بازار؛ گروه بین الملل: ابراهیم رئیسی به دعوت رئیس جمهور ترکمنستان و به منظور شرکت در ششمین اجلاس سران کشورهای حاشیه خزر در رأس هیأتی عالی رتبه از مقامات سیاسی و اقتصادی، به عشق‌آباد سفر کرد. این سفر در حالی انجام شد که رئیس جمهور ایران پیش تر، از برگزاری این اجلاس به میزبانی ترکمنستان استقبال کرد.
ششمین اجلاس کشورهای حاشیه خزر ۲۹ ژوئن (۸ تیر) در عشق آباد پایتخت ترکمنستان، با حضور روسای جمهور پنج کشور حاشیه این دریا برگزار شد در حالی که رئیسی علاوه بر شرکت و سخنرانی در این اجلاس، در حاشیه نشست با همتایان خود به صورت دوجانبه و دیدار و گفت وگو کرد. بررسی نحوه همکاری کشورها پیرامون موضوعات دریای خزر و آماده سازی مقدمات حضور روسای کشورها مهمترین دستور کار شورای وزیران خارجه در عشق آباد بود.
با توجه به اینکه تعامل با همسایگان، پرهیز از هرگونه تنش و حفظ ثبات و امنیت منطقه از اولویت‌های اساسی سیاست خارجی ایران در دولت فعلی به حساب می‌آید، دولت سیزدهم هم بیش از دولتهای پیشین اهتمام خود را بر توسعه همکاری با کشورهای حوضه خزر قرار داده است.
دریای خزر از ذخایر عظیم نفت و گاز طبیعی برخوردار بوده در حالی که با پنج کشور ایران، جمهوری آذربایجان، قزاقستان، ترکمنستان و روسیه هم مرز است. این کشورها، به عنوان پنج کشور ساحلی دریای خزر در نظر گرفته می شوند که در پنجمین اجلاس سران خزر که در سال ۲۰۱۸ در قزاقستان برگزار شد، بر سر وضعیت حقوقی منابع دریای خزر به توافق رسیدند که نشان‌دهنده اراده این کشورها برای همکاری بیشتر در خصوص مسایل مرتبط با این دریا است.
همچنین این توافق نشان داد که کشورهای حاشیه خزر با در نظر گرفتن فضای همکاری، حسن همجواری و تفاهم متقابل بین طرف‌ها، با پیروی از تمایل به تعمیق و گسترش روابط مبتنی بر حسن همجواری بین طرف‌ها، با در نظر گرفتن این واقعیت که دریای خزر برای طرف ها دارای اهمیت حیاتی است و این موضوع که فقط آنها از حقوق حاکمه نسبت به دریای خزر و منابع آن برخوردار هستند، بر حل مسائل مربوط به دریای خزر در صلاحیت انحصاری طرف ها تاکید کرد.
با توجه به اینکه در طول سالهای گذشته اقدامات خوبی برای تدوین قراردادی جامع نسبت به مسائل دریای خزر انجام شده، جمهوری اسلامی هم کشوری بوده که همواره از همکاری های منطقه ای و نشست های کاری اقتصادی مشترک به منظور توسعه و گسترش روابط بیشتر به خصوص در حوضه دریای خزر استقبال کرده در حالی که مقامات ایرانی بر این عقیده اند که دریای خزر در طول قرن‌ها به عنوان یک منبع مهم برای مردمان ساحلی آن بوده و امروز هم یک منبعی غنی برای کشورها و مردم منطقه به شمار می رود که برای حفظ آن باید کوشید.
بر اساس گزارش گمرک ایران، در ۱۱ ماهه سال ۱۴۰۰ حدود ۷ میلیون تن کالا به ارزش بیش از ۳ میلیارد دلار، بین ایران و چهار کشور حاشیه دریای خزر تبادل شد که نسبت به مدت مشابه رشد ۳۹ درصدی داشته است. تجارت غیرنفتی ایران به چهار کشور حاشیه خزر نیز در دوماه نخست سال جاری، یک میلیون و ۲۰۰ هزار و ۹۴۰ تن کالا به ارزش بیش از ۸۹۷ میلیون دلار بود که با رشد ۱۰ درصدی در ارزش همراه بوده است. در میان این چهار کشور، جمهوری آذربایجان با خرید ۱۲۱ هزار و ۳۳۸ تن کالای ایرانی به ارزش ۱۱۴ میلیون و ۹۷۷ هزار و ۶۵۳ دلار با وجود کاهش ۱۰ درصدی در وزن، ۱۰۴ درصد در ارزش رشد داشته و اولین مقصد کالای صادراتی ایران در حاشیه کشورهای خزری بوده است.
