ناهید عنصری؛ بازار: حرکت در مسیر اقتصاد دیجیتال برای تمامی استان ها از جمله یزد ضروری است، اما آنچه این روند را کُند می کند، دیدگاه‌ها و فرهنگ حاکم بر استان علیرغم وجود امکانات و زیرساخت ها در این زمینه است. لذا تحقق این مهم نیازمند اخذ تصمیمات جدی در این زمینه است.
برخی از صاحبان استارت آپ و کسب و کارهای مجازی معتقدند که در یزد آن طور که باید بستر انجام فعالیت‌های اقتصادی مجازی محیا نیست. این در حالی است که مسئولان ارشد حوزه IT در استان بر فراهم بودن ساختارهای این حوزه تأکید دارند. واضح است در چنین شرایطی باید علت تناقض میان فراهم بودن امکانات و نبود بستر لازم برای فعالیت های مجازی را جست.
یزد دومین استان کشور از لحاظ دسترسی به امکانات IT بعد از تهران است و به عقیده بسیاری از کارشناسان پتانسیل تبدیل شدن به قطب اقتصاد دیجیتال کشور را دارد، اما موانعی بر سر فعالیت صاحبان استارت‌آپ در این استان وجود دارد که تا حدودی ناشی از فرهنگ و دیدگاه‌های حاکم در این شهر است. فعالان حوزه فناوری اطلاعات در استان معتقدند که یزد در مقابل پیشرفت در حوزه IT مقاومت می کند.
یزد دومین استان کشور از لحاظ دسترسی به امکانات IT بعد از تهران است و به عقیده بسیاری از کارشناسان پتانسیل تبدیل شدن به قطب اقتصاد دیجیتال کشور را دارد
این گزارش به تشریح موانع رشد اقتصاد دیجیتال در استان می‌پردازد و همچنین به دنبال راهکارهایی است که می‌توان برای تعدیل دیدگاه حاکم بر جامعه یزد و رهایی از چارچوب فکری مردم و مسئولان مرتبط با اقتصاد دیجیتال استان به‌کار گرفت.
نبود اکوسیستم فناوری
ابوالفضل ساجدی، صاحب استارت آپ «پذیرش ۲۴» در زمینه سلامت الکترونیک است. او از سال ۹۴ وارد عرصه اقتصاد دیجیتال شده و اکنون ۴۰ درصد از سهم بازار خود را در اختیار گرفته است.
وی در خصوص موانع اقتصاد دیجیتال در یزد به خبرنگار بازار می‌گوید: مهمترین مشکل یزد، نبود اکوسیستمی است که همه اجزا را در راستای تحقق اقتصاد دیجیتال در کنار هم قرار دهد. در واقع لازم است فرهنگی مبتنی بر کارآفرینی و چرخش صنعتی شکل گیرد؛ در حالی‌که در این حوزه ضعف‌های بسیاری در استان وجود دارد.
این جوان فناور در مورد ضعف‌های اکوسیستم فناوری یزد می‌افزاید: اکوسیستم دارای هفت چرخه شامل دولت، دانشگاه، کارآفرین و سرمایه‌گذار، شرکت‌های بزرگ، خدمات دهندگان و مربی‌ها است و کارآفرین باید رهبریت اکوسیستم را در دست بگیرد که طبق این تعریف هنوز در استان یزد چنین اکوسیستمی شکل نگرفته است.
این کارآفرین یزدی که مانند برخی نخبگان بومی، از استان مهاجرت کرده و در استان‌های همجوار به ادامه فعالیت مشغول است، بیان می‌کند: فرهنگ حاکم بر یزد همکاری با یک همشهری را کمتر می‌پذیرد و این مهم باعث شده که من به شخصه در حیطه کاری خود با یک شرکت قدیمی و غیربومی همکاری کنم.
مهمترین مشکل یزد، نبود اکوسیستمی است که همه اجزا را در راستای تحقق اقتصاد دیجیتال در کنار هم قرار دهد
ساجدی ادامه داد: استان یزد در حوزه سلامت الکترونیک ظرفیت بالایی دارد. روزانه یکصد هزار نفر در این استان به پزشک مراجعه می‌کنند که این مراجعه معمولاً در دو مرتبه، یک بار برای دریافت نوبت و یکبار برای ویزیت صورت می‌گیرد که این استارت‌آپ به میزان قابل توجهی مراجعه به پزشک را کاهش داده است.
