بازار؛ گروه استانها: فرش دستباف ایرانی به‌عنوان یک هنر صنعت، سابقه بسیار طولانی در تاریخ ایران دارد اما باوجود قدمت بسیار امر صادرات این کالا هنوز مشکلات خود را دارد به‌طوری‌که روزبه‌روز به جای حل مشکل بر شمار آن‌ها افزوده می‌شود
دقیق که می‌شویم عدم مدیریت صحیح فرش موجب شده بازار رقابت سالم و عرضه و تقاضای این کالا با مشکل مواجه شود و حتی رفته‌رفته تعداد فعالان این حرفه کم شود اما این‌همه ماجرا نیست و مشکل آنجا بیشتر دیده می‌شود که تعاونی‌های فرش دستباف نیز با مشکلات بسیار دست‌وپنجه نرم می‌کنند.
طبق بررسی‌ها و صحبت‌های دست‌اندرکاران این هنر صنعت سال ۱۳۸۰ که فرش دستباف زیر نظر جهاد کشاورزی اداره می‌شده، بافت فرش وضعیت بهتری داشته چراکه جهاد سابق دارای کارخانه ریسندگی بوده و ۱۰۰ درصد امکانات را در اختیار بافندگان فرش قرار می‌داده اما از زمانی که مدیریت و ساماندهی فرش دستباف به دست سازمان صنعت، معدن و تجارت افتاده تمام فرصت‌ها سوخته و ازمیان‌رفته است.
سازوکار جهاد با بافندگان این‌گونه بوده که مواد اولیه به‌صورت اقساطی در اختیار بافندگان قرار می‌گرفته و پس‌ازاینکه فرش بافته و بفروش می‌رسیده هزینه‌ای که جهاد بابت خرید مواد اولیه در اختیار بافندگان قرار می‌داده از حساب فروش فرش کسر می‌شده که این رویه در حال حاضر از سوی سازمان صنعت، معدن و تجارت انجام نمی‌پذیرد
سازوکار جهاد با بافندگان این‌گونه بوده که مواد اولیه به‌صورت اقساطی در اختیار بافندگان قرار می‌گرفته و پس‌ازاینکه فرش بافته و بفروش می‌رسیده هزینه‌ای که جهاد بابت خرید مواد اولیه در اختیار بافندگان قرار می‌داده از حساب فروش فرش کسر می‌شده که این رویه در حال حاضر از سوی سازمان صنعت، معدن و تجارت انجام نمی‌پذیرد.
در حال حاضر بافنده فرش باید مواد اولیه را خود به‌صورت نقد خریداری کند اما ازآنجاکه عمدتاً بافندگان ازنظر بنیه مالی در سطح بسیار پائین و ضعیفی قرار دارند با گرانی مواد اولیه از فعالیت در این عرصه عقب‌نشینی می‌کند.
رئیس هیئت‌مدیره فرش دستباف ملایر در همین خصوص در گفتگو با خبرنگار بازار بابیان اینکه انگیزه قالیبافان برای ادامه کار کم شده است به وجود ۶ هزار بافنده فرش دستباف در استان همدان اشاره کرد و گفت: پیشنهاد می‌شود مسئولین از جایگاه‌های خالی که در خصوص بافت فرش در شهرستان ملایر وجود دارد و سال‌هاست خاک می‌خورد استفاده کنند و آن را در اختیار شرکت‌های بافنده فرش قرار دهند و بافندگان را در این جایگاه‌ها مستقر کنند.
درزمینهٔ واگذاری تسهیلاتی بانکی نظارتی انجام نمی‌گیرد و معلوم نیست به چه کسانی تسهیلات بانکی واگذار می‌شود
احمد ملکی بابیان اینکه در حال حاضر درزمینهٔ واگذاری تسهیلاتی بانکی نظارتی انجام نمی‌گیرد و معلوم نیست به چه کسانی تسهیلات بانکی واگذار می‌شود، اضافه کرد: به‌عنوان‌مثال یکی از بافندگان فرش علاوه بر استفاده از تسهیلاتی چهاردرصدی بانکی، وام ۳۰۰ میلیون تومانی هم گرفته اما در مقابل به شرکت‌های بافنده فرش هیچ تسهیلاتی تعلق نمی‌گیرد.
