تهمینه غمخوار؛ بازار: به تازگی «حسن کاظمی قمی» سفیر جدید ایران در افغانستان و نماینده ویژه رئیس جمهور در امور افغانستان در جریان سفر به افغانستان با امیرخان متقی مقام وزارت خارجه جکومت سرپرست، ملا عبدالغنی برادر معاون اقتصادی طالبان و گلبدن جکمتیار رهبر حزب اسلامی افغانستان دیدار کرده است.
در این دیدارها، طرفین در خصوص روابط سیاسی و اقتصادی افغانستان و ایران و وضعیت مهاجرین افغان در ایران به بحث و تبادل نظر پرداختند؛ در حالی که حکومت سرپرست نیز در خصوص همکاری با جمهوری اسلامی بر حوزه هایی مانند معدن، انرژی و کشاورزی در جهت جذب سرمایه‌گذاری ایران در افغانستان تاکید کرده است.
حسن کاظمی قمی نیز اعلام کرده که جمهوری اسلامی ایران آماده همکاری با افغانستان در حوزه اقتصادی است و با توجه به برخورداری از تجربه کافی در زمینه معدن و کشاورزی، حاضر است تا تجربیات عملی خود را در اختیار افغان ها قرار داده و در این زمینه به سرمایه گذاری بپردازد.
در همین راستا خبرنگار بازار گفتگویی با دکتر«محمد هاشم عصمت اللهی»، مشاور و عضو برد خاص «حامد کرزی»، رئیس جمهور پیشین افغانستان در رابطه با مباحث مطرح شده در جریان سفر آقای کاظمی قمی انجام داده که در ادامه می خوانیم.
* یکی از مباحث مطرح شده در دیدار اخیر سفیر جدید ایران در افغانستان و مقامات طالبان، حوزه کشاورزی است. با توجه به اینکه افغانستان کشوری است که کشاورزی پایه و اساس آن را تشکیل می دهد و این کشور از زمین هایی برخوردار است که ایران میتواند به کشت در این سرزمین پرداخته و به طریقی کشت فراسرزمینی انجام شود، ارزیابی شما از این سفر و توسعه مناسبات دوجانبه از طریق حوزه کشاورزی چیست؟
یک موضوع بسیار مهم که سرنوشت افغانستان را به کشورهای منطقه و پیرامونی گره می زند، مسئله آب است. خوشبختانه افغانستان از کوههای وسیعی مانند هندکوش، بابا و پامیر در شمال و جنوب برخوردار است که پوشیده از برف هستند و همین موضوع موجب شده تا افغانستان به عنوان یک منبع آبی برای کشورهای آسیای میانه، پاکستان و ایران در نظر گرفته شود.
ما می دانیم که آب عنصر مهم و حیاتی در مسئله زراعت و کشاورزی است. بر همین اساس، بخشی از آب آسیای میانه تا دریاچه آرال از منابع آبی افغانستان یعنی از کوههای پامیر تا دریای آمون تامین می شود که در طول سال جاری است و بخشی از شمال افغانستان را سیراب می کند و پس از تغییر مسیر به آسیای مرکزی می رود و این زمین ها زیر پوشش آب افغانستان قرار می گیرد. آب دیگر از کوههای هندکوش و بابا سرازیر می شود و از شرق افغانستان تا دریای سند ادامه پیدا می کند. این همان آبی است که از رودخانه پنجشیر و شتل و از مسیر جبل آباد وارد پاکستان می شود و در طول سال حجم بزرگی را تشکیل می دهد.
از طرفی، آبی که از افغانستان از بلندیهای هیرمند سرچشمه می گیرد به سمت غرب افغانستان و دریاچه هامون و زابل در ایران می رود. لذا، افغانستان یک سرزمین کوهستانی و برخوردار از کوههای پر از برف است که بزرگترین منابع آبی منطقه را تشکیل می دهد. افزون بر این، رودخانه و رودهای کوچک دیگری از دیگر کوههای افغانستان نیز سرچشمه می گیرند که برای زراعت و سیراب سازی زمینهای داخل کشور موثر هستند.
بنابراین، آب موضوعی است که می تواند سرنوشت افغانستان را به جمهوری اسلامی گره بزند و این موضوع فرصت خوبی است که طالبان در پی گرفته و از جمهوری اسلامی خواسته اند تا در حوزه زراعت و کشاورزی به همکاری های گسترده تر بپردازند. ایران، با اینکه به حقابه ای که متعلق به جمهوری اسلامی است و در برخی از فصلهای سال میزان آب ورودی به ایران کم و زیاد شده، اما به همکاری با افغانستان ادامه خواهد داد.
علاوه بر این، افغانستان می تواند از فناوری و تکنولوژی ایران در حوزه کشاورزی و انتقال تجربیات و دانش آنها استفاده کند؛ در حالی که ایران نیز یک انقلابی را در این بخش پشت سر گذاشته است. بنابراین، این یک فرصت و گام بسیار خوبی است که افغانستان می تواند از دانش ایران و تجربیات ۴۰ ساله این کشور در عرصه زراعت بهره مند شود، ضمن اینکه افغانستان هم می تواند در بخش آب گردانها از سیستم آبرسانی ایران استفاده نماید. لذا؛ ما امیدواریم که با توجه این سفر آقای کاظمی قمی، راههای عملیاتی سازی این مسائل نیز دنبال شود، زیرا این حوزه برای دو کشور حیاتی است.
