بازار؛ گروه استانها: توسعه محصولات باغبانی یکی از سیاست‌های امروز در راستای تأمین امنیت غذایی، کشاورزی پایدار، تثبیت اشتغال و نیز جلوگیری از مهاجرت به شهرها، توسعه صادرات و ارزآوری است که در این مسیر توسعه و ترویج کشت گلخانه‌ای با توجه به مهم‌ترین مزیت آن یعنی نیاز کمتر به آب در مقایسه با سایر انواع کشت، به‌عنوان یکی از راهکارهای مهم به شمار می‌رود.
کشت هیدروپونیک راهکار مناسب برای افزایش تولید محصولات کشاورزی و کاهش مصرف آب در استان خراسان رضوی است که برای مدیریت منابع آب‌وخاک در اقلیم نیمه‌خشک این خطه در اولویت قرارگرفته است.
هیدروپونیک، نوعی روش رشد گیاه در آب و محلول مواد مغذی است و در جریان آن از خاک به‌عنوان پایه کشت استفاده نمی‌شود و ریشه‌ها با قرارگیری در محیط کشت بی‌اثر مانند پرلیت، پشم سنگ، گلوله‌های خاک رس، زغال‌سنگ نارس یا ورمیکولیت تقویت و حمایت می‌شوند.
این روش کشت فرصتی را برای ریشه گیاهان ایجاد می‌کند که در تماس مستقیم با محلول مواد مغذی و اکسیژن قرارگرفته و اثربخشی آن در محصولات تولیدی خود را نشان می‌دهد.
کارشناسان حوزه کشاورزی بر این باورند که مصرف آب درکشت گلخانه‌ای نسبت به سنتی تا ۱۰ برابر کاهش می‌یابد و این در حالی است که تولید محصولات کشاورزی ۱۰ تا ۱۲ درصد افزایش می‌یابد.
مصرف آب در چرخه بسته کشت محصولات گلخانه‌ای به روش هیدروپونیک نسبت به گلخانه‌های خاکی حدود ۵۰ و کشت باز حدود ۳۰ درصد کاهش‌یافته و در کنار این مزیت بهره‌برداران افزایش ۳۰ درصدی محصولات کشاورزی را با این روش نوین تجربه می‌کنند.
خراسان رضوی پیشتاز در کشت‌های نوین
مدیر امور باغبانی سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی در گفت‌وگو با بازار این استان را درکشت محصولات گلخانه‌ای به روش هیدروپونیک پیشتاز دانسته و می‌گوید: این استان با ۲۸۹ هکتار کشت هیدروپونیک، رتبه دوم کشور را درزمینهٔ کشت و کار در بستر آب دارد.
علی جعفری با اشاره به مزیت‌های این نوع کشت اظهار کرد: عدم نیاز به خاک و درنتیجه بی‌نیازی به شخم و آبیاری، حذف استفاده از آفت‌کش‌ها و سموم که هزینه تمام‌شده تولید را افزایش داده و خاک را آلوده می‌کند، حذف علف هرز، کاهش مصرف آب به‌خصوص در مناطقی که باکم آبی مواجه هستند و افزایش ارزش غذایی محصولات هیدروپونیک نسبت به روش سنتی ازجمله فواید این شیوه کشت است.
وی بابیان اینکه تولید محصولات کشاورزی ازجمله سبزی، صیفی و گیاهان زینتی در گلخانه‌ها در خارج از فصل طبیعی امکان‌پذیر است افزود: درنتیجه استمرار تولید و نهایتاً عدم وجود نوسان شدید قیمتی برای مصرف‌کنندگان به‌ویژه در راستای امنیت غذایی جامعه علاوه بر این، کنترل مطلوب خسارت عوامل محیطی در مدل کشت گلخانه‌ای فراهم است.
وی گفت: با توجه به اینکه این استان یکی از مناطق پرحادثه طبیعی ازجمله سرما، سیل، تگرگ، توفان و تنش‌های گرمایی است، خسارت‌های مربوطه در عرصه‌های گلخانه‌ای قابل‌کنترل است.
مدیر امور باغبانی سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی همچنین امکان کنترل بهتر خسارت آفات و بیماری‌ها در این نوع کشت را فراهم‌تر دانست و افزود: به‌رغم مساعد بودن شرایط گلخانه برای تکثیر اکثر انواع آفات و بیماری‌ها، کنترل بیولوژیک و استفاده از شکارگرهای طبیعی در گلخانه‌ها و درنتیجه تولید محصولات سالم و ارگانیک، امکان‌پذیرتر است.
وی اظهار کرد: چون در تولید محصولات گلخانه‌ای به دلیل استفاده از بذور اصلاح‌شده، گیاهان در شرایط کنترل‌شده نور، درجه حرارت، رطوبت و مواد غذایی قرار دارند، محصول تولیدی از یکنواختی و بازارپسندی بالایی برخوردار است.
اشتغال‌زایی گلخانه‌ها
مدیر امور باغبانی سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی با بیان اینکه مساحت کل گلخانه‌های استان تا پایان سال ۱۴۰۰ حدود ۶۷۲ هکتار بوده است افزود: یک هزار و ۶۵۲ بهره‌بردار در این سطح شامل ۴۸۵ هکتار گلخانه و ۱۸۷ هکتار سایبان و محیط کنترل‌شده باغی به تولید اشتغال دارند.
