بازار؛ گروه استان ها: گره گشایی از کار دیگران را دوست دارند اما از قضای روزگار، دست شان به کار گره انداختن است و هر روز طوری گره در کار می اندازند و گره ها را محکم می زنند که هیچ دست گره گشایی را یارای گشودنش نیست. زیر لب هم وِرد «گره بزن ، زدم را » مرتب تکرار می کنند.
۶ قرن است که هنرمندان خراسان جنوبی با هنر دیرینه فرش خو گرفته اند و بر تاروپود آن، گره عشق می زنند، هنری که سینه به سینه تا به امروز ادامه یافته است.
ارثی که نتیجه سرپنجه زنان و مردان هنرمندی است که با آن نقش هایی از ریز ماهی گرفته تا لچک ترنج و خشتی بر تاروپود زده‌اند تا چشم مردمانی را از خارج مرزهای ایران به خود خیره کنند و آنان انگشت حیرت از این هنر ارزشمند به دهان گیرند.
هنر فرش‌بافی در خراسان جنوبی با وجود افت و خیزهای اقتصادی و اجتماعی رو برو است و هنرمندان فرش دستباف از مشکلات گلایه دارند و معتقدند باید به وضعیت فعالان این عرصه توجه بیشتری شود.
مشکلات رج به رج بالا می رود
زهرا چهکندی یکی از زنان روستایی و قالیباف در استان است که در گفتگو با بازار می گوید: این روزها دیگر کمتر کسی به سراغ قالی‌بافی می آید و جوانان دیگر علاقه‌ای به این هنر نشان نمی‌دهند.
وی با بیان اینکه کارگاه کوچکی در روستا دارد که سه نفر دیگر هم در آن فعالیت می کنند، ادامه می دهد: حمایتی از این رشته هنری با ارزش در استان نمی‌شود و به دلیل سختی کار و درآمد پایین جوانان حاضر به فعالیت در این رشته نیستند.
وی با اذعان به اینکه دلالان سود دسترنج زنان روستایی را می‌برند، بیان می‌کند: انگار سختی کار فقط برای بافنده است کاش مسئولان برای خرید فرش از بافندگان اقدام کنند تا مجبور به فروش هنرمان با قیمت کم به واسطه‌ها نباشیم.
انگار سختی کار فقط برای بافنده است کاش مسئولان برای خرید فرش از بافندگان اقدام کنند تا مجبور به فروش هنرمان با قیمت کم به واسطه‌ها نباشیم.
وی با اذعان به اینکه با فعالیت چهار نفر در کارگاه از ساعت ۷ صبح تا ۲ ظهر برای اتمام یک فرش ۱۲ متری ۷ ماه زحمت می‌کشیم، گفت: فقط پرسیده می‌شود چقدر نخ تهیه شده است و کسی نمی‌گوید چقدر زحمت کشیده‌اید.
گره کور بیمه بر دار قالیبافان
یکی دیگر از بافندگان فرش و تابلو فرش‌های دستباف در خراسان جنوبی در گفتگو با بازار بیان کرد: طرح ریزه ماهی فرش خراسان جنوبی در دنیا حرف اول را می‌زند اما به آن توجهی نمی‌شود.
ذاکری با بیان اینکه باید این هنر اصیل استان را به نسل‌های بعدی آموزش دهیم تا به فراموشی سپرده نشود، گفت: رونق دادن به این هنر هزینه‌های سنگینی ندارد و هر هنرمند با داشتن یک دار قالی در خانه هم می‌تواند فعالیت کند اما متاسفانه از سوی مسئولان توجهی به این رشته نمی‌شود.
وی بیمه را یکی از مشکلات اصلی در این حوزه عنوان می‌کند و می گوید: متاسفانه چندین سال است که سهمیه برای بیمه قالیبافان در استان نداریم.
فاطمه حسنی یک دیگر از بافندگان فرش دستباف در استان هم با اشاره به اینکه برای بافندگان قالی مزایایی زیادی وجود ندارد و درآمد آنها از این شغل پایین است، بیان داشت: مسئولان به وضع اقتصادی افرادی که صنایع دستی را احیا می‌کنند رسیدگی کنند.
