اهمیت سازمان شانگهای و بریکس در نظم نوین جهانی| دلارزدایی در خط مقدم نبرد جبهه جنوب

بازار؛ گروه بین‌الملل: حسین امیرعبداللهیان وزیر امور خارجه ایران که برای شرکت در نشست دوستان گروه بریکس به کیپ تاون آفریقای جنوبی سفر کرده است، با خانم نالدی پاندور وزیر امور خارجه آفریقای جنوبی بطور دوجانبه دیدار و گفتگو کرد.

امیرعبداللهیان با اشاره به نظم جهانی در حال تغییر، افزود شانگهای و بریکس می‌توانند در نظم جدید جهانی نقش مهمی ایفا کنند. خانم نالدی پاندور وزیر امور خارجه آفریقای جنوبی از حضور دکتر امیرعبداللهیان در نشست دوستان بریکس در کیپ تاون قدردانی کرد. وی گفت وزرای خارجه کشورهای عضو بریکس در این نشست در خصوص سازوکار عضویت کشورهای جدید تبادل نظر کرده و نتیجه آن را به اجلاس آتی سران بریکس ارائه خواهند کرد. وی همچنین از پیوستن کشورهای جدید به بانک همکاری بریکس استقبال نمود. وی همچنین از حمایت ۵ عضو بریکس از عضویت ایران خبر داد.

بریکس و نظم نوین جهانی

نام اختصاری BRIC زمانی ابداع شد که برزیل، روسیه، هند و چین به هم پیوسته و گروهی را در سال ۲۰۰۹ تأسیس کردند. در سال ۲۰۱۰، آفریقای جنوبی به آن ملحق و S را به نام اختصاری موجود اضافه کرد. گروه بریکس امروزه یک بلوک قدرتمند است که به کشورهای خارج از اقتصادهای توسعه یافته غربی اجازه می‌دهد تا در مورد مسائل اقتصادی اتحاد ایجاد کنند.

گروه بریکس دو هدف عمده دارد: پیشبرد منافع ملی اعضای خود و کسب استقلال. از همین روی در این فرآیند، از نظر اقتصادی و سیاسی با هژمونی غرب مقابله می‌کند.

مخالفان این گروه در ابتدا توجهی زیادی به آن نداشتند. با این حال و با تنوع و عدم تشابه اعضای اصلی آن، گروه BRICS یک نهاد قدرتمند است که روی هم تقریباً ۲۸ درصد از خاک جهان و ۴۵ درصد از جمعیت آن را در خود جای داده است. کشورهای بریکس با هم بیش از ۲۵ درصد نفت جهانی و ۵۰ درصد سنگ آهن مورد استفاده برای تولید فولاد را تولید می‌کنند. آنها همچنین تولید ۴۰ درصد ذرت و ۴۶ درصد گندم جهانی را در دست دارند. این قدرت متحد باعث رشد کشورهای بریکس از نظر حضور و نفوذ آنها شده است.

گروه بریکس دو هدف عمده دارد: پیشبرد منافع ملی اعضای خود و کسب استقلال. از همین روی در این فرآیند، از نظر اقتصادی و سیاسی با هژمونی غرب مقابله می‌کند. با توجه به جنگ جاری در اوکراین و تشدید رقابت بین چین و ایالات متحده، شتاب برای گسترش گروه بریکس در حال افزایش است. در سال ۲۰۱۴، کشورهای بریکس بانک توسعه جدید را به عنوان جایگزینی برای بانک جهانی و صندوق بین المللی پول (IMF) راه اندازی و درهای خود را به روی اعضای جدید باز کردند. این بانک با سرمایه ۵۰ میلیارد دلاری تأسیس شد که ۲۰ درصد آن را کشورهای گروه بریکس معادل ۱۰ میلیارد دلار پرداخت کردند.

در سال ۲۰۲۱، مصر، امارات متحده عربی، اروگوئه و بنگلادش نیز به بانک توسعه جدید پبوستند. با این حال، ارزش سهام آنها بسیار کمتر از سرمایه گذاری ۱۰ میلیارد دلاری اعضای موسس بانک بود. با این حال، با تبدیل شدن بریکس به بستری برای همکاری، بسیاری از کشورها اکنون تمایل بیشتری به پیوستن بدان دارند. در حال حاضر، اعضای پیشنهادی بریکس شامل ایران، آرژانتین، ترکیه، مصر، عربستان سعودی و بسیاری از کشورهای دیگر است.

رئیس جمهور مصر عبدالفتاح السیسی اخیراً توافقنامه‌ای را در مورد بانک توسعه جدید تصویب کرد که به مصر اجازه پیوستن به آن را می‌دهد. چنین حرکتی یک تغییر بزرگ برای مصر است و همچنین پتانسیل کاهش تقاضای داخلی برای دلار را دارد. به باور کارشناسان، پیوستن مصر به بانک توسعه جدید گروه BRICS، فشار ناشی از یافتن دلار آمریکا برای تامین واردات کشور را از بودجه دولتی کم خواهد کرد، زیرا اعضای این بانک می‌توانند از ارزهای ملی خود برای مبادلات تجاری استفاده کنند.