ملکی با اظهار اینکه مسئولین باید تسهیلات چهاردرصدی در اختیار شرکت‌های تعاونی فرش دستباف قرار دهند تا آرام‌آرام فعالیت این شرکت‌ها به روال گذشته برگردد، اضافه کرد: اگر این اقدامات انجام نپذیرد، مشکلات از قبل هم بیشتر می‌شود.
صادرات فرش به ۲۰ درصد هم نمی‌رسد
رئیس هیئت‌مدیره فرش دستباف ملایر بابیان اینکه، فرش دستباف ملایر در کشورهای اروپایی و آمریکا از جایگاه بسیار خوبی برخوردار است، اضافه کرد: از گذشته فرش دستباف ملایر صادر می‌شده ولی با وضعیتی که این روزها گریبان فرش دستباف را گرفته صادرات فرش به ۲۰ درصد هم نمی‌رسد.
وی در تکمیل صحبت‌های قبل خود بابیان اینکه بافت فرش به میزان بسیار زیادی کاهش‌یافته است، عنوان کرد: وسایل موردنیاز بافت فرش در اختیار بافندگان قرار نمی‌گیرد و به حال‌وروز بافندگان رسیدگی نمی‌شود و فروش فرش هم در سطح بسیار پایینی قرارگرفته است.
بسیاری از بافندگان به ما مراجعه می‌کنند و خواستار رفع مشکلات هستند که مواد اولیه بافت فرش در اختیارشان گذاشته شود تا شروع بکار کنند
ملکی در ادامه با عنوان اینکه برخی بافندگان ماهر و باسواد این حرفه دیگر از بافندگی دست کشیده‌اند، اضافه کرد: بسیاری از بافندگان به ما مراجعه می‌کنند و خواستار رفع مشکلات هستند که مواد اولیه بافت فرش در اختیارشان گذاشته شود تا شروع بکار کنند.
رئیس هیئت‌مدیره فرش دستباف ملایر با اظهار اینکه، فرماندار شهرستان ملایر جدیداً پای‌کار آمده و اقداماتی در شرف انجام است، اضافه کرد: اگر مسئولین کمک کنند و احساس مسئولیت به خرج دهند، ۵۰ درصد حال‌وروز فرش دستباف روبه‌راه می‌شود ولی متأسفانه تاکنون اقدامی صورت نگرفته است.
در حال حاضر تنها ۲۰ درصد شرکت‌های فرش‌بافی آن‌هم به‌صورت نیمه‌جان فعال هستند و ۸۰ درصد از آن‌ها دیگر کارایی ندارند تا آنجا که شرکت‌های فرش‌بافی در شهرستان‌های رزن و بهار کاملاً تعطیل‌شده‌اند
ملکی با عنوان اینکه جهاد درگذشته حساسیت زیادی نسبت به قالیبافان معطوف می‌داشت به‌طوری‌که اذعان می‌داشتند قالیبافان را سرکار ببرید ماهم کمک می‌کنیم، عنوان کرد: در حال حاضر تنها ۲۰ درصد شرکت‌های فرش‌بافی آن‌هم به‌صورت نیمه‌جان فعال هستند و ۸۰ درصد از آن‌ها دیگر کارایی ندارند تا آنجا که شرکت‌های فرش‌بافی در شهرستان‌های رزن و بهار کاملاً تعطیل‌شده‌اند.
رئیس هیئت‌مدیره فرش دستباف ملایر بابیان اینکه جایگاه فرش دستباف باید مشخص شود که واقعاً در چه جایگاهی قرار دارد، اضافه کرد: تمام شرکت‌های تعاونی فرش دستباف بخش خصوصی هستند اما تحت حمایت دولت فعالیت می‌کنند.
