بازار؛ مریم قمریان: اصفهان را در دوره‌ای از حیث وجود کارخانه‌های نساجی و فعالیت گسترده در این عرصه منچستر ایران می‌نامیدند. آغازین سال‌های قرن گذشته بود که اولین گام‌ها برای ایجاد کارخانه‌های نساجی در این شهر برداشته شد؛ کارخانه‌ها یکی پس از دیگری پا گرفتند و ایرانی که در حال گذر از دوران سنت به مدرنیته بود، با جذب هزاران کارگر در این عرصه، به قطب محصولات ریسندگی و بافندگی تبدیل شد.
هنوز آثار این کارخانه‌ها در جای جای شهر اصفهان باقی است، بدون اینکه اثری از تکاپوی کارگران و سر و صدای دستگاه‌های بافندگی باشد؛ از یکی فقط دیوارهایش به جا مانده و از دیگری ساختمانی که سال‌هاست وعده داده‌اند موزه می‌شود! سرعت سیر اصفهان در عرصه نساجی و بافندگی، اگر مانند یک قرن پیش ادامه پیدا می‌کرد حالا نه تنها بیکاری در این شهر بیداد نمی‌کرد که می‌توانستیم در صادرات بهترین پارچه‌ها شهره منطقه و جهان باشیم.
آمار می‌گوید، از ۹ هزار و ۲۰۰ واحد صنعتی اصفهان، ۲۴ درصد به حوزه نساجی اختصاص دارد. یعنی حدود دو هزار و ۳۰۰ واحد و چیزی حدود ۱۱۷ هزار نیروی کار. البته تقریبا ۷۵ درصد این واحدها به تولید فرش ماشینی اختصاص دارد؛ مابقی هم در اختیار تولید الیاف و نخ و پارچه است.
فرش قرمز برای واردکنندگان، پوست موز زیر پای صادرکنندگان
جمشید بصیری رئیس انجمن صنایع نساجی ایران که خود از بنیان‌گذاران کارخانه‌های نساجی در ایران و اصفهان است، در گفت و گو با بازار به سابقه این استان در نساجی اشاره می‌کند و می‌گوید: اصفهان سال‌های زیادی قطب نساجی کشور بود و قوی‌ترین رکن این عرصه در طول چند دهه به شمار می‌رفت.
او مثالی از عملکرد ترکیه در حوزه نساجی می‌زند و ادامه می‌دهد: این کشور سال‌های سال، خریدار ضایعات شرکت پلی اکریل اصفهان بود. آنها را می‌خرید و در تولیدات خود به کار می‌برد اما به محض اینکه نخستین کارخانه پلی استر را در کشور خود راه اندازی کردند، ورود این محصولات را ممنوع و به این صورت از تولیدات خود حمایت کردند.
رئیس انجمن صنایع نساجی ایران تأکید می‌کند: اشتباهی که ما انجام دادیم این بود که برای واردکنندگان صنعتی نساجی فرش قرمز پهن کردیم، در حالی که می‌توانستیم از تولید داخلی خود برای حفظ جایگاه و موقعیتش، حمایت کنیم؛ همین اشتباه صنعت داخلی ما را زمین زد.
دوری صنعت مد و پوشاک از حوزه نساجی
در نگاه به حوزه نساجی اشتباهات دیگری نیز داشته‌ایم؛ مهمترین آن می‌تواند دوری صنعت مد و پوشاک از حوزه نساجی داخلی باشد و این اشکالی است که تحصیل‌کرده‌های رشته نساجی بر آن تأکید دارند.
متأسفانه صنعت نساجی کشور، زنجیره بازار را تأمین نمی‌کند و این موضوع برای اقتصاد کشور مضر است
رئیس دانشکده مهندسی نساجی دانشگاه صنعتی اصفهان درباره این موضوع می‌گوید: ضعف تولید و بازار ناشی از عدم همراهی صنعت مد و پوشاک با صنعت نساجی است.
