بازار-گروه استانها: بیش از ۶۰ گونه انواع گیاهان دارویی در خراسان رضوی کشت می‌شود که برخی از آن‌ها به‌صورت ادویه، برخی به‌صورت عرقی جات و برخی هم به‌صورت دم‌نوش، تازه خوری شده و بخشی هم در صنایع داروسازی و آرایشی و بهداشتی مورداستفاده قرار می‌گیرد.
در این استان، به دلیل برخورداری از آب‌وهوای مناسب، در نقاط مختلف شهرستان‌ها انواع گیاهان دارویی به‌صورت خودرو نیز رویش و رشد دارند.و لذا کشت دیم گیاهان دارویی نیز در این استان از رونق بسیار خوبی برخوردار است.
خراسان رضوی دارای دو میلیون و ۱۳۸ هزار هکتار عرصه مستعد کشاورزی است که سالانه یک‌میلیون و ۲۰۰ هزار هکتار آن زیر کشت ۸۳ نوع محصول می‌رود که در ۹۰۰ هزار هکتار از این سطح، زراعت و در ۳۰۰ هزار هکتار آن باغداری می‌شود.
۳۶۳ هزار بهره‌بردار بخش کشاورزی در استان خراسان رضوی فعالیت می‌کنند که حجم تولید سالانه انواع محصولات باغی، زراعی و دامی آن‌ها هشت میلیون تن است.بخش کشاورزی ۲۸ درصد اشتغال و ۳۰ درصد صادرات غیرنفتی خراسان رضوی را به خود اختصاص داده است.
به‌منظور بررسی پتانسیل‌های گیاهان دارویی با غلامحسین ساربان معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی گفت‌وگویی داشتیم که در ذیل می‌خوانید.
* مزیت کشت گیاهان دارویی برای کشاورزان چیست؟
گیاهان دارویی از دسته محصولاتی هستند که با کمترین نیاز آبی می‌توانند رشد کنند و محصول خوبی داشته باشند که همین سبب شده تا بسیاری از کشاورزان برای کشت انواعی از گیاهان دارویی رغبت بیشتری داشته باشند.
کشت گیاهان دارویی در ایجاد اشتغال بسیار مؤثر است به‌طوری‌که با استفاده از جوامع بومی و کشاورزان خرده‌مالک درکشت و تولید گیاهان دارویی، می‌توان علاوه برافزایش تولید گیاهان دارویی، به توسعه و ایجاد اشتغال کمک شایانی کرد.
در سالیان اخیر با محدودیت‌های پیش رو در تأمین و برداشت منابع آبی و بهبود قیمت این نوع محصولات، بسیاری از کشاورزان تمایل دارند تا اقدام به کشت محصولات کم آب طلب باارزش اقتصادی بالا کنند.
* خراسان رضوی چه سهمی از گیاهان دارویی کشور را دارد؟
افزون بر۶۰ گونه انواع گیاهان دارویی در این استان کشت می‌شود که برخی از آن‌ها به‌صورت ادویه، برخی به‌صورت عرقی جات و برخی هم به‌صورت دم‌نوش، تازه خوری و بخشی دیگر هم در صنایع داروسازی و آرایشی و بهداشتی مورد استفاده قرار می‌گیرند.خراسان رضوی با برخورداری از ۳۷ درصد سطح زیر کشت گیاهان دارویی، رتبه نخست را در بین استان‌های کشور داراست.
تحقق سلامت افراد جامعه، خودکفایی دارویی، ایجاد اشتغال، توسعه اقتصادی و کاهش بیکاری ازجمله مزایا و کاربردهای اجتماعی، بهداشتی و اقتصادی گیاهان دارویی است و حمایت از گیاهان دارویی و تبدیل این ظرفیت به صنعت تولید داروهای ساخت ملی، می‌تواند تأثیر بسیاری در بهبود شرایط اقتصاد و اقتصاد مقاومتی داشته و به جهش تولید منجر شود.
* چندگونه گیاهی در این استان کشت می‌شود؟
در حال حاضر بیش از ۳۵ گونه از گیاهان دارویی در خراسان رضوی کشت می‌شود.
* چه عواملی استان خراسان رضوی را مستعد کشت گیاهان دارویی کرده است؟
در این استان به دلیل برخورداری از آب‌وهوای مناسب در نقاط مختلف شهرستان‌ها انواع گیاهان دارویی به‌صورت خودرو حضور دارند و نیاز چندانی به منابع آبی ندارند و همین سبب شده تا در بسیاری از عرصه‌ها رشد کنند.
