بازار؛ گروه استانها: مرز دوغارون واقع در استان خراسان رضوی به‌عنوان یکی از گذرگاه‌های مهم برای صادرت کالا به افغانستان در سومین روز از اردیبهشت‌ماه سال ۱۴۰۱ هجری شمسی بر روی خودروهای تجاری و ترانزیتی بسته شد.البته این نخستین باری نیست که دروازه‌های تجارت افغانستان و ایران در این مرز بر روی یکدیگر بسته می‌شود و رانندگان را بر پشت درهای مسدود سرگردان می‌سازد.
گمرک دوغارون در خراسان رضوی با بیش از ۱۰۰ سال قدمت یکی از پنج گمرک برتر در کشور است که می‌توان گفت تمام ترانزیت کالا به سمت افغانستان از طریق این معبر رسمی صورت می‌گیرد.افزون بر ۵۰ درصد حجم واردات کشور افغانستان از طریق پایانه مرزی دوغارون در شهرستان تایباد صورت می‌گیرد که پیش‌از این نیز با تصرف اسلام قلعه توسط طالبان مبادلات ایران و این کشور در برهه‌ای از زمان به صفر رسید.
ایران و افغانستان داری سه گمرک مرزی هستند که هم‌زمان باقدرت رسیدن طالبان دو گمرک مرزی اسلام قلعه و ابونصر فراهی و هم‌چنین ماهی رود روند مبادلات کالا متوقف شد.
دوغارون اصلی‌ترین گذرگاه مرزی ایران و افغانستان شاهراه اصلی تجارت خارجی خراسان رضوی با افغانستان و کشورهای آسیای میانه و گذرگاهِ ۵۰ درصد از حجم مبادلات تجاری و صادرات این استان واقع در شرق ایران است که همواره در طی سال‌های گذشته با مهری‌های بسیاری همراه بوده است
وقوع بلایای طبیعی مانند سیل و در گل نشستن خودروهای ترانزیتی؛ صف‌های شلوغ چند کیلومتری و انتظارهای طولانی برای ترخیص کالا؛ ناامنی در مسیرهای ارتباطی برای رانندگان ایرانی؛ آدم‌ربایی تجار و هم‌چنین جاده‌های مملو از چاله و یا انفجار و آتش‌سوزی در این گمرک تنها بخشی از اتفاقاتی است که در طی دو سال گذشته این گمرک را بر روی خط حادثه قرار داده و با تسلط طالبان بر گمرک اسلام قلعه پازل حادثه‌های آن تکمیل شد.
توقف خودروهای حامل کالا
رئیس هیئت‌مدیره انجمن شرکت‌های حمل‌ونقل بین‌المللی خراسان رضوی در گفت‌وگو با بازار در خصوص دلایل انسداد مرز دوغارون به بازار گفت: اختلافات مرزی در حال حاضر موجب انسداد مرز دوغارون شده است که به نظر نمی‌رسد این انسداد مرز طولانی باشد.
احمد زمانیان یزدی بابیان اینکه افغانستان حجم زیادی از کالاهای موردنیاز خود را از طریق همین مرز و توسط ناوگان حمل‌ونقل جمهوری اسلامی تأمین می‌کند به خبرنگار ما گفت: در حال حاضر مبادلات تجاری و تردد در مرز دوغارون متوقف‌شده است و لذا پیش‌بینی می‌شود این انسداد مرز زمان‌بر نبوده و به‌زودی رفع شود.
وی بابیان اینکه در حال حاضر هیچ ترددی در این مرز صورت نمی‌گیرد بیان کرد: خودروهای بسیاری در پشت درهای مرز در انتظار بازگشایی و تردد برای حمل کالاهای صادراتی هستند.
صف بی پایان انتظار
به گزارش خبرنگار بازار یکی از مشکلاتی که همواره در طی سال‌های گذشته شرکت‌های حمل‌ونقل را آزار داده و این موضوع موجب تضییع بسیاری از کالاهای صادراتی شده است ازدحام و شلوغی در این مرز است که صف‌های طولانی و دور از انتظاری را به دلیل تعلل در ترخیص خودروها به خود اختصاص می‌دهد.
متأسفانه تا پیش‌ازاین مدت توقف کامیون‌های کالاهای صادراتی و ترانزیت به مقصد افغانستان بیش از ۱۰ روز زمان لازم داشت و کامیون‌های حامل بار برای تخلیه در پایانه مرزی افزون بر ۲۵ روزمی بایست در صف انتظار می‌نشستند.
اگرچه در طی سال گذشته بنا بر اظهارات مسئولان زمان توقف کامیون‌های صادراتی از ۱۰ روز به ۲ روز و زمان تخلیه بار از ۲۵ روز به ۸ روز کاهش یافته است اما هم چنان بسیاری از رانندگان از صف انتظار برای ترخیص هم چنان گلایه دارند.
«حیدر ساکن برجی» رئیس اتحادیه بارفروشان مشهد در همین رابطه به بازار می‌گوید: باروی کار آمدن طالبان در افغانستان صادرات محصولات کشاورزی از مرز دوغارون تا هرات ۴ الی ۵ روزبه طول می‌انجامد تا به دست مشتریان برسد ازاین‌رو در این حوزه ضرر و زیان بسیاری به همکاران ما واردشده است.
