بازار؛ گروه آب و انرژی: «بارش‌های یک‌هفته اخیر هشت‌برابر بارش‌های بلندمدت کشور در همین دوره زمانی بوده است.» این خلاصه گزارش سازمان هواشناسی است. با این وجود وزارت نیرو می گوید که «سیلاب های اخیر مقدار کمی ذخایر آبی کشور را افزایش داده و بحران خشکسالی همچنان کشور را تهدید می کند.»
آنگونه که در این گزارش ها آمده این سیلاب‌ها فقط ۱.۲ میلیارد مترمکعب آب سدهای ایران را اضافه کرده‌اند. حال آنکه مجموع ظرفیت سدهای ایران حدود ۵۰ میلیارد مترمکعب است. هم زمان با انشار وضعیت نگران کننده موجودی سدهای کشور این سوال مطرح است که چطور سیلی که به ۱۵ استان کشور خسارت جدی وارد کرده تنها حدود ۲ درصد سدهای کشور را پر کرده است.؟
برخی در این روزها به ظرفیت خالی سدسازی در کشور اشاره می کنند و برخی دیگر مدعی اند که جانمایی اشتباه سدها موجب شده که کارایی لازم را نداشته باشند. کارشناسان محیط‌زیست معتقدند «علت اصلی وضعیت بد تالاب‌ها در استان خوزستان به‌خصوص «هورالعظیم» و «شادگان» سدسازی‌های بیش از حد توان رودخانه‌های منتهی به تالاب‌هاست.»
فیروز قاسم زاده سخنگوی که صنعت آب که به نوعی معتقد است سدسازی های سال گذشته بدون تحقیقات کامل صورت گرفته، چند وقت پیش در یک نشست خبری اعلام کرد که برای ساختن یک سد باید وضعیت بارندگی یک منطقه طی یک بازه زمانی ۵۰ ساله مورد بررسی قرار بگیرد. اینکه بعد از یک سیلاب نهضت سدسازی در کشور شروع شود، به هیچ وجه منطقی نیست.
برخی از سدها بیشتر از اینکه جنبه اقتصادی و زیست محیطی داشته باشند، جنبه سیاسی دارند. برخی از صاحبان قدرت و نمایندگان مجلس آنها بدون هیچ کار کارشناسی و بررسی علمی فقط می‌خواهند برای خودشان کارنامه مثبتی رقم بزنند به همین دلیل اصرار به ساخت سد یا اجرای یک پروژه عمرانی در منطقه و شهر خود دارند
برخی از سدها بر اساس منافع سیاسی ساخته می شوند
در این میان هستند کارشناسانی که معتقدند که بعد علمی و فنی ساخت سد در برخی از مناطق نادیده گرفته شده است. هدایت فهمی کارشناس حوزه که معتقد است برخی از سدها بیشتر از اینکه جنبه اقتصادی و زیست محیطی داشته باشند، جنبه سیاسی دارند، به بازار می گوید: متاسفانه خیلی از پروژه های عمرانی در ایران تنها بر اساس منافع حزبی، منطقه ای یا استانی در دستور کار قرار می گیرد. این می شود که استان های خشک و کم آب کشور به قطب های تولید فولاد و پتروشیمی تبدیل می شوند. کافی است که به این فهرست توجه کنید: مجتمع فولاد مبارکه (اصفهان)، کارخانه صبا فولاد زاگرس (شهرستان بروجن)، ذوب‌آهن امیرکبیر اراک (استان مرکزی)، فولاد کویر دامغان (استان سمنان)، شرکت فولاد فسا (استان فارس)، فولاد یزد (استان یزد)، صنایع فولاد کرمان (استان کرمان). همه اینها نشان می دهد که در تعریف طرح ها و پروژه های خودهیچ توجهی به ظرفیت آبی استان ها و شهرها نمی کنیم.
او ادامه داد: متاسفانه بسیاری از سدها و پروژه های آبی کشور به اصرار و سفارش برخی از صاحبان قدرت و نمایندگان مجلس کلید می خورد. آنها بدون هیچ کار کارشناسی و بررسی علمی فقط می‌خواهند برای خودشان کارنامه مثبتی رقم بزنند. حال آنکه این کار آنها موجب تخریب زیست بوم و محیط زیست منقطه شده و آثار مخرب آن صدها برابر بدتر از رونقی است که ساخت یک سد یا اجرای یک پروژه عمرانی است که در کوتاه مدت می تواند ایجاد کند.
این کارشناس حوزه آب معتقد است که تغییرات اقلیمی؛ اتفاقی اجتناب‌ناپذیر که به‌صورت تدریجی در حال روی دادن است. تغییراتی که ایران هم گریزی از آن ندارد. آنچه جای سوال دارد بی برنامگی مسئولین و غافلگیری آنها در مواجه با این تغییرات است.
