کابوس نفت ۲۰ دلاری در سال ۲۰۲۰

 روح ­اله کهن­ هوش نژاد- پس از آنکه سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) و و ائتلاف آن با کشورهای غیراوپک (عمدتاً روسیه) موسوم به اوپک پلاس از رسیدن به توافق در هفته گذشته ناکام ماندند و قیمت نفت به ۳۵ دلار سقوط کرد، این پرسش طی روزهای گذشته در میان تحلیلگران مطرح شده که آیا نفت در سال ۲۰۲۰ به ۲۰ دلار خواهد رسید؟ آیا تکرار عدد ۲۰ در سال ۲۰۲۰ به نمادی برای قیمت هولناک ۲۰ دلار تبدیل خواهد شد؟

پیش از پرداختن به بحث قیمت نفت ابتدا باید به این مسأله بپردازیم که در نشست اوپک پلاس چه گذشت و چرا روسیه با اوپک به توافق نرسید.

اقتصاد جهانی درحال حاضر به دلیل شیوع ویروس کرونا شرایط دشواری را تجربه می‌کند. این مسئله‌ موجب شد اوپک پیش‌بینی خود از رشد تقاضای نفت در سال جاری را به صفردرصد برساند. این بدان معناست که باتوجه به رشد تولید غیراوپک، بازار می­بایست دست‌کم شاهد کاهشی در حدود ۱.۵بشکه در روز می­ بود تا به تعادل برسد.

این درحالیست که کشورهای اوپک در ماه دسامبر ۲۰۱۹ توافق کرده بودند تولید خود را به میزان ۱.۷ میلیون بشکه در روز کاهش دهند.

اما این بار همه بر سر کاهش ۱.۵ میلیون بشکه در روز توافق نکردند. وزیر نفت روسیه در کنفرانس مطبوعاتی اعلام کرد از اول آوریل همه حق دارند به آنچه که مناسب می‌بینند عمل کنند و هر میزان که می‌خواهند نفت بفروشند. لذا عربستان تصمیم گرفت بازارها را غرق نفت کرده و به مشتریان آسیایی خود بین  ۴تا ۶ دلار و به مشتریان آمریکایی هفت دلار تخفیف بدهد.

عربستان تصمیم گرفت بازارها را غرق نفت کرده و به مشتریان آسیایی خود بین  ۴تا ۶ دلار و به مشتریان آمریکایی هفت دلار تخفیف بدهد

در واقع عربستان بار دیگر راهبرد سال ۲۰۱۴ مبنی بر حفظ سهم از بازار به جای حفاظت از قیمت را اتخاذ نمود. این حالت برخلاف سیاست سال ۲۰۰۸ است. در آن سال که اقتصاد جهانی درگیر بحران بزرگ مالی بود، اوپک در نشست اوران الجزایر به تنهایی تصمیم به کاهش بیش از ۴ میلیون بشکه در روز گرفت. اما در آن زمان تولید روسیه و نفت شیل تهدیدی جدی نبود. درحال حاضر هرگونه کاهش عرضه بدون همراهی غیراوپک (بخوانید روسیه) به معنای از دست دادن بیشتر سهم بازار است و عربستان این موضوع را به خوبی درک کرده و برای دفاع از سهم خود جنگ قیمتی و تخفیف دادن را آغاز کرد.

روسیه با عدم توافق بر سر کاهش عرضه نفت به دنبال نبرد با تولیدکنندگان نفت شیل است که امروزه نقش تعیین ­کننده­ای در بازار دارند و با روسیه در بازارهای آسیایی نیز رقابت می­کنند. تحت فشارقرار دادن نفت شیل ،برگ برنده­ ای در دستان روسیه برای مذاکره با رئیس­ جمهور آمریکا در آستانه انتخابات ایالات متحده قرار خواهد داد چرا که مهد نفت شیل منطقه پرمیان ایالت تگزاس بوده و این ایالت یکی از مهم‌ترین‌ ایالت­ها در رقابت انتخاباتی ریاست جمهوری امریکاست.

تحت فشارقرار دادن نفت شیل ،برگ برنده­ ای در دستان روسیه برای مذاکره با رئیس ­جمهور آمریکا در آستانه انتخابات ایالات متحده قرار خواهد داد چرا که مهد نفت شیل منطقه پرمیان ایالت تگزاس بودو این ایالت یکی از مهم‌ترین‌ ایالت­ها در رقابت انتخاباتی ریاست جمهوری امریکاست.

براساس برآوردهای موجود، هزینه تولید هر بشکه نفت برای روسیه بین ۱۰ تا ۱۲ دلار است. این رقم برای عربستان تنها ۳ تا ۴ دلار برآورد می­شود. اما در موضوع قیمت نفت، آنچه اهمیت دارد قیمت تعیین شده در بودجه است که این قیمت برای روسیه ۴۲ دلار و پایین­تر از کشورهای اوپک است. به علاوه، روسیه اساسا یک کشور نفتی به حساب نمی­آیند و قیمت پایین نفت نمی­تواند فشار زیادی به بودجه این کشور وارد آورد.

با توجه به آن چه آمد وباتوجه به تخفیف‌های کنونی،پیش بینی می شود  بهای نفت خام سبک عربی تولید عربستان سعودی به بشکه ­ای ۲۰ دلار هم برسد و باتوجه به کاهش تقاضا، این نفت ارزان به ذخایر استراتژیک کشورها سرازیر خواهد شد. این مسأله قطعا فشار مضاعفی بر فروش نفت ایران در شرایط تحریم که با فروش غیررسمی و تخفیف همراه است، خواهد گذاشت. هر چند که ابتلای تحریم فروش نفت و کاهش قیمت آن می­تواند مقدمه­ای برای رسیدن به نعمت رهایی از نقمت وابستگی به نفت باشد.