این یک تغییر اساسی بوده و دقیقا همان چیزی است که بسیاری از کشورها امیدوارند به آن دست یابند. با بحران اقتصادی کنونی جهانی، همه کشورها به دنبال تقویت ارزهای خود هستند و گروه BRICS می‌تواند از آنها در تحقق این هدف حمایت کند که به این کشورها در غلبه بر افزایش قیمت‌ها، تورم و کمبود شدید دلار کمک می‌کند.

در جریان چهاردهمین اجلاس سران بریکس در سال ۲۰۲۲، ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه اعلام کرد که کشورهای بریکس ارز ذخیره جهانی جدیدی که از سبدی از ارزهای بریکس تشکیل شده است، راه اندازی خواهند کرد. این یک تهدید مستقیم برای تسلط دلار آمریکا خواهد بود و به تضعیف برتری آن کمک خواهد کرد.

از منظر نظام پولی جهانی، چنین حرکتی می‌تواند نشان‌دهنده تحول قابل توجهی در روند دلارزدایی باشد، زیرا کشورها سعی می‌کنند با ارزهای غیر دلاری مبادله کنند و به دنبال تنوع بخشیدن به ذخایر ارزی خود هستند. اگر کالاها و خدمات کشورهای بریکس با ارز ذخیره جدید مبادله شود، این به یکی از پایه‌های اقتصاد جهانی جدید تبدیل خواهد شد و به ظهور نظم جهانی جدید کمک می‌کند.

اقدامات مختلف شروع به تکان دادن نظم فعلی جهانی کرده‌اند. روسیه اکنون از یوان چین به جای دلار آمریکا برای پرداخت‌های بین‌المللی استفاده می‌کند و یوان اکنون پرمعامله‌ترین ارز در روسیه است. برزیل و چین دلار آمریکا را به نفع ارزهای خود کنار می‌گذارند. عربستان سعودی همچنین در حال مذاکره با پکن در مورد استفاده از یوان برای پرداخت است. همه اینها به وضوح سلطه دلار آمریکا را از بین می‌برد.

اندی شکتمن، مدیرعامل شرکت آمریکایی Miles Franklin Precious Metals Investments، بزرگی این اقدامات را توضیح داد. تنها چیزی که لازم است اینکه عربستان سعودی روی صحنه بایستد و اعلام کند ما اکنون به فکر دریافت ارزهای دیگر برای نفت هستیم و ناگهان، همه کشورهایی که در ۵۰ سال گذشته مجبور به نگهداری دلار بوده‌اند، دیگر علاقه‌ای به نگهداری آن نخواهند داشت.

روسیه و چین در مورد یک چیز کاملاً توافق دارند، این است که نظم جهانی لیبرالی که آمریکا سعی در ایجاد آن داشته باید پایان یابد

علاوه بر این، بازوی سیاسی گروه بریکس نیز با ادامه جنگ در اوکراین قوی‌تر شده است. از زمان شروع جنگ، اعضای بریکس از دیدگاه غرب در مورد مناقشه فاصله گرفته‌اند. هیچ یک از کشورهای بریکس (هند، برزیل، آفریقای جنوبی و چین) تحریم روسیه را انتخاب نکردند و بر شکاف متمایز بین کشورهای غربی و روسیه در این موضوع تاکید کردند. در مجموع، سیاست‌گذاران اروپایی و آمریکایی نگران هستند که بریکس نه تنها به یک باشگاه اقتصادی قدرت‌های در حال ظهور تبدیل شود که به دنبال تأثیرگذاری بر رشد و توسعه جهانی هستند بلکه بعنوان یک باشگاه سیاسی نیز عمل کند.

نقش شانگهای در نظم نوین جهان

سازمان همکاری شانگهای در رسانه‌های غربی به عنوان یک اتحاد دفاعی در برابر غرب و ایالات متحده توصیف شده است. با این حال، این سازمان یک اتحاد دفاعی نیست، بلکه انجمن همکاری شامل موضوعات سیاست امنیتی است.

روسیه و چین در مورد یک چیز کاملاً توافق دارند، این است که نظم جهانی لیبرالی که آمریکا سعی در ایجاد آن داشته باید پایان یابد. این دو کشور دلایل متفاوتی دارند: روسیه آشکارا می‌خواهد امپراتوری قدیمی خود را احیا کند که چین از آن حمایت نمی‌کند زیرا شامل نقض تمامیت ارضی کشورهای مستقل است. چین در بیانیه‌های رسمی مربوط به جنگ اوکراین بر این موضوع تاکید کرده و الحاق کریمه به روسیه را به رسمیت نشناخته است.