وی تأکید کرد: خراسان رضوی که در حوزه کشت گلخانه‌ای دارای فعالیت‌های گسترده و مؤثری است می‌تواند ظرفیت بالایی برای توسعه کشت و سهم خواهی از بازار جهانی در خصوص محصولات تولیدی خود داشته باشد.
مدیر امور باغبانی سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی ادامه داد: میزان اشتغال در بخش گلخانه‌ها به‌صورت مستقیم سه هزار و ۸۸۰ نفر و باغ‌های دارای سایبان ۳۷۰ نفر و حدود ۶ هزار و ۷۴۵ نفر به‌صورت غیرمستقیم و فصلی است.
وی اظهار کرد: این استان از نظر سطح زیر کشت گلخانه رده ۱۲ را در بین استان‌های کشور دارد و میزان تولید محصولات گلخانه‌ای آن شامل سبزی و صیفی، گیاهان دارویی، توت‌فرنگی، محصولات باغی گلخانه‌ای و غیره ۶۸ هزار تن است.
جعفری گفت: در بهار امسال حدود ۱۱ هکتار توسعه گلخانه در استان محقق شده است و به‌طور مشخص هم‌اکنون در استان حدود ۶۸۳ هکتار گلخانه و محیط کنترل‌شده باغی داریم.
توسعه گلخانه‌ها در خراسان رضوی
معاون بهبود تولیدات گیاهی جهاد کشاورزی خراسان رضوی نیز با اشاره به اینکه این استان ظرفیت‌های بی‌نظیری در تولید محصولات گلخانه‌ای دارد به بازار گفت: تا پایان سال ۱۴۰۰ سطح گلخانه‌های استان ۶۷۲ هکتار، شامل ۴۸۵ هکتار گلخانه و ۱۸۷ هکتار سایبان و محیط کنترل ثبت‌شده است.
غلامحسین ساربان با اشاره به اینکه تعداد یک هزار و ۶۵۲ بهره‌بردار در حوزه کشت گلخانه‌ای استان فعالیت دارند، گفت: میزان اشتغال مستقیم این بخش چهار هزار و ۲۵۰ نفر و اشتغال غیرمستقیم و فصلی نیز شش هزار و ۷۴۵ نفر به ثبت رسیده است.
وی گفت: خراسان رضوی ازنظر سطح زیر کشت گلخانه، رتبه ۱۲ و ازنظر نوع کشت هیدروپونیک دارنده رتبه دوم کشور است.
معاون بهبود تولیدات گیاهی جهاد کشاورزی خراسان رضوی بابیان اینکه سطح گلخانه‌های صنعتی استان حدود ۲۸۹ هکتار است، گفت: میزان تولید محصولات گلخانه‌ای شامل سبزی و صیفی، گیاهان دارویی، توت‌فرنگی و محصولات باغی گلخانه‌ای معادل ۶۸ هزار تن است که این میزان به‌جز تولید محصولات گل و گیاهان زینتی محاسبه‌شده است.
ساربان هم‌جواری با کشورهای آسیای میانه و افغانستان به‌عنوان بازارهای مصرف قابل‌توجه درزمینهٔ محصولات گلخانه‌ای، وجود برخی زیرساخت‌های صادراتی ازجمله پروازهای مستقیم خارجی با شرایط حمل تره‌بار ازجمله ظرفیت‌های این استان در این حوزه یاد کرد.
وی بابیان اینکه شرایط اقلیمی مناسب در بسیاری از مناطق استان از جمله ارتفاع مناسب از سطح دریا و وجود ساعات آفتابی زیاد از دیگر پتانسیل‌های موجود است، اظهار کرد: با توجه به شرایط اقلیمی سرد و پیشینه گلخانه‌ای در استان، فرصت‌های توسعه گلخانه در خراسان رضوی با استان‌های مستعدی چون یزد، کرمان و غیره قابل قیاس نیست.
افزایش عملکرد
بنا بر اظهارات کارشناسان کشاورزی در این روش محصول بسیار بیشتر و کیفیت عالی داشته زیرا مواد غذایی به راحتی در اختیار گیاه قرار داشته است، پس در حقیقت کیفیت و کمیت محصول در واحد سطح افزایش چشمگیری دارد.
به عنوان مثال در کشت گلخانه ای گوجه فرنگی در کشت خاکی در هر متر مربع دو بوته قابل کشت می باشد و هر بوته حدود ۱۵ کیلوگرم محصول می دهد یا به عبارتی حدود ۳۰ تا ۴۰ کیلوگرم در هر متر مربع اما در کشت هیدروپونیک در هر متر مربع سه تا چهار بوته قابل کشت بوده و هر بوته در هر دوره حدود ۱۸ کیلوگرم محصول می دهد یا به عبارتی در هر مترمربع حدود ۵۴ تا ۷۲ کیلوگرم لذا برای مناطقی که زمین گران قیمت است برای بدست آوردن بیشترین محصول با تراکم بالا کاربرد دارد.
در این نوع کشت نیازی به شخم، آبیاری، مبارزه با آفات خاک، مبارزه با علف های هرز نیست و بقیه عملیات های زراعی نیز ساده تر است و مصرف آب در این روش به طور قابل ملاحظه ای کاهش می یابد و این یک مزیت برای نواحی خشک است.
نظر شما