محمد ذره‌بینی ادامه می‌دهد: از کشورهای دیگر نام می‌برم، ترکیه و ایتالیا. در این دو کشور و البته بسیاری دیگر از کشورهای دنیا، صنایع نساجی و پوشاک در کنار هم هستند و از توان و ظرفیت یکدیگر استفاده می‌کنند اما در ایران این دو صنعت از یکدیگر دور هستند و علت اینکه ترکیه بازار پوشاک ایران را در دست دارد همین است.
وی بیان می‌کند: عدم حمایت صنعت پوشاک از محصولات نساجی ایران سبب شده تا این حوزه آسیب‌پذیر شود. متأسفانه صنعت نساجی کشور، زنجیره بازار را تأمین نمی‌کند و این موضوع برای اقتصاد کشور مضر است.
رئیس دانشکده مهندسی نساجی دانشگاه صنعتی اصفهان گریزی هم به حوزه دانش بنیان می‌زند و تأکید می‌کند: حمایت از شرکت‌های دانش بنیان و ارائه تسهیلات لازم به آنها می‌تواند این فاصله میان صنعت نساجی و پوشاک را کاهش دهد.
سید آرش امامی دبیر کمیسیون صنایع اتاق بازرگانی اصفهان نیز با آمار و ارقام این مشکل را مجددا بیان می‌کند؛ او با اشاره به اینکه صنعت نساجی در اصفهان از ریسندگی، بافندگی، رنگرزی، بافت و پوشاک تشکیل شده است، اظهار می‌کند: نزدیک به ۸۰ درصد تولیدات صنعت نساجی در استان تا قبل از تولید پوشاک است و از بعد مرحله پوشاک، سهم اصفهان از کشور به ۱.۹ دهم درصد می‌رسد.
فرسودگی ماشین آلات و تجهیزات تولیدی
سهل آبادی رئیس خانه صنعت، معدن و تجارت استان اصفهان نیز از بُعدی دیگر به ضعف صنعت نساجی اصفهان اشاره می‌کند و راهکار آن را حمایت از شرکت‌های دانش بنیان ذکر می‌کند.
او به بازار می‌گوید: لازم است شرکت‌های دانش بنیان در حوزه تامین ماشین آلات صنعت نساجی وارد شوند، تجربه نشان داده است که ورود شرکت های دانش بنیان می تواند بسیاری از مشکلات در حوزه تامین ماشین آلات و قطعات مربوط به آنها را حل کند.
وی نگاهی نیز به سابقه صنعت نساجی در اصفهان می‌اندازد و با بیان اینکه طی سال‌های نه چندان دور اصفهان به دلیل کثرت کارگاه ها و کارخانجات نساجی به منچستر ایران معروف بود، ادامه می‌دهد: با رونق صنعت نساجی شاهد رشد صنایع دیگر از جمله آهنگری، قطعه سازی و غیره هم در اصفهان بودیم.
رئیس خانه صنعت، معدن و تجارت استان اصفهان با اشاره به اینکه تا چندی پیش هم کارخانجات این صنعت در سطح استان فعال بودند، می‌گوید: با توجه به بحران های اقتصادی طی سال های گذشته بسیاری از این کارخانجات نیروهای خود را تعدیل کردند.
مهمترین مشکلات تولیدکنندگان صنعت نساجی در سطح استان اصفهان و حتی کشور فرسودگی ماشین‌آلات و تجهیزات تولیدی است، به دلیل اینکه پول ملی ارزش پایین دارد صنعتگران نتوانسته‌اند تجهیزات و ماشین آلات نو برای کارگاه ها و کارخانجات خود خریداری کنند
وی مجددا تاکید می‌کند: یکی از مهمترین مشکلات تولیدکنندگان صنعت نساجی در سطح استان و حتی کشور فرسودگی ماشین آلات و تجهیزات تولیدی است، به دلیل اینکه پول ملی ارزش پایین دارد صنعتگران نتوانسته‌اند تجهیزات و ماشین آلات نو برای کارگاه ها و کارخانجات خود خریداری کنند.
سهل آبادی با اشاره به اینکه این موضوع باعث شده است که برخی از کارخانجات رو به خرید تجهیزات دست دوم آورند، می‌گوید: مطمئنا با استفاده از تجهیزات دسته دوم تولیدات به کیفیت سابق نیست و امکان رقابت با تولیدات خارجی را نخواهیم داشت.