* یکی دیگر از مباحث مطرح شده و مورد تاکید مقامات ایران و افغانستان در جریان سفر کاظمی قمی، موضوع انرژی است. با توجه به نیازهای افغانستان به برق، نفت و گاز و زمستان سردی که پیش رو دارند، دو کشور تا چه اندازه می توانند از این طریق موجبات افزایش روابط اقتصادی دوجانبه را فراهم کنند؟
جمهوری اسلامی ایران برای افغانستان از گذشته و در حال حاضر نیز یک کشور امن و حیاتی به لحاظ تامین انرژی مانند نفت، گاز و برق بوده است. اینکه جمهوری اسلامی ایران در کنار افغانستان واقع شده، یک نعمت بزرگ محسوب می شود. تا کنون، امریکاییها اجازه نمی دادند که ایران به صورت همه جانبه ورود مثلا در تامین برق افغانستان پیدا کند. اما اکنون این امکان وجود دارد که حتی از رودخانه های همیشه جاری در افغانستان برق تولید شود.
در طول حضور امریکاییها در افغانستان، امریکا ما را وادار می کرد که برق خود را از ترکمنستان، ازبکستان و تاجیکستان خریداری کنیم و سرنوشت ما به این کشورها وابسته باشد. در حقیقت، امریکاییها استراتژی های تخریبی را دنبال می کردند. اما ایران می تواند در سدسازی در افغانستان نقش داشته و در همین راستا برق تولید شود. در حال حاضر، کارشناسان منابع نفتی را شناسایی کرده که استخراج نشده، بر همین اساس، ایران می تواند موثر عمل کند. در زمان شوروی سابق نفت از شمال کشور استخراج می شد اما در طول جنگها آن پروژه ها متوقف شد.
لذا، ایران در زمستان سرد پیش رو می تواند مانند همیشه کمکهای برادرانه خود را در این حوزه به افغانستان ارائه کند ضمن اینکه جمهوری اسلامی می تواند در حوزه معادن نیز تکنولوژی خود را به افغانستان منتقل نماید.
* در چند روز گذشته اولین قرارداد ریلی میان ایران و افغانستان به امضا رسید. از طرفی هم قرار شد بخش خصوصی افغانستان خسارت عدم تکمیل قطعه ای از راه آهن خواف_هرات که به عهده افغانستان بوده را نیز عهده دار شود. از دیدگاه شما، انعقاد قراردادهای ریلی و امنیت مرزها تا چه حد در رشد روابط تجاری میان دو کشور تاثیرگذار است؟
ما باید مبحث امنیت و مباحث ریلی را از یکدیگر تفکیک کنیم. در رابطه با امنیت، افغانستان به مدت چهل و اندی سال است که وضعیت ناامنی را تجربه کرده در حالی که امریکاییها و متحدین آن این موضوع را به افغانستان تحمیل کرده اند. با این حال، امنیت نسبی در حال حاضر در کشور برقرار شده و امروز افغانستان وضعیت بهتری دارد. اما موضوع مهم این است که افغانستان کشوری محصور در خشکی است و مرزهای افغانستان متصل به آب دریا و اقیانوس نیست. لذا، موضوعی که برای افغانستان از اهمیت فوق العاده برخوردار است، جغرافیایی است که این کشور را در قلب منطقه قرار داده است؛ یعنی این کشور بین آسیای میانه و چین، هند و ایران واقع شده است. بر همین اساس، مسئله مهم برای افغانستان، بحث ترانزیت و مباحث ریلی و جاده ای و تجارت از طریق این مباحث است.
با توجه به اینکه اقتصاد جهانی و حکمرانی دنیا در حال تغییر است و چین به عنوان یک قدرت بزرگ و نوظهور منطقه در شمال شرق افغانستان، هند به عنوان یک کشور مهم اقتصادی در شرق افغانستان، روسیه به عنوان یک کشور نوظهور و قدرتمند در شمال افغانستان و جمهوری اسلامی به عنوان قدرت مهم منطقه ای در غرب این کشور واقع شده اند و تعاملات اقتصادی میان این کشورها در سطح کلانی جریان است، مجموعه ای از خطوط ارتباطی این کشورها را به یکدیگر متصل می کند که در وسط این جغرافیا و این کشورها افغانستان قرار دارد که در زمینه ترانزیت و حمل و نقل ریلی و جاده ای افغانستان، طالبان باید این موضوع را مدنظر قرار دهند زیرا این موضوع به توسعه اقتصادی افغانستان بسیار کمک کرده و اقتصاد این کشور را به کشورهای منطقه مرتبط خواهد کرد.
با در نظر گرفتن اینکه افغانستان در قلب منطقه واقع شده می تواند از موقعیت خود با توجه به اینکه کشورهایی مانند روسیه، چین، هند و ایران تعاملات مشترکی دارند، استفاده کرده و روابط اقتصادی و سیاسی خود را از نو با منطقه تعریف کند
همچنین، راه ابریشم، کریدورهای شمال_جنوب و شرق و به غرب که در منطقه و ایران در دستور کار واقع شده، فرصتی است که افغانستان می تواند از آن بهره مند شود. تا کنون امریکاییها مانع می شدند و اجازه نمیدادند که کریدورهای ارتباطی و اقتصادی در منطقه شکل گیرد و موجب ناامنی در افغانستان می شدند، اما، اکنون هژمونی امریکا در حال افول است.
بنابراین، با در نظر گرفتن اینکه افغانستان در قلب منطقه واقع شده می تواند از موقعیت خود با توجه به اینکه کشورهایی مانند روسیه، چین، هند و ایران تعاملات مشترکی دارند، استفاده کرده و روابط اقتصادی و سیاسی خود را از نو با منطقه تعریف کند؛ در حالی که البته انتظار می رود که حکومت طالبان از این فرصت برای مردم و ملت افغانستان به درستی استفاده کنند.
نظر شما