وی عنوان کرد: سال‌ها قالی‌بافی مشکلات جسمی و بیماری‌هایی از درد دست و ضعیف شدن چشم گرفته تا کمردرد و آرتروز را برای بیشتر فعالان در این کار به همراه دارد.
وی با اذعان به اینکه بافنده فرش ادعای زیادی ندارد اما به او توجهی نمی‌شود، بیان کرد: اگر به دنبال اشتغال برای جوانان هستیم این هنر در خراسان‌جنوبی درگاهی برای ورود بسیاری از جوانان است.
در حالی که مرکز ملی فرش قول داده بود سال گذشته با اعتباری که قولش را داده بود تعدادی از قالیبافان را بیمه خواهد کرد اما باز هم هیچ اتفاقی نیفتاد و هیچ بافنده‌ای در خراسان جنوبی بیمه نشد.
صادرات ۱۰۰ هزار متر مربع فرش خراسان جنوبی
رئیس اتحادیه فرش دستباف خراسان جنوبی در گفتگو با بازار با اشاره به شرایطی که کرونا به وجود آورده اوضاع بافت فرش در خراسان جنوبی را بد ارزیابی نکرد و گفت: به دلیل کرونا و البته نداشتن شغلی دیگر در خراسان جنوبی به نظر می‌رسد بافندگان متراژ بیشتری فرش تولید کنند.
محمد حسن کامیابی مسک البته این تولید مضاعف را برای بازار خوب نمی‌داند چرا که قیمت فرش پایین می‌آید در حالی که هم اکنون با توجه به قیمت‌هایی که وجود دارد دستمزد بافندگان بسیار پایین است.
وی اعلام کرد: سال گذشته در خراسان جنوبی ۱۷۰ هزار متر مربع فرش تولید شد که از این میزان ۱۰۰ هزار متر آن صادر شده است.
وعده‌های بی عمل دولت
وی از طرح‌هایی که دولت برای حمایت از فرش ارائه داده رضایت ندارد و آن را فقط در حد مسکنی زود گذر می‌داند، چرا که با ارائه تسهیلات به بافندگان که آن هم البته ان‌قلت های فراوان در آن است نمی‌توان مشکلات بافندگان را رفع کرد.
کامیابی مسک معتقد است ارائه تسهیلات نیز تنها برای برخی از بافندگان مقدور است، علاوه بر این افرادی می‌توانند حتی به نام بافنده فرش تسهیلات آن چنانی دریافت کنند، اما در مقابل آن فردی که بافنده واقعی است ماه‌ها برای دو میلیون تومان معطل می‌ماند.
هم اکنون دو سال است که اعلام می‌شود اعتباری برای بیمه قالیبافان اختصاص می‌یابد یا اختصاص یافته است اما در این دو سال حتی یک نفر هم در خراسان جنوبی بیمه نشده است
وی درباره بیمه بافندگان توضیح داد: متأسفانه دولت در این باره نیز مدام قول‌های بی عمل می‌دهد، هم اکنون دو سال است که اعلام می‌شود اعتباری برای بیمه قالیبافان اختصاص می‌یابد یا اختصاص یافته است اما در این دو سال حتی یک نفر هم در خراسان جنوبی بیمه نشده است.
رئیس اتحادیه فرش دستباف خراسان جنوبی ادامه داد: مشکل اصلی در این مورد عدم پرداخت سهم دولت در بیمه فرش‌بافان است، هرچند بافندگان می‌توانند از بیمه‌های دیگر مثل بیمه روستاییان استفاده کنند اما بیمه تأمین اجتماعی برای همه آنها قابل قبول تر است چرا که هم درمان و هم بازنشستگی را شامل می‌شود.
بازار سرد صادرات فرش ایران
کامیابی مسک بدترین شرایط را برای اوضاع فرش توصیف کرد و گفت: متأسفانه طی دو سال گذشته رتبه صادراتی ایران در صادرات فرش به رتبه دوم و سوم نزول پیدا کرده، در حالی که طی ۶۰ سال گذشته همیشه رتبه اول صادرات را داشته‌ایم. به تبع میزان صادرات در استانها نیز کاهشی بوده است.
