شهلا عموری؛ بازار؛ یکی از تصورات نا به جا که روان جامعه را به شدت تحت تاثیر خود قرار داده این است که برجام قادر است همه مشکلات اقتصادی ما را حل و فصل کند.
سطح انتظارات به گونه‌ای است که تصور می‌شود، صبح روز بعد از توافق همه نابسامانی‌های موجود سامان می‌یابد و شاخص‌های منفی در زمینه‌های تولید، صادرات، سرمایه‌گذاری، اشتغال و... به مثبت تبدیل می‌شوند و تورم از حرکت روبه جلوی خود باز می‌ایستد و عقب نشینی می‌کند.
واقعیت امر آن است که چنین تصوراتی همانقدر واقع بینانه نیست که بگوییم توافق در برجام تاثیری بر اقتصاد کشور ندارد، بنابراین انتظارات افراط و تفریطی، بدبینانه یا بسیار خوشبینانه هیچکدام نمی‌تواند موضعی صحیح در مقابل توافق در برجام تلقی بشود و منطقی آن است که هرگونه توافق در مذاکرات وین در حد و اندازه واقعی آن نتایجی بر جای می‌گذارد.
به عنوان مثال توافق وین ارتباطی به برخی سوء مدیریت‌های اقتصادی در داخل کشور و ناهماهنگی‌های فراوان در حوزه تولید ندارد. ابتدا به ساکن توافق وین ارتباطی به افزایش قیمت بدون ضابطه کالا و خدمات ندارد و در هر حال نباید فراموش کرد که ذات بسیاری از مشکلات اقتصادی ما ریشه در سودجوئی‌های داخلی دارد.
بر کسی پوشیده نیست که شرایط تلخ تحریم سایه سیاه خود را بر اقتصاد کشور افکنده و موتور محرکه فعالان اقتصادی وابسته به بخش خصوصی را تحت تاثیر خود قرار داده و چنانچه مذاکرات وین به سرانجامی به نام توافق برسد طبیعتاً این توافق منجر به گشایش‌هایی مشخص خواهد شد
بر کسی پوشیده نیست که شرایط تلخ تحریم سایه سیاه خود را بر اقتصاد کشور افکنده و موتور محرکه فعالان اقتصادی وابسته به بخش خصوصی را تحت تاثیر خود قرار داده و چنانچه مذاکرات وین به سرانجامی به نام توافق برسد طبیعتاً این توافق منجر به گشایش‌هایی مشخص خواهد شد.
جهش در صادرات نفتی و غیر نفتی
یکی از مهم‌ترین نتایج توافق احتمالی جهش در صادرات نفتی و غیر نفتی خواهد بود که این امر به صورت مثبت بر تولید و اشتغال منعکس خواهد شد. همچنین توافق مزبور سبب کاهش هزینه‌های اضافی و تحمیلی ناشی از تحریم (در حوزه بازرگانی) می‌شود به همین دلیل در این ارتباط باید با احتیاط گام برداشت و انتظاری بیش از آنچه برجام برایمان به ارمغان بیاورد، نباید داشت.
همانطور که گفته شد مسئله اصلی مرحله پس از برجام است و سئوال این است که آیا دولت برنامه‌ای جامع و روشن برای گذر از این مرحله و بهره‌برداری کافی از آن تهیه کرده است یا خیر؟
رئیس جمهور در دیدار اخیر خود با وزیر خارجه فنلاند گفته بود که اقتصاد کشور را به انتظار برجام نمی‌گذاریم. البته این گفته صحیح است اما باید دید که آیا دولت در مقام عمل در چارچوب خطوط اصلی اقتصاد مقاومتی و الزامات متعدد آن از جمله حمایت از تولید و رفع موانع مختلف از مسیر آن کار کرده است؟ باید دید که سیاست‌ها و کارکردهای دولت در مسائل کلیدی همچون صادرات و اشتغال تا چه اندازه مورد توجه قرار گرفته است؟
انتظارات بخش خصوصی از دولت
بحثی در این نیست که تحریم و محدودیت‌های آن یک امر ذهنی صرف نیست بلکه یک واقعیت عینی است و نمی‌توان با سخن و حدیث و بدون اتکا به برنامه‌های جامع مُنکر نتایج منفی آن بر شاکله اقتصاد کشور شد بنابراین با توجه به اینکه احتمال نتیجه بخش بودن مذاکرات در وین طبق نظر تحلیلگران بیش از احتمال عدم توافق است، بخش خصوصی کشور انتظار دارد، دولت اقدام به تدوین برنامه‌ای واقع بینانه و جامع با عنوان «بعد از برجام» کند و اقدامات خود در ارتباط با اقتصاد داخلی و خارجی را صرفاً بر اساس آن برنامه تنظیم و از هر نوع تصمیم مبتنی بر سلیقه اجتناب ورزد.
مسلماً خبر توافق منجر به عقب نشینی موقتی قیمت‌ها و ارتقای نسبی اعتبار ریال خواهد شد که این اتفاق تحت عنوان شوک اولیه قابل پیش بینی است. نکته قابل تاکید آن است که تصمیم‌گیران دولتی در شرایط شوک پس از توافق باید از اتخاذ تصمیم‌های آنی و هیجانی به شدت بپرهیزند و همانطور که گفته شد، در چارچوب برنامه‌ای مبتنی بر واقعیتهای اقتصادی اتخاذ تصمیم کند
مسلماً خبر توافق منجر به عقب نشینی موقتی قیمت‌ها و ارتقای نسبی اعتبار ریال خواهد شد که این اتفاق تحت عنوان شوک اولیه قابل پیش بینی است. نکته قابل تاکید آن است که تصمیم‌گیران دولتی در شرایط شوک پس از توافق باید از اتخاذ تصمیم‌های آنی و هیجانی به شدت بپرهیزند و همانطور که گفته شد، در چارچوب برنامه‌ای مبتنی بر واقعیتهای اقتصادی اتخاذ تصمیم کند.
برجام فرصتی برای اقتصاد
مسئولان نباید فراموش کنند که توافق برجام حداکثر یک فرصت برای اقتصاد کشور است که اگر با تدبیر و حکمت و بر اساس واقعیت مدیریت نشود این فرصت نیز از دست خواهد رفت.
مجدداً تاکید می‌کنیم با توجه به ضعیف شدن بخش خصوصی در سالیان اخیر، لازم است برنامه‌ای جهت جبران آنچه بر سر تولید و واحدهای تولیدی آمد تدوین و با جدیت پیاده شود.
یکی از مشکلات امروز فعالان اقتصادی کشور، سیاستگذاری‌های مقطعی و متعارض از سوی دستگاه‌های متولی است که این امر به صورت ویژه باید مورد توجه مسئولان ارشد قرار گیرد.
نظر شما