وی به وضعیت کارگاه‌ها و کارخانه‌های تولیدکننده مواد اولیه که تولیدکننده بهترین مواد اولیه بودند اشاره کرد و گفت: برخی از این شرکت‌ها چنان ازدست‌رفته و نابودشده‌اند که وضعیتشان درست‌شدنی نیست و شاید هم دیگر به چرخه فعالیت بازنگردند.
مواد اولیه‌ای که در شرکت‌های همدان تولید می‌شد درجه‌یک بود اما متأسفانه با سهل‌انگاری و بی‌توجهی مسئولین بساط این کارخانه‌ها برچیده شد
ملکی با ابراز اینکه شرکت‌ها و کارخانه‌هایی که در حال حاضر ازمیان‌رفته‌اند معلوم نیست بتوانند به چرخه فعالیت برگردند یا خیر؟ یادآوری کرد: مواد اولیه‌ای که در شرکت‌های همدان تولید می‌شد درجه‌یک بود اما متأسفانه با سهل‌انگاری و بی‌توجهی مسئولین بساط این کارخانه‌ها برچیده شد و در حال حاضر مجبوریم مواد اولیه موردنیاز را از کارخانه‌های شهر اصفهان تهیه و خریداری کنیم.
رئیس هیئت‌مدیره فرش دستباف ملایر بابیان اینکه مواد موردنیاز در فرش‌بافی پشم و نخ پنبه است، عنوان کرد: دو کارگاه ریسندگی خامه و رنگرزی پشم در حسین‌آباد شاملو دایر است.
ملکی با عنوان اینکه در حال حاضر فرش‌هایی بافته‌شده مثل فرش جوزان ملایر، ماهی کبودرآهنگ، قالی ازندریان ملایر، چهار زر پشت نمد در کشورهای اروپایی شناخته‌شده و شناسنامه‌دار هستند و به‌خوبی خریداری می‌شوند، اضافه کرد: البته اقداماتی درزمینهٔ بافت فرش شروع‌شده به‌طوری‌که در این خصوص سپاه کمک و همکاری دارد که پیرو همین اقدام در چندین روستا در سطح استان همدان شرکت بافت فرش دایر شده و شور و شوق بافت فرش رونق گرفته اما کمک مسئولین و حس مسئولیت آن‌ها اگر پای‌کار باشد همه کارها انجام‌پذیر خواهد بود.
رئیس هیئت‌مدیره فرش دستباف ملایر بابیان اینکه، اگر بافندگان پنج ساعت در روز وقت بگذارند و پشت‌دار قالی بنشینند در مدت دو ماه یک فرش دو زر معمولی بافته می‌شود که به قیمت ۲۰ میلیون تومان فروخته می‌شود، گفت: اگر در بافت این فرش سه میلیون تومان را برای مواد اولیه حساب کنیم سود حاصله از فروش حداقل ۱۰ میلیون تومان در عرض دو ماه است یعنی ماهیانه پنج میلیون تومان برای بافنده عایدی و سود دارد.
وی اضافه کرد: اگر به بافنده رسیدگی شود و پشم خوب در اختیارش قرار بگیرد سودی که از فروش فرش حاصل می‌شود تا هفت میلیون تومان هم می‌شود.
مواد اولیه بدون دغدغه در اختیار بافندگان فرش قرار گیرد
ملکی بابیان اینکه جوانان هم در عرصه بافت قالی ورود دارند، اضافه کرد: مشکل این است که تهیه مواد اولیه کار را بسیار مشکل کرده و همانند قدیم نیست که مواد اولیه بدون دغدغه در اختیار بافندگان فرش قرار گیرد.
رئیس هیئت‌مدیره فرش دستباف ملایر در خصوص دوره‌های آموزش فرش‌بافی نیز گفت: در یک دوره تقریباً ۴۰ روزه آموزشیاران مورد آموزش قرار می‌گیرند به‌طوری‌که باید حدود ۱۰ سانتی‌متر از فرش را بافته باشند تا دار قالی را به منزل خود منتقل کنند.