ایران در فصل تابستان عموما بارندگی ندارد اما امسال از ابتدای تیر تا دهمین روز مرداد ۱۴۰۱ حدود ۷/ ۱۳ میلی‌متر بارندگی داشته که نسبت به بلندمدت حدود ۱۸۴درصد رشد نشان می‌دهد
۱۸۴ درصد رشد بارندگی در تابستان
با وجود کاهش ۹ پله‌ای فاصله بارش‌های سال آبی ۱۴۰۱ نسبت به میانگین بلندمدت بارش در کشور، ۳۰ استان کشور همچنان درگیر کاهش بارندگی هستند و فقط هرمزگان است که تا اینجای سال رکورد زده و بالاتر از میانگین بلندمدت خود، پذیرای بارش‌های بیشتری نسبت به سال‌های اخیر بوده است. در روز نهم مرداد نیز دو منطقه در استان‌های سیستان‌وبلوچستان و فارس با عبور از سطح ۵۰ میلی‌متر، بالاترین ارقام بارندگی را رقم زده‌اند. با توجه به افق بلندمدت، کاهش بارش در اغلب مناطق کشور کاملا محسوس است. افق بلندمدت از آن جهت تصویر دقیق‌تری از وضعیت آبی استان‌ها و کشور نشان می‌دهد که پتانسیل آبی کشور را با توجه به تغییرات اقلیمی به نمایش می‌گذارد. در نمای بلندمدت، کشور ۵۶ میلی‌متر کمبود بارندگی دارد. این عدد تا هفته قبل حدود ۶۵ میلی‌متر بود که بارندگی‌های سیل‌آسای اخیر کمی از این فاصله کاست و تداوم این بارندگی احتمالا بازهم این شکاف را کمتر خواهد کرد.
نسبت به سال گذشته اما عملکرد کشور از منظر بارش‌ها بهتر بوده که این به معنی بروز بهبود کوتاه‌مدت در وضعیت آبی ایران است. بارش‌های سال‌جاری در حالی بهتر از سال ۱۴۰۰ است که بارندگی تابستانی به دلیل سرعت بالاتر تخریب و خشک بودن خاک، پدیده‌هایی نظیر تبخیر سریع و وقوع سیلاب را به همراه دارد. البته بارندگی‌های تابستانی در سال‌جاری کاملا بی‌سابقه است.
ایران در فصل تابستان عموما بارندگی ندارد اما امسال از ابتدای تیر تا دهمین روز مرداد ۱۴۰۱ حدود ۷/ ۱۳ میلی‌متر بارندگی داشته که نسبت به بلندمدت حدود ۱۸۴درصد رشد نشان می‌دهد. آمارهای سازمان هواشناسی تایید می‌کند که بارش‌های یک‌هفته اخیر هشت‌برابر بارش‌های بلندمدت کشور در همین دوره زمانی بوده که چنین جهشی عمدتا به دلیل بی‌سابقه بودن بارندگی‌های تابستانی بوده است. اما به‌رغم این خبر خوب نمی‌توان وضعیت آبی کشور را مناسب ارزیابی کرد.
با وجود اینکه در بیش از ۲۵ استان مختلف کشور رد پای بارندگی تابستانی در روزهای گذشته دیده شده؛ اما بارندگی‌های اخیر اثری بر استان‌های ایلام و کرمانشاه نداشته است. این دو استان صدرنشین کاهش بارندگی هستند. در عین حال پنج‌استان زاگرس‌نشین کمترین بارندگی را داشته‌اند و شکاف ۹۶۶ میلی‌متری در بارندگی نسبت به میانگین بلندمدت را در سال‌جاری به ثبت رسانده‌اند. در استان تهران هم گفته می شود که بارندگی های ثبت شده تنها معادل مصرف آب ۳ روز پایتخت نشین هاست.
شواهد آخرین گزارش سازمان هواشناسی ایران نشان می‌دهد که بارش‌های اخیر باعث شده است تا کل بارش‌های تجمعی سال‌جاری آبی کشور به ورای ۱۷۴ میلی‌متر برسد. حال آنکه میانگین بلندمدت کشور بیش از ۲۳۰ میلی‌متر است. مقایسه این دو عدد گویای کاهش ۲۴ درصدی در بارندگی کشور در سال‌جاری نسبت به میانگین بلندمدت است و ادعای از دست رفتن یک‌چهارم بارش‌های سالانه کشور در نتیجه تغییرات اقلیمی را تایید می‌کند.
نظر شما