وی ظهور کشورهایی مانند هند، پاکستان و افغانستان و البته چند کشور دیگر در بازار فرش را دلیل اصلی کاهش فروش و صادرات فرش دانست و گفت: دولت باید با طرح جدید بازاریابی؛ فرش را از این بحران خارج کند اما متأسفانه این طور که معلوم است در مرکز ملی فرش جنبشی احساس نمی‌شود.
وی بازاریابی را مهمترین حلقه مفقوده در داستان فرش دست بافت ایران دانست و گفت: با تحریم آمریکا، بازار مهمی را از دست داده‌ایم بنا بر این باید تمام تلاش خود را برای بازاریابی در بخش‌ها و کشورهای دیگر انجام دهیم.
دولت باید با طرح جدید بازاریابی؛ فرش را از این بحران خارج کند اما متأسفانه این طور که معلوم است در مرکز ملی فرش جنبشی احساس نمی‌شود
کامیابی مسک افزود: یک تولید کننده و صادر کننده نمی‌تواند، با توجه به هزینه‌هایی که بازاریابی دارد ورود مستقیم به این بخش از اقتصاد فرش داشته باشد به همین دلیل دولت در این زمینه باید راهکارهای ویژه و اعتبارات خاص قرار دهد.
دستمزدهای پایین بافندگان
وی دستمزد پایین بافندگان را یکی از دغدغه‌های مهم و مشکلات اصلی برای بافندگان عنوان کرد و افزود: با این حال در خراسان جنوبی در حالی که انتظار می‌رفت این هنر رو به زوال باشد هنوز هم از رونق خود نیفتاده چرا که کارگران بافنده کاری به جز بافندگی ندارند. تصور کنید در روستایی که آبی برای کشاورزی و غذایی برای دام نیست روستایی به جز قالب بافی پیشه‌ای دیگر ندارد.
وی ادامه داد: از دولت انتظار داریم به جای اعطای تسهیلاتی کوتاه مدت که گاهی بافنده در پرداخت اقساط آن هم مشکل دارد، این پول را به سازمان تأمین اجتماعی بدهد تا نسبت به بیمه بافندگان تحولی را شاهد باشیم.
به گفته وی از ۵۰ هزار بافنده این استان کمتر از ۸ درصد آنها بیمه شده‌اند و با تمام پیگیری‌های انجام شده طی دو سال گذشته هیچ بافنده‌ای جدید بیمه نشده است.
رئیس اتحادیه فرش دستباف خراسان جنوبی هزینه‌های مواد اولیه تولید یک فرش و البته چرخه واسطه‌ها و دلالان را از جمله معایبی دانست که باعث شده دست قالیبافان همیشه سرد باشد، به همین دلیل امیدوارم قیمت فرش در بازار افزایش یابد و با فرمول عرضه بیشتر تقاضای کمتر در این شرایط کرونایی مواجه نشویم.
هنر قالی‌بافی در خراسان جنوبی که آوازه جهانی پیدا کرده است ثمره تلاش زنان و مردان بی مدعای این دیار است و بی انصافی است هنر و هنرمند باشد اما مشکلات ریز و درشت نیز بر آن غلبه کند و تا جایی پیش رود که به عنوان یک تهدید جدی برای هنر صنعت قالی‌بافی به شمار رود.
زمانی که سخن از جهش تولید می‌شود قطعاً باید قدر چنین هنر با ارزشی که آن را مدیون هنرمندان این مرز و بوم هستیم را بدانیم و در راستای حمایت از آنان قدم برداریم.
این حمایت و توجه کردن به حق مسلم هنرمندان در حوزه صنعت فرش، قطعاً نیازمند یک همکاری و پاسخ‌گویی از سوی دولت، نمایندگان مجلس، سازمان تأمین اجتماعی و سایر مسئولان است.
نظر شما