* آیا صنایع تبدلی لازم در این حوزه ایجادشده است؟
پنج کارخانه درزمینهٔ فرآوری گیاهان دارویی در این استان فعالیت دارد که سه کارخانه از این تعداد جزء پیشرفته‌ترین کارخانه‌های کشور است.
* مهم‌ترین گونه‌های گیاهان دارویی کشت‌شده در این استان چیست؟
مهم‌ترین اقلام گیاهان دارویی کشت‌شده در این استان خاکشیر، ختمی خبازی، رازیانه، زیره سبز و تخم شربتی است.این استان با ۲۳ هزار هکتار زیر کشت زیره سبز بیشترین سطح زیرکشت این محصول در کشور را دارد و بیشتر زیره سبز تولیدی به بسیاری از کشورهای اروپایی و آسیایی صادر می‌شود و قیمت بسیار مطلوبی دارد.
* برای توسعه این صنعت چه اقداماتی باید انجام داد؟
افزایش ارزش گیاهان دارویی در گرو توسعه کشت، صنایع تبدیلی، فراوری و بسته‌بندی مناسب، استفاده از جوامع محلی و بازار فروش و صادرات مناسب است که این امر نیازمند برنامه‌ریزی لازم است تا از این ظرفیت به خوبی استفاده شود.
کشت گیاهان دارویی در ایجاد اشتغال بسیار مؤثر است به‌طوری‌که با استفاده از جوامع بومی و کشاورزان خرده‌مالک درکشت و تولید گیاهان دارویی می‌توان علاوه برافزایش تولید گیاهان دارویی، به توسعه و ایجاد اشتغال کمک شایانی کرد.
طی سال‌های اخیر با محدودیت‌های پیش رو در تأمین و برداشت منابع آبی و بهبود قیمت این نوع محصولات، بسیاری از کشاورزان تمایل دارند تا اقدام به کشت محصولات کم آب طلب باارزش اقتصادی بالا کنند.
* خشک‌سالی‌های اخیر چه تبعاتی بر روی کشت گیاهان دارویی داشته است؟
گیاهان دارویی از دسته محصولاتی هستند که با کمترین نیاز آبی می‌توانند رشد کنند و محصول خوبی داشته باشند که همین سبب شده تا بسیاری از کشاورزان برای کشت انواع گیاهان دارویی رغبت زیادی داشته باشند اما باید توجه داشت خشک‌سالی در این بخش نیز همانند سایر بخش‌های کشاورزی صدمات و لطماتی برجای گذاشته است.
کاهش ۶۷ درصدی بارندگی‌ها در سال زراعی گذشته تأثیر به سزایی در کاهش عملکرد گیاهان دارویی داشت و این موضوع در اراضی دیم محسوس‌تر بود.
به‌عنوان‌مثال حدود ۵۰ درصد زیره دیم استان قابلیت برداشت خود را سال گذشته از دست داد و کشت تخم شربتی (بالنگو) در سطح بیش از ۲ هزار هکتار از دیمزارهای شهرستان کلات به دلیل خشک‌سالی کاملاً خسارت دید.
بسیاری از گیاهان دارویی ازجمله گل محمدی، زوفا، اسطوخودوس، زیره، آویشن و آلوئه ورا مقاومت قابل توجهی در برابر خشکی و کم آبی از خود نشان می‌دهند اما در برخی از این گیاهان، تنش خشکی وارده به گیاه سبب سنتز مواد مؤثره باارزش در اندام‌های رویشی و زایشی آن می‌شود.
* آیا گرانی گیاهان دارویی و افزایش قیمت را باید به‌پای کاهش بارندگی گذاشت؟
زمانی که تولید گیاهان دارویی متأثر از خشک‌سالی کاهش یابد، قیمت تمام‌شده عرقیات و سایر محصولات به‌دست‌آمده از آن افزایش پیداکرده و کاهش مشتری ناشی از آن، کسب‌وکار فروشندگان این حوزه را کساد می‌کند.
خشک‌سالی سبب شد تا بسیاری از کشاورزان استان از کشت گیاهان دارویی خودداری کنند لذا همین مسئله در عرضه گیاهان دارویی و قیمت آن در بازار تأثیرگذار خواهد بود.
نظر شما