرار دهد. ترکیه در ازای حمایت مالی و سفر بدون روادید برای شهروندان ترک به منطقه شنگن بدون مرز اتحادیه اروپا، با موفقیت جریان مهاجران به مناطق اتحادیه اروپا را مهار کرده است.

اما، وعده سفر بدون روادید به دلیل اختلاف نظر بر سر قانون ضد تروریسم ترکیه محقق نشده است. اردوغان اخیرا اتحادیه اروپا را به استفاده از صدور ویزا به عنوان ابزاری برای باج خواهی علیه ترکیه متهم کرده است. ترکیه در حال حاضر با بیشترین تعداد عدم پذیرش ویزا در میان کشورهایی که به دنبال ورود به اتحادیه اروپا هستند، مواجه است.

به گفته رئیس تحقیقات سیاست خارجی در اندیشکده بنیاد سیاسی، اقتصادی مستقر در آنکارا، این احتمال وجود دارد که ترکیه درخواست الحاق سوئد را در جریان نشست سران ناتو در ماه ژوئیه تصویب کند. با این حال، او همچنین انتظار دارد که سوئد اقداماتی را برای جلوگیری از تظاهرات ضد ترکیه توسط حامیان پ‌ک‌ک انجام دهد.

علاوه بر این، یشیلتاش معتقد است که ترکیه از کشورهای عضو اتحادیه اروپا درخواست خواهد کرد که مراحل درخواست ویزا را تسهیل کنند. در شرق مدیترانه، پتانسیل یک دوره تنش زدایی با یونان وجود دارد، زیرا ترکیه تلاش های خود را بر اکتشاف منابع انرژی در دریای سیاه و کوه گابار در جنوب شرقی ترکیه متمرکز می کند؛ منطقه ای که اخیرا گاز طبیعی و نفت کشف شده است.

با این حال، انتظار می رود که موضوع یک قبرس تقسیم شده حل نشده باقی بماند.

روسیه و اوکراین

ترکیه از همان ابتدا رویکرد متعادلی را در رابطه با جنگ روسیه و اوکراین دنبال کرده است. در حالی که آنکارا هواپیماهای بدون سرنشین مسلح به اوکراین فروخته است، از اعمال هرگونه تحریمی علیه روسیه خودداری کرده است. علاوه بر این، توافق با میانجیگری ترکیه و سازمان ملل برای اجازه صادرات ایمن غلات از بنادر دریای سیاه اوکراین، موقعیت آنکارا را تقویت کرده است.

مقامات ترکیه گفته اند که برخی از کشورهای اتحادیه اروپا طرفدار این موضوع هستند که آنکارا این سیاست را حفظ کند، زیرا آنها را قادر می سازد تا از طریق ترکیه به عنوان یک واسطه با مسکو وارد گفتگو شوند.

در همین راستا، اردوغان نیروگاه اتمی آکویو را درست پیش از انتخابات با حضور پوتین از طریق لینک ویدئویی افتتاح کرد. این پروژه فراتر از یک تلاش ساخت و ساز صرف است، زیرا اشتراک گذاری دانش و فناوری بین دو کشور را تسهیل می کند. در اصل، روسیه نقش مهمی در ورود ترکیه به عرصه انرژی هسته ای ایفا کرده است.

با این وجود، آنکارا و مسکو بر سر چندین موضوع از جمله قره باغ کوهستانی، سوریه و لیبی با یکدیگر اختلاف دارند.

خاورمیانه و شمال آفریقا

ترکیه حامی سرسخت قیام های مردمی در منطقه بوده و از دولت های لیبی، تونس و مصر پس از بهار عربی حمایت کرده است. در نتیجه، این امر منجر به رویارویی آنکارا و چندین کشور خلیج فارس شده که از ضدانقلاب‌های مختلف حمایت می‌کردند. با این حال، اردوغان چندین فرآیند آشتی را با کشورهایی مانند مصر، سوریه، امارات و عربستان سعودی آغاز کرده است. با ابوظبی و ریاض، این موضوع شامل امضای قراردادهای اقتصادی قابل توجهی به ارزش میلیاردها دلار و همچنین تضمین یک سپرده ۵ میلیارد دلاری در بانک مرکزی ترکیه بوده است.

یشیلتاش معتقد است که برقراری مجدد روابط نزدیک با کشورهای حاشیه خلیج فارس نه تنها برای ترکیه بلکه برای امارات و عربستان نیز مفید است. او استدلال می کند که ما اکنون وارد مرحله ای می شویم که عوامل ژئواکونومیک بر ژئوپلیتیک اولویت دارد.

مورات بر این باور است که امارات و سایر بازیگران منطقه از جمله مصر دیگر تمایلی به ادامه رویارویی نظامی در لیبی ندارند و در عوض ارزش تخصص و دانش ترکیه در صنعت و فناوری دفاعی را به رسمیت می شناسند ضمن اینکه نزدیک شدن به کشورهای حاشیه خلیج فارس و مصر به معنای کنار گذاشتن نفوذ نظامی ترکیه در کشورهایی مانند لیبی یا سومالی نیست.

ترکیه همچنین یک دهه پس از قطع روابط و اعلام حمایت از مخالفان سوریه در ماه مه با دولت سوریه در مسکو دیدار کرده است. با این حال، نتایج مثبت فوری از این آشتی بعید است، زیرا هر دو طرف خواسته هایی دارند که غیرقابل اجرا به نظر می رسد.

در حالی که دولت سوریه بر خروج نیروهای ترکیه از شمال این کشور اصرار دارد، آنکارا معتقد است که چنین خروجی قدرت حزب اتحاد دموکراتیک را تقویت خواهد کرد.