بازار؛ گروه استانها؛ بابک رحیمیان: در طی سال های گذشته با تشکیل و راه اندازی «شورای زیارت» که بعد ها به «شورای ملی زیارت» ارتقا یافت و راه اندازی دبیرخانه این شورا در مشهد مقدس و هم چنین اختیاراتی که به استانداران خراسان رضوی و نیز برخی از وزرای کشور داده شده است اما اتفاق قابل توجهی در حوزه آسان سازی زیارت برای عموم مردم اتفاق نیفتاده است!
متاسفانه در این سال ها هزینه زیارت نه تنها کاهش نیافته بلکه چند برابر شده است و به جز آستان قدس رضوی که به طور هدف گذاری شده در این مسیر گام هایی برای ایجاد زائر سرای ارزان قدم برداشته است اما سایر وزارت خانه های عضو شورای ملی زیارت قدمی برای این موضوع برنداشتند و حتی حوادث سال های گذشته منجر به حذف بودجه زیارت هم شده است!
قول‌هایی که وفا نشد
بر اساس ماده ۱۲ قانون پنجم توسعه قرار بود هرسال ۲۰۰ میلیارد تومان برای این امر اختصاص پیدا کند. ابتدا تنها مشهد و پس‌ازآن سه شهر مشهد، قم و شیراز در این بودجه سهم داشتند اما مبلغ این بودجه نه‌تنها به صد میلیارد تومان کاهش یافت بلکه میان تمام ۳۱ استان کشور تقسیم شد که طبیعی است در این میان سهم اندکی برای مشهد باقی ماند.
در سال اول اجرای این برنامه از ۶۱ میلیارد و ۵۷۰ میلیون تومان بودجه با تأکید بر اختصاص به مشهد، قم و شیراز ۵۵ میلیارد تومان از آن تخصیص یافت.
طی سال‌های گذشته با تشکیل و راه اندازی «شورای زیارت» که بعدها به «شورای ملی زیارت» ارتقا یافت و راه‌اندازی دبیرخانه این شورا در مشهد مقدس و هم چنین اختیاراتی که به استانداران خراسان رضوی و نیز برخی از وزرای کشور داده شده است اما اتفاق قابل توجهی در حوزه آسان سازی زیارت برای عموم مردم نیفتاده است
سهم خراسان رضوی در سال ۹۱ تنها ۱۰ میلیارد تومان شد. سال ۹۲ سهم استان ۲۵ میلیارد تومان بود اما تنها ۴ میلیارد تخصیص یافت. سال ۹۳ از ۱۲ میلیارد و ۵۳۵ میلیون تومان سهم استان فقط ۸ میلیارد و ۳۰۰ میلیون تومان تخصیص یافت.
دیری نپایید که ردیف بودجه سال ۹۱ به اصرار نمایندگان مجلس از ماده ۱۲ خارج و در قالب جدول ۱-۱۰ قانون بودجه مساجد، بقاع و زیارتگاه‌ها قرار گرفت. بدین ترتیب در قانون بودجه سال ۹۴ حدود ۲۰ میلیارد تومان اعتبار ویژه مساجد، بقاع متبرکه و زیارتگاه‌ها برای خراسان رضوی مصوب شد که ۹ میلیارد و ۹۷۰ میلیون آن تخصیص یافت. دولت در این سال ۶ میلیارد تومان از کسری تخصیص اعتبار سال ۹۳ را نیز پرداخت.
در سال ۹۵ به‌طورکلی از قانون بودجه حذف شد بااین‌حال با پیگیری‌های نمایندگان مردم، ۲۷ میلیارد و ۵۰۰ میلیون تومان در قالب جدول ۱۷ قانون بودجه برای زیارت مصوب شد که هیچ‌گاه تخصیص نیافت.
در اعتبارات بودجه سال ۹۶ به بعد نیز دیگر هیچ ردیف مشخصی برای زیارت اختصاص نیافت و حتی سال ۹۸ محمدباقر نوبخت رئیس سازمان برنامه‌وبودجه مدعی شد که بودجه زیارت با مبلغ ناچیز و تخصیص نیافتن‌ها به شهر مشهد کمکی نکرده است و این وعده را داد که دولت با استفاده از سایر ردیف‌ها به هزینه‌های زیارت در مشهد کمک می‌کند؛ اما دولت با حذف بودجه زیارت از لایحه قانون برنامه‌وبودجه در سال ۹۹ ترتیبی اتخاذ کرد تا دیگر مطالبه برای دریافت این بودجه وجود نداشته باشد.
اگر چه دولت سیزدهم گوشه چشمی به بودجه زیارت داشته اما بنا بر گفته بسیاری از کارشناسان این بودجه پاسخگو ی نیاز حداقلی زائران میلیونی در مشهد مقدس نیست.
تعطیلی نشست شورای زیارت
در همین راستا سال ۱۳۹۵ بود که معاون هماهنگی و مدیریت امور زائران استاندار خراسان رضوی از تشکیل دبیرخانه ملی زیارت در این استان خبر داد و لذا روزنه‌ای از امید در دل بسیاری از زائران ایجاد کرد که سفر به مشهد تسهیل و کیفیت زیارت افزایش خواهد یافت.