او در این خصوص که چه انتظاری از مسئولان دارد، می‌گوید: لازم نیست مسئولان برای توسعه دیجیتال دست به اقدام خاصی بزنند فقط کافی است وظیفه خود را به عنوان بخشی از اکوسیستم به درستی انجام داده و در حدود سایر وظایف این اکوسیستم دخالتی نداشته باشند. به عبارت دیگر لازم است دولت بستر لازم را فراهم نموده و نیروهای انسانی را در این زمینه به خوبی آموزش دهد.
تفاوت میان حرف و عمل در مسئولان
امیر نجفی دارنده استارت آپ «دس تو دس» است که یک فروشگاه اینترنتی و بازار خرید آنلاین کالا در گروه‌های مختلف است. او که سه سال است در حوزه اقتصاد دیجیتال فعالیت می‌کند، می‌گوید: با بررسی ها و مطالعات انجام شده به این نتیجه رسیدم که می توان با استفاده از تکنولوژی، واسطه ها را حذف کرد و حتی این روش را به بسیاری از حوزه های خرید و فروش تعمیم داد.
نجفی درباره مشکلات موجود در اقتصاد دیجیتال یزد، با به کار بردن این جمله که «در یزد تنها حرف خوب زده می‌شود»، می‌افزاید: متأسفانه در حوزه عمل، حمایت لازم صورت نمی‌گیرد. من به شخصه تاکنون موفق به جلب حمایت و انعقاد قرارداد با دو ارگان شدم؛ در حالی‌که با مراجعه به سازمان های بسیاری، مورد حمایت واقع نشدم و برای نمونه، موفق به جذب تسهیلات موردنیاز نشدم.
این کارآفرین بیان کرد: به طور کلی می‌توان گفت در یزد حمایت ها خوب است، اما عالی نیست؛ در حالی‌که برای ایجاد تحول لازم است این روند از خوب به سمت عالی برود.
نجفی اظهار کرد: استارت‌آپ ما پیشنهاد انتقال مجموعه به پایتخت را داشته است اما تصمیم ما این است که فعالیت به صورت پایلوت در استان یزد باشد. در واقع ما در حوزه کسب و کارهای خرد و روستایی به ویژه در حوزه دامی و کشاورزی ورود کرده‌ایم و هنوز معتقدیم که با حمایت بیشتر مسئولان امر می‌توان یزد را به یک قطب صنعتی و اقتصاد دیجیتال تبدیل کرد.
تجربه نشان داده که استارت آپ‌هایی که در استانها مشغول کار هستند نمی‌توانند به پای پلتفورم‌های بزرگ کشوری برسند
نجفی در پاسخ به این سؤال که آیا یزد قابلیت تبدیل به یک شهر دیجیتال را دارد، گفت: حتماً چنین پتانسیلی وجود دارد، هرچند تجربه نشان داده که چنین استارت آپ‌هایی نمی‌تواند به پای پلتفورم‌های بزرگ کشوری برسند، اما باید ساختار جدیدی ایجاد شود که علاوه بر همخوانی با فرهنگ مردم یزد، امکان پوشش دهی گسترده به لحاظ لجستیک و آموزشی را داشته باشد.
نخبه‌پرانی، مانع توسعه
محمدمهدی لطفی، رئیس پارک علم و فناوری یزد به خبرنگار بازار می‌گوید: متأسفانه وقتی پای درد دل نخبگان یزد بنشینید مهمترین مشکلات مطرح شده از سوی آنها مربوط به نگرش‌ها است؛ چراکه شناخت مسئولان در خصوص اهمیت اقتصاد دیجیتال با عمل به این موضوع و پایبندی به آن تفاوت دارد.