با توجه به اینکه ایران از ظرفیت های دریایی و بندری بسیار مناسبی برخوردار است و در مسیر کریدور شمال_جنوب قرار گرفته در حالی که همچنین دارای مزیت کوتاه شدن مسیر، کاهش هزینه حمل‌و نقل و تسریع در جابه‌جایی کالا برای کشورهای همسایه است و این امکان وجود دارد که به عنوان پل ترانزیتی از مسیر کشورهای حاشیه دریایی خزر به خلیج فارس و آبهای آزاد عمل کند
این آمار نشان می دهد که حجم مبادلات تجاری ایران با کشورهای ساحلی دریای خزر روندی رو به رشد دارد، اما متناسب با روابط سیاسی نیست. بر همین اساس، تلاش دولت ها در فعال کردن بخش های خصوصی، تسهیل روادید تجاری و کاهش و به صفر رساندن تعرفه‌های تجارت ترجیحی زمینه‌ساز افزایش حجم روابط اقتصادی حوضه خزر در نظر گرفته می شود.
با توجه به اینکه ایران از ظرفیت های دریایی و بندری بسیار مناسبی برخوردار است و در مسیر کریدور شمال_جنوب قرار گرفته در حالی که همچنین دارای مزیت کوتاه شدن مسیر، کاهش هزینه حمل‌و نقل و تسریع در جابه‌جایی کالا برای کشورهای همسایه است و این امکان وجود دارد که به عنوان پل ترانزیتی از مسیر کشورهای حاشیه دریایی خزر به خلیج فارس و آبهای آزاد عمل کند، توسعه روابط تجاری و اقتصادی با کشورهای همسایه به ویژه کشورهای حاشیه دریای خزر به منظور استفاده از بازارهای این کشورها با جمعیت ۳۰۰ میلیون نفری حائز اهمیت است، چرا که رقبای ایران به دنبال توسعه روابط و همکاری های مشترک با کشورهایی هستند که ایران می‌تواند از بازار اقتصادی آنها بهره مند شود و از این رو جمهوری اسلامی نباید در این زمینه غفلت ورزد.
یکی از اقدامات اساسی دستیابی به بازارهای کشورهای خزر، داشتن نگاه ویژه به مقوله ترانزیت کالا و حمل و نقل است به طوری که از این طریق می توان بخشی از نیاز بازار کشورهای شمالی دریای خزر را برطرف کرد و در عین حال جمهوری اسلامی نیز منتفع شده و دارای اقتصاد پویایی خواهد شد
در حقیقت، با وجود ظرفیت‌های بالایی که در بین همسایگان شمالی برای تجارت وجود دارد، جمهوری اسلامی سهم پایینی از صادرات و واردات این منطقه دارد در حالی که از طرفی این بازار هر روز کوچک‌تر می‌شود و رقبا سهم بیشتری را به خود اختصاص می‌دهند. بر همین اساس، اگر دیپلماسی اقتصادی کشور که به عنوان یکی از اولویت‌های اصلی دولت سیزدهم و مجموعه حاکمیتی کشور مطرح است، هرچه سریع‌تر اقدامات لازم را برای گسترش روابط اقتصادی با این همسایگان آغاز نکند، ظرفیت‌هایی را که امروز در اختیار دارد، از دست خواهد داد.
از این رو، یکی از اقدامات اساسی دستیابی به این هدف توسط دولت، داشتن نگاه ویژه به مقوله ترانزیت کالا و حمل و نقل است به طوری که از این طریق می توان بخشی از نیاز بازار کشورهای شمالی دریای خزر را برطرف کرد و در عین حال جمهوری اسلامی نیز منتفع شده و دارای اقتصاد پویایی خواهد شد. البته در این راستا، دولت باید نگاهی صادرات محور داشته و در جهت تسهیل قوانین صادراتی گام بردارد؛ ضمن اینکه از ظرفیت بخش خصوصی به شکل مطلوب برای جابه‌جایی کالا به کشورهای حاشیه دریای خزر استفاده کرد.
افزون بر این، با رونق حمل و نقل کامیون های حامل محصولات صادراتی به کشورهای حاشیه دریای خزر، در کنار افزایش صادرات، می توان امیدوار بود که عبور کالاهای سایر کشورهای صادر کننده از این مسیر ترانزیتی نیز شروع شده و پیش زمینه راه اندازی هر چه سریع تر پروژه کریدور شمال _جنوب فراهم گردد.
بازار بزرگ اوراسیا و ظرفیت صادرات به کشورهای این منطقه، برای ایران از اهمیت زیادی برخوردار است و حمل و نقل دریایی می تواند بسیاری از مسائل زیرساختی صادرکنندگان و تجار، در صادرات به اوراسیا به ویژه بازار بزرگ روسیه را حل کند.
نظر شما