بازار، گروه استانها: موانع سرمایه گذاری در شرق استان سمنان بسیار است اما شاید بتوان کم آبی و فقدان برنامه‌ریزی مناسب از سوی مسئولان را دو محور اساسی ناکامی در مقوله سرمایه‌گذاری شرق و غرب استان سمنان قلمداد کرد.
شرق استان سمنان از دیرباز دارای سه رکن اصلی توسعه اقتصادی بود، اول کشاورزی، رکن دوم معدن نیز معادن فلزی و رکن سوم گردشگری؛ که هر سه روی هم مجموعه مزیت‌های قابل سرمایه گذاری در این منطقه (شامل دامغان، شاهرود و میامی) را تشکیل می‌دهند.
از سوی دیگر ضعف سرمایه گذاری صنعتی به دلایل مختلف از جمله فاصله شرق استان سمنان تا تهران همچنین کم آبی و نداشتن عزم کافی از سوی مسئولان سبب شده تا تقریباً قید صنعت در شرق استان سمنان زده شود و به جز چند سرمایه گذاری معدود در حوزه فرآوری معدنی مانند زغال سنگ، سیمان و فولاد دیگر شاهد سرمایه گذاری قابل توجهی در بخش صنایع شرق استان سمنان نباشیم. به عبارت دیگر شرق استان سمنان محکوم به پیدا کردن راهکار توسعه بدون صنعت است.
* مشکلات خشکسالی
باید به این وضعیت خشکسالی را هم افزود که تهیه یک دهه اخیر و تولیدات محصولات کشاورزی را بیش از نصف کاهش داده و از آن بدتر را در دل بهره برداران بخش صنعتی از بین برده است معادن نیز مانند صنایع مشکلات مشابهی دارند و ما نتوانستیم بر روی بخش فرآوری معدنی و جلوگیری از خام فروشی مانور خوبی بدهیم لذا در شرق استان سمنان تنها گردشگری باقی می‌ماند که البته آن هم با یک بی برنامگی روبرو است سبب شده اگر تک موفقیت‌هایی نیز پدید بیاید بسته به عزم بخش خصوصی و یا سرمایه گذاری فردی باشد.
در ادامه در گفتگو با مرتضی قربانی کارشناس اقتصادی و مدیریت برنامه‌ریزی به موانع و مشکلاتی که پیش پای سرمایه گذاری در شرق استان سمنان است خواهیم پرداخت و در گزارشی که در آینده نزدیک در خبرگزاری تحلیل بازار استان سمنان خواهید خواند کار مشابهی را با غرب استان سمنان انجام خواهیم داد این تفکیک ما به واسطه شرایط حاکم بر استان و مزیت کشاورزی و صنعتی در دو بخش شرق و غرب است که باعث شده مشکلات و موانع سرمایه گذاری در این دو بخش بعداً با هم متفاوت باشند.
* در ابتدا پیرامون مشکلات سرمایه گذاری در شرق استان سمنان بگویید؟
شرق استان سمنان از سوء مدیریت و برنامه‌ریزی به شدت رنج می‌برد و این موضوع متعلق به این دولت و دولت قبل هم نیست بلکه بیش از سه دهه در این منطقه کار خاص سرمایه گذاری در هیچ بخش صورت نگرفته و اگر شاهد ایجاد کارخانه فولاد یا سیمان در بخش‌هایی از این منطقه بودیم باز هم به همت مردم و سهامداران عام آن بوده است در نتیجه طی سه دهه اخیر در شهرستان‌های شاهرود دامغان و میامی صنایع قابل‌توجهی حتی در اشل متوسط هم ایجاد نشده چه برسد به کارخانه‌های بزرگ با اشتغال بیش از یک هزار و ۵۰۰ نفر اشتغال؛
شرق استان سمنان از سوء مدیریت و برنامه‌ریزی به شدت رنج می‌برد و این موضوع متعلق به این دولت و دولت قبل هم نیست
در این منطقه فقدان برنامه‌ریزی مبتنی بر مزیت سنجی اقتصادی به وضوح دیده می‌شود به عبارت دیگر دو مشکل عمده از پس این سوء مدیریت به وجود آمده است نخست اینکه داشته‌های قابل سرمایه گذاری در شرق استان سمنان احصا و شناسایی نشدند و طبیعتاً به معرفی نیز نرسیدند و دوم هیئت رایزن اقتصادی برای جذب سرمایه در شرق استان سمنان وجود نداشته است.
هیئتی که بتواند برای هر نوع سرمایه یک طرح را معرفی و با ایجاد رغبت بین سرمایه گذاران کاری کنند که سرمایه به سمت شرق استان سمنان سرازیر شود در این بین بسیاری هم بودند که بنا به دلایل شخصی شأن قصد سرمایه گذاری در شرق استان را داشتند که مشابه آن در زمینه خودروسازی دامغان کاغذ سنگی شاهرود دیده شد. طرح‌هایی که متأسفانه نه تنها حمایت نشدند بلکه با سنگ اندازی نیز روبرو و بلافاصله از شرق استان سمنان فراری داده شدند.
* اما در کنار همه اینها وقتی کم آبی و مشکلات توسعه سرمایه گذاری باشد، نمی‌توان امیدی داشت
درست است اما قبل از آن باید گفت دیگر معضلی که همچنان گریبان این منطقه را گرفته و کار را برای سرمایه گذاران دشوار ساخته است فقدان برنامه‌ریزی مبتنی بر نیازها و مزیت‌های اقتصادی استان سمنان است. سرمایه گذاری در شرق استان سمنان متأسفانه به خوبی شناسایی و معرفی نشده و عزمی هم در این ارتباط وجود نداشته است زیرا برای مثال حتی یک طرح گردشگری هم در شرق استان سمنان شاهد نیستیم.