به گفته وی، جهش تولید در حوزه اقتصاد دیجیتال به این موضوع مرتبط می‌شود که بتوان درصد قابل توجهی از نخبگان و تحصیل کرده‌های یزدی را در استان نگه داشت و حجم قابل توجهی از منابع خاص را در یکجا متمرکز کرد که یزد این پتانسیل را ندارد و اکنون در شرایطی هستیم که نخبگان یزدی بسیاری داریم اما متاسفانه این افراد در یزد نیستند.
یزد و ظرفیت های دیجیتال شدن
رئیس پارک علم و فناوری استان می‌افزاید: استان یزد برای رشد اقتصاد دیجیتال همواره در حال تکاپو است. در این خصوص ایجاد شتاب دهنده‌ها و مراکز نوآوری جدید در دستورکار قرار گرفته است همچنین باید گفت استان یزد در حوزه سرامیک، نساجی، انیمیشن، فناوری‌های حوزه معدن، پزشکی، سلامت و دارویی مزیت دارد، از این اعتقاد خود می‌گوید که با توجه به توان محدود پارک علم و فناوی، اگر شتاب دهنده‌ها و مراکز نوآوری تقویت شوند، آنها نیز به کمک توسعه استان در حوزه‌های دارای پتانسیل خواهند آمد.
لطفی با اشاره به پروژه «یزد، شهر تعاملی»، گفت: هدف این است که تعاملات با دستگاه‌های اجرایی، صنعت و نهادهای واسطه مثل اتاق بازرگانی تقویت و با کمک دستگاه‌ها به افزایش ظرفیت تعاملی پارک و تبدیل شدن یزد به شهر نوآور کمک شود.
وی در خصوص فرار فناوران از یزد بیان کرد: برخوردها، شیوه‌های مدیریت و قوانین و ضوابط وضع شده، نخبه‌پرانی را در یزد پرورش داده است. بزرگترین مشکل در شکل نگرفتن اقتصاد دیجیتال در یزد در دستگاه‌های اجرایی یزد است و انتظار است در این خصوص همه دستگاه‌های اجرایی هماهنگ باشند که این فقط وظیفه پارک علم و فناوری نیست؛ چراکه اعطای مجوز در دست دستگاه‌های اجرایی است. اگر زمینه های فناوری در یزد ارتقا یابد و دستگاه‌ها کمک کنند که مسیر ورود نخبگان در استان دچار مشکل نشود، به نظر می‌رسد تا چند سال آینده یزد می تواند در حوزه اقتصاد دیجیتال تقویت شود.
محدودیت‌های دیجیتالی
مدیرکل ارتباطات و فناوری اطلاعات استان موانعی را که در برابر توسعه اقتصاد دیجیتال در استان وجود دارد، چنین ارزیابی می‌کند: مهمترین مانع در توسعه دیجیتال یزد را کوچک بودن استان نسبت به برخی استان‌های کشور می‌دانم که البته شیوع کرونا به میزان زیادی در این حوزه تغییراتی ایجاد و این محدودیت را کمرنگ کرد.
پاکدل افزود: دومین مانع ویژگی محافظه کاری در یزدی‌ها است؛ به این معنی که بسیاری از هم‌استانی‌های ما هنوز هم با انتشار اطلاعات در فضای مجازی مخالفت می‌کنند؛ در حالی‌که در این حوزه شفاف‌سازی اطلاعات ضروری است و این رویکرد نیاز به تغییر نگرش دارد.
مهمترین مانع در توسعه دیجیتال یزد را کوچک بودن استان نسبت به برخی استان‌های کشور می‌دانم که البته شیوع کرونا به میزان زیادی در این حوزه تغییراتی ایجاد و این محدودیت را کمرنگ کرد
او تصریح کرد: مانع بزرگ تر در این زمینه «نگرش تهران سالاری» است؛ چراکه بسیاری از شرکت‌های حوزه فناوری اطلاعات معتقدند امکان اخذ بازار فروش در یزد محدود و این قابلیت در تهران بیشتر وجود دارد. در نتیجه بسیاری از شرکت‌های فعال این حوزه در ابتدا فعالیت خود را از یزد آغاز و پس از رشد به تهران مهاجرت می‌کنند.