بافت فرش توسط آقایان خوب جا نیفتاده است
ملکی با عنوان اینکه تعداد خانم‌های بافنده به‌مراتب بیشتر است، اضافه کرد: برای ورود آقایان به حرفه فرش‌بافی محدودیتی وجود ندارد کما اینکه در شهر تبریز ۸۰ درصد بافندگان را آقایان تشکیل می‌دهند ولی در شهرستان‌ها و استان همدان هنوز بافت فرش توسط آقایان خوب جا نیفتاده است.
رئیس هیئت‌مدیره فرش دستباف ملایر با عنوان اینکه حدود ۲۰ سال فرش به حال خود رهاشده است، عنوان کرد: اگر جا و مکانی برای فرش‌بافان دایر شود به‌طوری‌که به‌عنوان‌مثال ۳۰ نفر در یک کارگاه مشغول به کارشوند درآمدزایی برای ۳۰ نفر شکل می‌گیرد و کم‌کم این تعداد می‌توانند با سرمایه‌ای که به دست می‌آورند یک شرکت فرش‌بافی راه‌اندازی و دایر کنند و تعداد بی‌شماری از بافندگان در شرکت‌ها مشغول به فعالیت شوند.
روی نقشه‌ها و طرح قدیمی کارشده تا ایرادات و نواقص طرح و نقشه‌ها برطرف شود ضمن اینکه فرش بافته‌شده توسط این نقشه‌های ترمیم‌شده جذاب‌تر و جالب‌تر است
ملکی بابیان اینکه روی بافت نقشه‌هایی که اسم‌ورسم دارند متمرکز هستیم، اضافه کرد: روی نقشه‌ها و طرح قدیمی کارشده تا ایرادات و نواقص طرح و نقشه‌ها برطرف شود ضمن اینکه فرش بافته‌شده توسط این نقشه‌های ترمیم‌شده جذاب‌تر و جالب‌تر است.
رئیس هیئت‌مدیره فرش دستباف ملایر با عنوان اینکه تعداد یک هزار و ۸۰۰ بافنده در شهرستان ملایر بومی هستند، اضافه کرد: از طرف شرکت فرش سالی یکی دو بار برای پیگیری کارها به بافنده‌ها سرزده و روند پیشرفت کار و نیز بیمه بافنده‌ها پیگیری می‌شود.
وی همچنین با یادآوری اینکه چندین کارخانه بسیار خوب ریسندگی نخ در شهرستان اراک فعال بودند که در حال حاضر هیچ اثری از این کارخانه‌ها نیست، اضافه کرد: در حال حاضر باید مسئولان همت کنند تا شرکت‌های تعاونی فرش‌بافی زنده شوند و رونق بگیرند.
از دل صحبت‌ها این سوال خارج می‌شود که باید چه اتفاقی رخ دهد تا مسئولین امر به فکر چاره باشند و دیگر از این فاجعه‌بارتر چه چیزی است که دارهای قالی به دار باشند و چشم‌انتظاری مداوم اما قدمی در راستای برداشتن مشکلات از سر راه این صنعت از سوی مسئولین صورت نپذیرد و همچنان غبار فراموشی بر چهره فرش دستباف ایرانی نشسته باشد و آن‌قدر بی‌توجهی و اجحاف به این صنعت روا داشته شود که بنیان ۸۰ درصد تعاونی‌های شرکت فرش‌بافی برچیده شده و از میان برود.
به نظر می‌رسد باید به‌صورت علمی و کارشناسی شده وارد حیطه صنعت فرش شد چراکه این هنر هراندازه هم که زیبایی فوق‌العاده داشته باشد براثر عدم رسیدگی و بی‌توجهی‌ها تمام توان و هنرش را از دست می‌دهد و تاروپودش از هم می‌پاشد و چهره زیبایش به زردی می‌گراید.
نظر شما