بابک رحیمیان؛ بازار: مشهد مقدس از گذشته تاکنون موردتوجه بسیاری از مسئولان و سرمایه‌گذاران بوده و بر همین اساس نیز پروژه‌های بزرگی نیز در سر دولتمردان پرورانده شده است مانند برقی کردن قطار مشهد –تهران و یا احداث و راه‌اندازی آزادراه مشهد، نجف- مکه و یا آزادراه حرم تا حرم که این روزها به دلایل مختلف و اوضاع نابسامان اقتصادی کسی از این پروژه‌ها یاد نمی‌کند.
شهری با ویژگی‌هایی مشهد، علاوه بر جمعیت ساکن، سالانه با خیل عظیمی از زائران و گردشگران مواجه است که در کنار مزیت‌های فراوان، نیازمند تدوین برنامه‌های مناسب برای خدمت‌رسانی هرچه بهتر به شهروندان و زائران است.
ازآنجایی‌که مشهد مقدس سالانه به‌طور متوسط پذیرای ۲۰ الی ۳۰ میلیون گردشگر داخلی و افزون بر ۳ میلیون گردشگر خارجی است لذا پیش‌ازاین مقرر شد تا برای توسعه و بسط زیرساخت‌های گردشگری و هم‌چنین هزینه‌های مضاعفی که بابت این سیل جمعیت به این شهر و استان وارد می‌شود بودجه‌ای به نام بودجه زیارت در نظر گرفته شود.
در همین راستا مقرر شد تا دولت هرساله در زمان اعلام بودجه سازمان‌ها، بودجه‌ای را هم برای زیارت و توسعه فرهنگ زیارت در نظر بگیرد، البته بماند که رقم این بودجه هرساله آب رفت و به دست فراموشی سپرده شد.
طی سال‌های گذشته دولت و مجلس در ردیفی به نام «زیارت» بودجه مستقلی برای مشهد با ۳۰ میلیون زائر در نظر گرفته بودند و سپس شهرهای قم و شیراز نیز به آن افزوده شدند اما قسمت غم‌انگیزتر این‌که همان مبلغ پیش‌بینی‌شده نیز اختصاص پیدا نکرد!
بودجه زیارت باید از سال ۹۰ با شروع برنامه پنجم بودجه عملیاتی می‌شد. با تصویب برنامه پنجم توسعه طبق ماده١٢ این قانون، دو شهر زیارتی قم و شیراز هم برای تخصیص این بودجه در کنار مشهد قرار گرفتند که بدین ترتیب بودجه مذکور که باید صرف عمران، تأسیسات زیربنایی، فرهنگی و رفاهی زائران رضوی می‌شد
بر اساس ماده ۱۲ قانون پنجم توسعه قرار بود هرسال ۲۰۰ میلیارد تومان برای این امر اختصاص پیدا کند.ابتدا تنها مشهد و پس‌ازآن سه شهر مشهد، قم و شیراز در این بودجه سهم داشتند اما مبلغ این بودجه نه‌تنها به صد میلیارد تومان کاهش یافت بلکه میان تمام ۳۱ استان کشور تقسیم شد که طبیعی است در این میان سهم اندکی برای مشهد باقی ماند.
در سال اول اجرای این برنامه از ۶۱ میلیارد و ۵۷۰ میلیون تومان بودجه با تأکید بر اختصاص به مشهد، قم و شیراز ۵۵ میلیارد تومان از آن تخصیص یافت.
سهم خراسان رضوی در سال ۹۱ تنها ۱۰ میلیارد تومان شد. سال ۹۲ سهم استان ۲۵ میلیارد تومان بود اما تنها ۴ میلیارد تخصیص یافت. سال ۹۳ از ۱۲ میلیارد و ۵۳۵ میلیون تومان سهم استان فقط ۸ میلیارد و ۳۰۰ میلیون تومان تخصیص یافت!