محمدحسن واحدی در آن زمان نوید داد که با تشکیل دبیرخانه ملی زیارت، ایجاد فراکسیون زیارت در مجلس شورای اسلامی و ابلاغ راه‌اندازی رادیو زیارت در این استان تحولات شگرفی رقم خواهد زد اما درواقع چنین نشد.
در سال ۱۴۰۰ نشست کارگروه ملی زیارت پس از ۲ سال وقفه با حضور رئیس‌جمهوری، برخی از وزیران، استاندار خراسان رضوی و مسئولان استان در حرم مطهر رضوی برگزار شد تا موضوع زیارت را جان ببخشد.
سید ابراهیم رئیسی در نشست کارگروه ملی زیارت با تأکید بر تسهیل تردد زائران از مبدأ تا مقصد گفت: لازم است هزینه سفرهای هوایی و زمینی و اسکان زائران ارزان شود.
حجت الاسلام سید ابراهیم رئیسی در نشست کارگروه ملی زیارت با تأکید بر تسهیل تردد زائران از مبدأ تا مقصد گفت: لازم است هزینه سفرهای هوایی و زمینی و اسکان زائران ارزان شود
گفتنی است ازجمله مصوبات نشست شورای ملی زیارت تسهیل در زیارت زائران از اقصی نقاط کشور توسط قطار با حداقل زمان و مقرون‌به‌صرفه بودن سفر، تسریع در احداث جاده‌های در حال احداث به‌ویژه توسعه خدمات زیرساختی در ارتباط با ریل و راه‌آهن و حتی حمل‌ونقل‌های درون‌شهری برای حضور زائران در مشهد، قم و شیراز بود که هنوز محقق نشده است.
تبدیل کارگروه به شورای ملی زیارت
دولتمردان که می خواستند این موضوع را با ابعاد ملی دنبال کنند لذا درخواست اصلاح ساختار و ارتقای «کارگروه ملی زیارت» به «شورای ملی زیارت» به پیشنهاد وزارت کشور در سال ۱۴۰۰ مطرح شد.
به دنبال ابلاغ مصوبات کارگروه ملی زیارت در جلسه ۱۷ دی ۱۴۰۰ با حضور رئیس‌جمهور و در اجرای بند (۱) مصوبات مذکور، وزارت کشور ۲۵ فروردین ۱۴۰۱ متن پیشنهادی استانداری خراسان رضوی مبنی بر اصلاح ساختار و ارتقای «کارگروه ملی زیارت» به «شورای ملی زیارت» را جهت سیر مراحل بررسی و تصویب، به دولت ارائه کرد که این پیشنهاد ۲۸ فروردین ۱۴۰۱ ثبت شد.
در این راستا هیئت دولت منظور اتخاذ تصمیمات هماهنگ در خصوص امور فرهنگی، عمرانی، زیربنایی و زیرساخت‌ها در امور زائران در مقیاس ملی و بین‌المللی، کارگروهی به مسئولیت معاون اجرایی رئیس‌جمهور و عضویت وزرای فرهنگ و ارشاد اسلامی، کشور، راه و شهرسازی، رئیس سازمان میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری، رئیس‌کل بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران، معاون برنامه‌ریزی و نظارت راهبردی رئیس‌جمهور و استانداران استان‌های خراسان رضوی، قم، فارس و قائم‌مقام آستان قدس رضوی تشکیل داد.
در این راستا ریاست این شورا به شخص رئیس‌جمهور واگذار شد و استاندار خراسان رضوی به‌عنوان دبیر شورای ملی زیارت معرفی شد.
امسال هم در خرداد ماه سال ۱۴۰۲ و هم‌زمان با سالروز میلاد امام رضا (ع) در محل شهرداری مشهد باری دیگر نمایندگان مجلس شورای اسلامی، شهردار و اعضای شورای شهر مشهد و مدیران شهری شهرهای زیارتی کشور دور هم گرد آمدند تا با افتتاح و راه اندازی دبیرخانه شهرهای زیارتی مجمع شهرداران کلان‌شهرهای کشور زیارت را برای مردم ایران تسهیل کنند.
افزایش چند برابری هزینه زیارت
به گزارش خبرنگار بازار؛ تشکیل این شوراها و راه اندازی این دبیرخانه ها در عرصه استانی و ملی و با حضور مسئولان عالی‌رتبه به این منظور است تا زیارت برای مردم ایران آسان شود و این در حالی است که بنا بر گفته نماینده مردم مشهد در مجلس شورای اسلامی درگذشته حدود ۲۵درصد از هزینه‌های زائر مربوط به اسکان بود ولی امروز اتفاق‌هایی که در اطراف حرم افتاده که هزینه‌های اسکان زائر را چند برابر افزایش داده است و امکانات مشهد به هیچ وجه تناسب و همخوانی با شعار زیارت آسان ندارد.