به سوال بازگردیم من معتقد هستم که دیگر مانع پیشروی توسعه در استان سمنان به خصوص در شرق کم آبی است مشکل اساسی را پدید آورده نخست واحدهای تولیدی معدنی کشاورزی گردشگری و صنعتی کوچک را با مشکل روبرو کرده و دوم اجازه ایجاد سرمایه گذاری جدید را هم این منطقه نمی‌دهد چرا که بسیاری از سرمایه گذاران در هر بخشی ابتدا به زیرساخت‌های مانند آب نگاه کرده و سپس پا پیش می‌گذارد و لیکن تا زمانی که مشکل کمبود آب در شرق استان سمنان رفع شود نمی‌توانیم شاهد جذب سرمایه گذار باشیم.
* برای این مشکل باید چه کرد؟
برای رفع مشکل کم آبی دولت در یک دهه اخیر سه نوع راهکار را در نظر گرفته است راهکار کوتاه مدت شامل لایروبی و بهسازی منابع آبی، راهکار میان مدت شامل حفر چاه و مجتمع‌های آبرسانی و راهکار بلندمدت انتقال آب بین حوزه‌ای شامل دریای خزر و سد کالپوش به شهرستان‌های استان سمنان مانند شاهرود، سمنان و دامغان است.
دیگر مانع پیشروی توسعه در استان سمنان به خصوص در شرق کم آبی است
طرح‌های کوتاه مدت و از آن به خوبی انجام شده‌اند اما به واسطه برهم خوردن تراز آبی یعنی خروجی بسیار زیاد و ورودی اندک شاهد کم اثر بودن این راهکارها هستیم در وهله دوم راهکارهای میان مدت نیازمند اعتبارات وسیع هستند و از طرف دیگر در بسیاری از بخش‌های شهر به استان سمنان تا عمق ۴۰۰ متری هم آب وجود ندارد پس راهکارهای میان مدت بسیار هزینه بر و کم فایده جلوه کرده‌اند.
البته راهکارهای بلند مدت نیز نیازمند هزاران میلیارد تومان از این است از آنجا که به گفته مسئولان بیش از ۳۰ درصد آب استان سمنان به وسیله خطوط انتقال قدیمی که از زمان پهلوی در درون زمین کاشته شده‌اند هدر می‌رود به نظر می‌رسد بهتر است به جای هزینه‌های میان مدت و بلند مدت که سالانه هزاران میلیارد تومان می‌شود، بهسازی شبکه آبرسانی صورت می‌گیرد.
* اما راهکارهای کم هزینه نیز وجود دارند مانند پساب‌ها
دقیقاً؛ امروز می‌توان از تصفیه های خانگی و کشاورزی برای صنعت و صنایع فرآوری معدنی استفاده کرد تا بخشی از مشکلات کاهش پیدا کند
* پس چرا کاری صورت نمی‌گیرد؟
دقیقاً موضوع گفتگوی ما پاسخ همین سوال است چرا که پساب هم تصفیه خانه می‌خواهد و تصفیه خانه هم نیازمند جذب سرمایه گذار است پس این دور تسلسل باقی است زیرا تا زمانی نتوانیم سرمایه گذار جذب کنیم، نمی‌توانیم شاهد اجرای طرح‌هایی از این دست باشیم.
* پس باید چه کرد؟
مهمترین راهکار آبرسانی به طرح‌های سرمایه گذاری استان سمنان کاهش سهم ۹۰ درصدی بخش کشاورزی از مصرف آب است. بدون تعارف باید بگوییم که بخش کشاورزی سال‌ها است دیگر بهره‌وری سابق را ندارد و آب را استفاده نکرده بلکه مصرف می‌کنند در هیچ کجای دنیا چنین چیزی نمی‌بینیم که ۹۰ درصد آب گران بهای یک منطقه صرف کشاورزی شود که از ۱۹۸ هزار هکتار اراضی آن با اغماض ۳۴ هزار هکتار تحت آبیاری نوین باشند آن هم آبیاری نوین که ما می‌گوئیم وگرنه در دنیا ده سال است که این نوع آبیاری بازنشست شده است.
امروز می‌توان از تصفیه های خانگی و کشاورزی برای صنعت و صنایع فرآوری معدنی استفاده کرد
به هر روی کشاورزی ما امروز در ازای در ترازوی فایده استفاده متاسفانه چیزی را عاید اقتصاد استان سمنان نمی‌کند و به جز محصول پسته که سالانه ۳ هزار میلیارد تومان گردش مالی دارد در دیگر محصولات شاهد مشکل اساسی هستیم.
نمونه بارز آن تولید گندم است که از ۱۱۸ هزار تندر سال به ۶۰ هزار تومان کاهش پیدا کرده و حتی نیمی از نیاز استان سمنان را هم برطرف نمی‌کند در نتیجه به گفته معاون وزیر جهاد کشاورزی نیاز به واردات گندم آن هم در شرایط جنگ اوکراین، وجود دارد. پس در نتیجه بهتر است آبی که در بخش کشاورزی هدر می‌رود به صنایع کوچک روستایی معادن صنایع فرآوری و حتی صنایع متوسط در شرق استان سمنان اختصاص پیدا کند تا بلکه بتوانیم شاهد افزایش رغبت سرمایه‌گذاران در این منطقه باشیم.
به گزارش بازار، موانع سرمایه گذاری در شرق استان سمنان متعدد هستند از جمله آنها می‌توان به ریز شدن اراضی کشاورزی و پدید آمدن مقوله خرده مالکی، مهاجرت و خالی شدن روستاها و … نیز پرداخت اما به دلیل طولانی شدن مصاحبه سعی می‌کنیم در مجال‌های دیگر به این موضوعات بپردازیم.
نظر شما