پاکدل اظهار کرد: نبود نیروی انسانی ماهر در استان یکی از عوامل مؤثر در مهاجرت فناوران و نخبگان یزد است و بسیاری از شرکت‌های IT به دنبال جست و جوی نیروی ماهر به تهران مهاجرت می‌کنند.
وی در این خصوص به ارائه راهکارها و پیشنهادهای خود می‌پردازد و می‌گوید: انتظار است دانشگاه‌ها در این زمینه فعال‌تر بوده و دانشجویان را با حوزه کاری خود بیشتر درگیر کنند؛ چراکه با برطرف کردن شکاف میان فارغ التحصیلان دانشگاهی و بازار، اقتصاد دیجیتال استان نیز رشد خواهد کرد.
برنامه‌های حمایتی در دست کار است
محمدرضا پاکدل، مدیرکل ارتباطات و فناوری اطلاعات استان یزد در خصوص حمایت‌های استان از کسب و کارها و توسعه اشتغال مجازی در استان به خبرنگار بازار می‌گوید: سال ۹۸ برای حمایت از کسب و کارها شبکه اقتصاد دیجیتال ایجاد شد و در این زمینه تفاهم نامه‌ای با عنوان تاد(توسعه اقتصاد دیجیتال) میان استانداری یزد و پارک به امضا رسید. به این ترتیب استان یزد در سه حوزه مورد حمایت قرار گرفت.
وی تشریح کرد: ابتدا در حوزه شرکت های دانش بنیان طرح های تولیدی که منجر به تولید محصول می شدند مورد بررسی قرار گرفت و در این راستا، ۱۶ طرح با مبلغ ۹۰۰ میلیون تومان مورد حمایت قرار گرفت. دومین حوزه عبارت بود از توانمندسازی کسب وکارها که بدین منظور برای شناسایی نیازهای حوزه IT فراخوان داده و مقرر شد به منظور به روزرسانی دانش در این زمینه دوره های موردنیاز شرکت‌ها با هدف حرکت به سمت اقتصاد دیجیتال مورد حمایت قرار گیرد.
مبلغ ۱۰ میلیارد تومان از سوی وزارت ارتباطات برای حمایت از کسب و کارهای دیجیتال استان و تأمین مالی آنها اختصاص داده شد
به گفته پاکدل، حوزه سوم «گرنس جوامع» بود. در این راستا، پایان نامه‌های دانشگاهی که می‌توانستند به تولید محصول دست یابند شناسایی و مورد حمایت قرار گرفتند. این حمایت که شامل حمایت مادی نیز می‌شد، از بهمن ماه سال ۱۳۹۹ به صورت جدی پیگیری شد.
حمایت مالی از شرکت ها
مدیرکل ارتباطات استان یزد درباره حمایت مالی در راستای توسعه اقتصاد دیجیتال در استان یزد گفت: مبلغ ۱۰ میلیارد تومان از سوی وزارت ارتباطات برای حمایت از کسب و کارهای دیجیتال استان و تأمین مالی آنها اختصاص داده شد. به این ترتیب کارگروهی تشکیل و درخواست هایی که از سوی شرکت‌ها دریافت شد، مورد بررسی و حمایت قرار گرفت.
وی افزود: این حمایت از مساعدت ۵۰ میلیون تومانی برای استارت آپ‌های غیررسمی که هنوز به ثبت نرسیده تا مساعدت ۱۱۸ میلیون تومانی به شرکت‌های توسعه یافته را شامل شد. علاوه بر این، حمایت از رویدادهایی که به توسعه اقتصاد دیجیتال کمک می‌کنند مانند رویداد دانش آموزی با موضوع «برنامه نویسی کودکان» برای حمایت از کسب و کار کودکان در دستورکار قرار گرفت.
مدیرکل ارتباطات استان یزد اظهار کرد: اقتصاد دیجیتال تنها حوزه ای است که سال گذشته به دلیل شیوع کرونا در استان رشد داشته است؛ بنابراین شایسته است بستری فراهم شود که محور اقتصاد استان را به سوی اقتصاد دیجیتال حرکت دهد و دیگر اقتصادها حول آن شکل گیرند.
نظر شما