وحید پورتجریشی؛ بازار: سید عباس موسوی سفیر جمهوری اسلامی ایران در باکو در پیام توئیتری خود نوشت: بعد از احیای کریدور اکو (پاکستان، ایران، ترکیه) و نیز راه اندازی آزمایشی کریدور جهانی شمال - جنوب (فنلاند، روسیه، جمهوری آذربایجان، ایران، خلیج فارس و هند) این هفته شاهد فعال شدن کریدور جدید (ایران، جمهوری آذربایجان، گرجستان، دریای سیاه و اروپا) خواهیم بود.
بدون شک، راه اندازی هر مسیر بین المللی و ترانزیتی، عموما برای کشورهای مسیر منبع درآمد ارزی نسبتا دائم محسوب شده و همچنین منجر به رونق بخشی اقتصادی در بخش صادرات و همچنین تسهیل کننده واردات اقلام مورد نیاز برای آن کشور خواهدبود. اما باید به این نکته نیز توجه داشت که هر کریدور با توجه به محدوده در برگیری خود، شامل بازیگران متعدد حاضر در مسیر از یک سو و از سوی دیگر، کشورهای همسایه خارج از مسیر که منافع سیاسی و اقتصادی آنها تا حدی متاثر از راه اندازی یا لغو آن مسیر است، خواهد بود که تمامی این عناصر به صورت ثابت و متغیر باید در محاسبات بازدهی یک کریدور ترانزیتی لحاظ شوند.
اما در خصوص کریدور شمال به جنوب که خبر راه اندازی آن سید عباس موسوی، سفیر ایران در جمهوری آذربایجان مطرح شده، باید به چند نکته توجه داشت که در ادامه به صورت گذارا به آنها خواهیم پرداخت.
نقش روسیه در کریدور خلیج فارس - دریای خزر
بدون شک یکی از بازیگران بسیار مهم در منطقه اوراسیا، روسیه است که موافقت و مخالفت این کشور با مسیرهای عبوری از منطقه را به هیچ عنوان نمی توان نادیده گرفت. هرچند کریدور مذکور، تا حدی با مسیر کریدور شمال - جنوب همسو است، اما باید به این نکته توجه داشت که این کریدور از خاک روسیه عبور نکرده و در نتیجه عایداتی برای مسکو نخواهد داشت. لذا، در صورت اصرار کشورهای مسیر بر راه اندازی کریدور خلیج فارس - دریای سیاه، باید منتظر واکنش منفی احتمالی روسیه در این زمینه باشم.
تنش میان جمهوری آذربایجان و ارمنستان
یکی از موضوعات مهم دیگر که باید در نظر گرفت، اختلافات گسترده موجود میان جمهوری آذربایجان و ارمنستان است که همچنان علیرغم تلاش های گسترده بازیگران منطقه ای و فرا منطقه ای، خصومت میان دو طرف برطرف نشده و در برخی موارد نیز حتی درگیری های فیزیکی در نواحی مرزی دو طرف در قفقاز تشدید شده است.
از سوی دیگر، همانطور که سرگئی لاوروف وزیر خارجه روسیه نیز بارها به صورت مستقیم اذعان کرده، ارمنستان متحد رسمی روسیه بوده و از آنجا که خود روسیه نیز جایی در مسیر این کریدور ندارد، مساله نقش نداشتن ایروان در این کریدور ترانزیتی نیز بسیار تنش آفرین خواهد بود.
این در حالیست که جمهوری اسلامی ایران در زمان اوج تنش میان باکو و ایروان، علیرغم اتخاذ مواضع بی طرفانه خود، تا حد قابل قبولی بر لزوم تامین منافع ارمنستان در اختلافات دوجانبه تاکید کرد و شاید بتوان ایران را مهمترین حامی ارمنستان در بحران قره باغ، پس از روسیه دانست. اکنون با توجه به فضای مسموم موجود میان ایروان و باکو، شاید راه اندازی این کریدور تا حد زیادی بتوان ارمنستان و روسیه را تحریک کند.
لزوم راه اندازی همزمان کریدور جلفا - نخجوان - ایروان- باتومی
یکی از راه های موثر در تنش زدایی های منطقه ای بر سر مسیرهای ترانزیتی و قراردادهای تجاری، تلاش حداکثری برای برخورداری تمامی کشورهای منطقه (و نه صرفا مسیر) از مواهب تجاری آن مسیر است. لذا بر اساس طرح پیشنهادی ارمنستان برای راه اندازی کریدور جلفا- نخجوان - ایروان- باتومی، لازم است مذاکرات مربوط به راه اندازی این کریدور نیز همزمان با راه اندازی کریدور خلیج فارس - دریای سیاه، مورد توجه مسئولین کشورمان قرار گیرد تا دستکم، ارمنستان نیز در کریدوری دیگر و بدون حضور جمهوری آذربایجان (با توجه به اختلافات میان دو طرف)، بتواند به عنوان کشوری محصور در خشکی، از مواهب ترانزیت منطقه ای برخوردار شود.
همچنین با توجه به اتصال ریلی و جاده ای موجود میان گرجستان و روسیه، اتصال ترانزیتی ایران و روسیه نیز از طریق این کریدور و خشکی تامین شده و با توجه به عدم تکمیل مسیر آستارا - آستارا میان ایران و جمهوری آذربایجان، راه اندازی این کریدور، نخستین ارتباط ریلی میان ایران و روسیه را نیز برقرار کرده و تا حد زیادی از تنش های احتمالی ناشی از راه اندازی کریدور خلیج فارس - دریای سیاه میان تهران و مسکو خواهد کاست.
نظر شما