حجت‌الاسلام پژمان فر به ما می‌گوید: افزایش هزینه اسکان موجب شده تا زمان ماندگاری زائر در شهر مشهد کاهش بیابد که این موضوع هم به مأموریت زیارت و هم به اقتصاد شهر ضربه می‌زند و لذا این سوء مدیریت سبب می‌شود که ما امروز در مشهد که همیشه به حج فقرا معروف بوده است زائر کمتری داشته باشیم.
رییس کمیسیون اصل ۹۰ مجلس شورای اسلامی اذعان کرد: موضوع زیارتگاه‌ها موضوع مهمی است اما در اینجا متفاوت است و ازآنجاکه امروز همه مسائل به بخش خصوصی واگذارشده، لذا اقامتگاه و خدمات درمانی گران‌قیمت شده است.
وی با تأکید بر اینکه باید تمام مردم و افرادی که به این آستان تعلق‌خاطر دارند به‌راحتی و آسانی به مشهد سفر و از خدمات استفاده کنند ادامه داد: انتظارمان از دولت این است که موضوع ایجاد زیرساخت‌های حوزه زیارت را با توجه به ثمراتی که در داخل کشور و توسعه رونق اقتصادی می‌تواند داشته باشد را با جدیدت دنبال کرده و نهایت مساعدت را در ارتباط با تخصیص اعتبارات داشته باشد.
انتظار نمایندگان و مردم از دولت این است که موضوع ایجاد زیرساخت‌های حوزه زیارت را با توجه به ثمراتی که در داخل کشور و توسعه رونق اقتصادی می‌تواند داشته باشد با جدیت دنبال کرده و نهایت مساعدت را در ارتباط با تخصیص اعتبارات داشته باشد
نماینده مردم مشهد با اشاره به بودجه زیارت نیز گفت: ماسال‌هاست که این موضوع را با دستگاه‌های متولی، خود شخص رئیس‌جمهور و رئیس سازمان برنامه‌وبودجه مطرح کردیم ولی آن‌ها تلاششان این بود که ردیف بودجه را کلاً حذف کنند و باوجودآنکه در قانون برنامه بوده لذا اجازه ندادیم آن را حذف کنند اما پولی را هم پرداخت نکردند.وی با تأکید بر این موضوع که ایجاد زیرساخت‌ها برای زیارت آسان در زمره وظایف حکومتی است ادامه داد: برای آرامش و زیارت زائران باید زیرساخت آن‌ها فراهم و در این زمینه باید توجه ویژه‌تری به مشهد شود، زیرا پناهگاه مردم است.
نقش زیارت در جامعه
کارشناس حوزه فرهنگ و سیرۀ رضوی بنیاد پژوهش‌های اسلامی در خصوص نقش زیارت و کارکردهای آن می‌گوید: اماکن مقدس همیشه محل گردآمدن افراد و بروز دادن احساسات طبقات و توده اجتماع محسوب می‌شده است به‌طوری‌که قدرت تأثیرگذاری آن در ابعاد مختلف جوامع به‌خوبی مشهود بوده است.
دکتر مرتضی انفرادی معتقد است: این مکان‌ها از پراهمیت‌ترین حلقه‌های میانی، بین مردم و تصمیم سازان جامعه به شمار می‌رود و آنان برای اجرایی شدن ایده‌های خود در جوامع به‌شدت به این ابزارها و حلقه‌های میانی نیازمندند و از این طریق می‌توانند منویات خود را در اجتماع جریان دهند به همین جهت است که زیارتگاه‌ها در ادوار مختلف تاریخ اسلام جلوه‌گاهی برای تجلیات فرهنگ اجتماع بوده است.
وی تأکید می‌کند: بنا بر آنچه ذکر شد باید تلاش شود زیارت از کارکردهای فردی و مذهبی فراتر رود و به سمت جایگاهی پیش رود که به زیارت برای داشتن کارکردهای اجتماعی نگاهی ژرف صورت پذیرد و به این موضوع اعتقاد راسخ داشت که ارزش کارکرد اجتماعی زیارت از جایگاه والایی برخوردار است.
این کارشناس دینی ابراز می‌کند: زیارت به‌عنوان یک آیین مذهبی اجتماعی برخلاف سایر کنش‌های بشری، که افراد می‌توانند به‌صورت فردی و جداگانه به اهداف خود برسند، با برقراری نوعی روابط عاطفی مثبت سبب انسجام و یکپارچگی می‌شود به‌ویژه اینکه در زیارت، گروه‌ها و افراد با سلایق و باورهای گوناگون، در یک مکان گرد هم می‌آیند و اعمالی را با یک‌شکل و یک هدف انجام می‌دهند که سبب وحدت و همدلی می‌شود.
انفرادی معتقد است: حضور این اجتماع دینی، به افراد احساس نشاطِ جمعی می‌دهد و این امر نوعی کامیابی برای آنان به همراه دارد. این احساس ناب سبب شده است که در طول تاریخ شاهد آن باشیم که زیارت به‌مثابه یک گفتمان ایدئولوژیک و تحت عنوان پدیده‌ای اجتماعی در قالب یک قدرت نرم تأثیرگذاری خود را به منصه ظهور برساند و لذا باید توجه ویژه‌ای به این موضوع داشت.
نظر شما