پیش از این هم بالا گرفتن اعتراضات در خاک افغانستان توسط کامیون داران حادثه‌دیده افغانستانی در حادثه آتش سوزی گمرک اسلام قلعه و مسدود شدن محور مواصلاتی گمرک اسلام قلعه به هرات موجب شد تا از تجار درخواست شود تا از ارسال محموله به این مرز خودداری کنند.این موضوع موجب شد تا تعداد خودروها در صف انتظار به ۴ هزار خودرو برسد و ترانزیت کالا از مرز دوغارون به افغانستان با چالش مواجه شود.
تعطیلی مرز موقتی است
در همین حال سرپرست اداره ترانزیت راهداری و حمل و نقل جاده‌ای خراسان رضوی روز یکشنبه در گفت و گو با رسانه ها اعلام کرد: به مجموعه های فعال در پایانه مرزی دوغارون اعلام شده تا روز یکشنبه در محل کار خود خاضر نشوند.
مرتضی مجردی اظهار کرد: تعطیلی مرز دوغارون موقتی است و ما نیز در انتظار اعلام نظر مرزبانی برای از سرگیری فعالیت مرزی طی روزهای بعد هستیم.
سرپرست اداره ترانزیت راهداری و حمل و نقل جاده‌ای خراسان رضوی گفت: با توجه به بسته بودن موقتی مرز فعلا محدودیت و یا منعی برای حرکت ناوگان باری از نقاط مختلف کشور به مرز دوغارون اعلام نشده است و با توجه به وجود سه توقفگاه مناسب در شهر تایباد، ظرفیت خوبی برای توقف ناوگان باری در منطقه وجود دارد و رانندگان هیچ نگرانی برای حضور در محدوده شهرستان مرزی تایباد نداشته باشند.
نقش دوغارون در ترانزیت کالا
اسلام قلعه نام شهرکی در شهرستان (ولسوالی) استان(ولایت) هرات افغانستان واقع در نقطه صفر مرزی افغانستان با ایران است. این شهرک دارای گمرک فعالی است و بازرگانی و رفت‌وآمد زیادی در آن صورت می‌گیرد که بانام گمرک اسلام قلعه شناخته می‌شود در جوار گمرک دوغارون ایران قرار دارد.
گمرک دوغارون در مرز ایران نیز با قدمت ۱۰۰ ساله نقش به سزایی در اقتصاد استان خراسان رضوی و تعاملات بازرگانی بین ایران و افغانستان دارد.
حدود ۹۵درصد کالاهایی که به شکل ترانزیت به افغانستان ارسال می‌شود از امارات به بندرعباس و گمرک شهید رجایی و باهنر واردشده و از طریق گمرک دوغارون به افغانستان ارسال می‌گردد و پنج درصد دیگر از این کالاها نیز از سایر گمرکات کشور به گمرک دوغارون وارد می‌شود.
بیشترین حجم کار این گمرک ترانزیت کالا از طریق بندرعباس است و کالاهای تجار افغانستانی و پاکستانی و گاه هندی و دیگر کشورهای همسایه افغانستان، از طریق کشورهای عربی و حوزه خلیج‌فارس به گمرک بندرعباس، بندرلنگه و دیگر گمرک‌های مرزی ترانزیت می‌شود.
هم‌جواری این شهرستان با کشور افغانستان فرصت طلایی درزمینهٔ های مختلف اشتغال‌زایی است و لذا بیش از ۵۰ درصد صادرات استان خراسان رضوی از گمرک و مرز دوغارون انجام می‌شود از همین رو هرگونه اخلال در این گمرک مسیر تجارت را به این کشورها و از همه مهم‌تر سهم ایران را در بازارهای آسیایی کم می‌کند
هرات نیز در این میان یکی از مهم‌ترین بازارهای کشور افغانستان است که با نقطه صفر مرزی و منطقه ویژه اقتصادی دوغارون ۱۲۰کیلومتر فاصله دارد و نقش بسزایی در اقتصاد ۲ کشور ایفا می‌کند.
هم‌جواری این شهرستان با کشور افغانستان را فرصت طلایی درزمینهٔ های مختلف اشتغال‌زایی است و لذا بیش از ۵۰ درصد صادرات استان خراسان رضوی از گمرک و مرز دوغارون انجام می‌شود از همین رو هرگونه اخلال در این گمرک مسیر تجارت را به این کشورها و از همه مهم‌تر سهم ایران را در بازارهای آسیایی کم می‌کند.
عمده صادرات بیشتر ترانزیت در مرز دوغارون است و بیشتر صادرات ،آهن ،سیمان ، مواد غذایی و ... است و درواقع کل مایحتاج کشور افغانستان است که عمده آن بحث مواد غذایی و ولایت‌هایی که همسایه استان خراسان هستند همه از طریق ایران تأمین می‌شود.
براساس آمارهای اعلام شده ازسوی گمرک کشور، در سال‌های گذشته خراسان رضوی سهم ۵۰ درصدی در صادرات کشور به افغانستان داشته است.
نظر شما