رئیس اتاق صنعت، معدن و تجارت استان اصفهان با اشاره به اینکه بسیاری از کارخانجات نساجی اصفهان به اطراف منتقل شده است، می‌گوید: صنعت پوشاک و نساجی یکی از صنایعی است که تولیدات آن کاربرد زیادی بین مردم دارد و از این رو باید تولیدکنندگان با حمایت های دولتی اهتمام به ارتقای این صنعت داشته باشند.
دخالت دولت‌ها، از عوامل ضعف صنعت نساجی
رئیس هیئت مدیره انجمن کارفرمایان صنعت نساجی اصفهان، درباره افول این حوزه می‌گوید: در دنیا دولت کارفرمای خوبی نیست و در ایران این مسئله را با شدت بیشتری شاهد هستیم؛ از عوامل ضعف در صنعت نساجی دخالت دولت‌هاست که در سال‌های اخیر این دخالت‌ها سبب شده تا تعدادی از صنایع بزرگ از عرصه فعالیت خارج شده یا ضعیف شوند.
حبیب‌الله شاه‌کرمی بیان می‌کند: در دوره‌ای اصفهان، بیش از ۵۰ درصد تولیدات نساجی ایران را در دست داشت که اکنون این رقم بسیار کاهش یافته است؛ ۲۵ سال پیش میزان صادرات صنعت نساجی بالغ بر یک میلیارد و ۶۰۰ میلیون دلار بوده است که در زمان کنونی به ۶۰۰ میلیون دلار رسیده است.
حدود یک ماه پیش معاون هماهنگی امور اقتصادی استاندار اصفهان از احیای یکی از واحدهای تولیدی صنعت نساجی در اصفهان خبر داد؛ او در جمع اصحاب رسانه تأکید کرد که دو واحد تولیدی در صنعت نساجی در طول دولت سیزدهم و مدیریت جدید استان احیاء شده‌اند.
به گفته امیررضا نقش، با همکاری‌های صورت گرفته، این واحد تولیدی بدهی‌های خود را پرداخت کرده و با دو هزار و ۲۰۰ کارگر فعالیت خود را با جدیت دنبال می‌کند.
معاون هماهنگی امور اقتصادی استاندار اصفهان با اشاره به اینکه این شرکت دیگر هیچ‌گونه معوقه حقوق و دستمزد ندارد، بیان کرد: خط اکریلیک این کارخانه فعال شده و خط پلی‌استر نیز ۱۰۰ درصد افزایش ظرفیت داشته است.
هرچند این خبر خوبی برای صنعت نساجی اصفهان است اما کافی نیست؛ فعالان این حوزه نیازمند حمایت بیشتر است تا با راه‌اندازی یکی پس از دیگری کارگاه‌ها و کارخانه‌های تعطیل، این صنعت در اصفهان جا دوباره بگیرد.
صنعت نساجی، نیازمند برنامه جامع رونق
در بیان علل ضعف نساجی اصفهان می‌توان به عوامل مختلفی اشاره کرد، از جمله دوری صنعت پوشاک از صنعت نساجی، دخالت دولت‌ها و واگذاری‌های بی حساب و کتاب کارخانه‌ها، عدم حمایت از شرکت‌های دانش بنیان، تجهیزات فرسوده و دوری از فناوری روز و غیره اما حالا فعالان این عرصه ضعف‌ها و قوت‌ها را شناخته و از تهدیدها و فرصت‌ها به خوبی آگاه هستند.
برنامه جامعی برای دوباره جان گرفتن صنعت نساجی در کشور و استان اصفهان می‌تواند مسیر اشتباه گذشته را اصلاح کند تا رونق این صنعت، اقتصاد کشور را همراه با خود ارتقا دهد؛ صنعت پوشاک محل درآمدزایی و ارزش افزوده است و سرمایه‌گذاری در تمام زنجیره تأمین این حوزه، راه دوری نمی‌رود.
نظر شما