دیری نپایید که ردیف بودجه سال ۹۱ به اصرار نمایندگان مجلس از ماده ۱۲ خارج و قانون بودجه مساجد، بقاع و زیارتگاه‌ها قرار گرفت بدین ترتیب در قانون بودجه سال ۹۴ حدود ۲۰ میلیارد تومان اعتبار ویژه مساجد، بقاع متبرکه و زیارتگاه‌ها برای خراسان رضوی مصوب شد که ۹ میلیارد و ۹۷۰ میلیون آن تخصیص یافت. دولت در این سال ۶ میلیارد تومان از کسری تخصیص اعتبار سال ۹۳ را نیز پرداخت.
در سال ۹۵ به‌طورکلی از قانون بودجه حذف شد بااین‌حال با پیگیری‌های نمایندگان مردم، ۲۷ میلیارد و ۵۰۰ میلیون تومان قانون بودجه برای زیارت مصوب شد که هیچ‌گاه تخصیص نیافت.
در اعتبارات بودجه سال ۹۶ به بعد نیز دیگر هیچ ردیف مشخصی برای زیارت وجود ندارد. سال ۹۸ محمدباقر نوبخت رئیس سازمان برنامه‌وبودجه مدعی شد که بودجه زیارت با مبلغ ناچیز و تخصیص نیافتن‌ها به شهر مشهد کمکی نکرده است و این وعده را داد که دولت با استفاده از سایر ردیف‌ها به هزینه‌های زیارت در مشهد کمک می‌کند؛ اما دولت با حذف بودجه زیارت از لایحه قانون برنامه‌وبودجه در سال ۹۹ ترتیبی اتخاذ کرد تا دیگر مطالبه برای دریافت این بودجه وجود نداشته باشد.
بودجه‌ای که قرار بود برای تأمین زیرساخت‌ها به شهری که روزانه ۳۰۰ هزار زائر را در خود جای می‌دهد، پرداخت شود ولی با رفتار کج دار و مریز سیاست‌گذار کمتر از ۱۰ درصد آن تخصیص و مابقی آن از صفحه مطالبات بودجه‌ای پاک شد.
قرار بود یک هزار میلیارد تومان بودجه از قراری سالی ۲۰۰ میلیارد تومان طی ۵ سال به شهر مشهد اختصاص پیدا کند، تصمیم خوبی که در ۸/۸/۸۸ مصادف با میلاد امام هشتم (ع) گرفته شد تا پایتخت معنوی ایران بتواند پذیرایی شایسته‌تری از زائران بارگاه رضوی داشته باشد اما متأسفانه به دست فراموشی سپرده شد.
حضور میلیونی زائران در دهه پایانی ماه صفر به مشهد مقدس و بسیج امکانات محلی و استانی برای میزبانی این حجم عظیم از زائر نشان می‌دهد که درآمدها و امکانات محلی مشهد مقدس باوجوداینکه بسیاری از شهروندان خانه خود را به زائرسرا تبدیل کرده‌اند اما پاسخ گوی نیاز زائران نیست و لذا این موضوع ضرورت پیش‌بینی بودجه زیارت را بیش از گذشته ضروری نشان می‌دهد.
کارکرد اجتماعی زیارت اساساً سوق دادن افراد به‌سوی همگرایی در جوامع است و چنانکه از روح زیارت برمی‌آید به الزامات اجتماعی و پیوستگی‌های افراد جامعه کمک شایانی می‌کند ازاین‌رو آثار و پیامدهای اجتماعی زیارت قبل از آنکه متوجه هرکسی شود، متوجه عموم افراد خواهد بود چراکه زیارت آن‌چنان دارای غنی در مناسبات اجتماعی است که در طول سالیان متمادی نه‌تنها کهنه و فرسوده نشده بلکه مفاهیم آن روزبه‌روز رساتر و کامل‌تر گردیده است و لذا از کنار این کارکرد اجتماعی نمی‌توان بدون برنامه‌ریزی و سرمایه‌گذاری بی‌تفاوت از آن عبور کرد.
نظر شما