بازار؛ گروه استانها: جاجیم، دستبافته هنرمندان زنان و بانوانی که هشت ساعت در روز پشت کوبه های جاجیم بافی، تار و را به پود گره می‌زنند تا نقش و نگاری از زندگی را در آن نقش بندند، هنوز در خانه‌های آلاشت که به آشیانه عقاب‌ها معروف است و در میان ابر و مه گمشده، صدای کوبه های جاجیم بافان به گوش می‌رسد که با مشقت و سختی فراوان روزگار می گذرانند.
روزگاری در هرخانه و کاشانه آلاشت، کارگاه جاجیم بافی برپا بود و اکنون صدای کوبه ها را از چند کارگاه کوچک خانگی می‌توان شنید و بسیاری از کارگاه‌ها و دارها طی سال‌های سال برچیده شدند. جاجیم از کهن‌ترین صنایع دستی مردان و زنان مازندران سوادکوه است که با تاروپود مردمان این سرزمین گره خورده و اکنون به سختی نفس‌هایش را می‌کشد.
در روزگار نه چندان دور، جاجیم بافی بهانه‌ای برای دورهمی دخترکان و بانوانی بود که آرزوهایشان را برتار و پود آن گره می‌زدند و امرار معاش می‌کردند و اکنون انگشت شمار بانوانی در این حرفه مشغول کار هستند.
هزینه‌ها سرسام آور شده است
معصومه مرادی بانوی آلاشتی که سال‌های سال آرزوهایش را بر تار پود جاجیم نقش می‌زند، می‌گوید: هنوز در آلاشت سوادکوه زنان زیادی مشغول جاجیم بافی هستند و از این طریق روزگار می گذرانند.
وی در گفتگو با خبرنگار بازار با بیان اینکه جاحیم یک متر سه ساعت طول می‌کشد و قیمت آن از ۷۰ تا ۲۰۰ هزار تومان بستگی به مدل جاجیم دارد.
دوست دارد که قالیبافی کند اما وقتی از هزینه‌های سرسام آور آن یاد می‌کند، دستانش بر روی کوبه ها خشک می‌شود، ادامه می‌دهد: چند روز پیش برای تهیه نخ از تهران قیمت گرفتیم که بسیار بالا رفته است.
این بانو ادامه می‌دهد قیمت نخ پشم شده به کیلویی ۷۵ هزار تومان و نخ سفید کیلویی ۱۰۰ هزار تومان رسیده است و هزینه‌های بالا، انگیزه جاجیم بافان را برای فعالیت کاهش داده است.
قیمت نخ پشم شده به کیلویی ۷۵ هزار تومان و نخ سفید کیلویی ۱۰۰ هزار تومان رسیده است و هزینه‌های بالا، انگیزه جاجیم بافان را برای فعالیت کاهش داده است
بانوی دیگری که از سال ۶۲ تاکنون به حرفه جاجیم بافی مشغول است می‌گوید جاجیم، شمه، طرح‌های مختلف را تولید می‌کنیم و برای فروش توریست‌ها می آیند می خرند.
بیشتر خریداران توریست‌ها هستند
نسرین علیز زاده در گفتگو با خبرنگار بازار با بیان اینکه دختران و زنان زیادی دوست دارند به کار جاجیم بافی بپردازند اما بالارفتن هزینه‌ها و نبود مکان مناسب برای فروش آنها را دلسرد کرده است، اضافه می‌کند: در حال حاضر جاجیم‌های بافته شده را در بازارچه‌های شهرداری برپا کرده عرضه می‌کنیم و بیشتر خریداران ما توریست‌ها و گردشگران هستند.
وی با بیان اینکه کرونا سبب کاهش سفر مسافران به منطقه شده است، ادامه می‌دهد: چشم بافندگان به مسافران و گردشگران است تا بتوانند محصولات را به آنان عرضه کنند.
این بانوی جاجیم باف با اظهار اینکه بانوان منطقه تمایل دارند کارگاه‌های جایجم بافی رونق داشته باشد، می‌گوید: مشکلات فراوان سبب شده طی سال‌های گذشته کارگاه‌های زیادی تعطیل شود و دارهای جاجیم بافی جمع شود.
مسئولان حمایت کنند
مهری کاشی بانوی دیگری که با جاجیم بافی بزرگ شده و روزگار گذرانده است، نیز نگران آن است که جوانان و دختران این حرفه آبا و اجدادی را دنبال نکنند و می‌گوید: به دلیل مشکلات جوانان کمتر رغبت دارند تا در این کار فعال باشند.
وی با بیان اینکه نگران منقرض شدن شدن این هنر دستی هستیم خواستار حمایت مسئولان از بافندگان جاجیم شد.
با از بین رفتن زنجیره تولید از چیدن پشم تا رنگرزی و نخ ریسی، جاجیم، هنر دستی بانوان البرزنشین به فراموشی رفته است و اندک مادران و بانوانی برای گذران زندگی، این هنر را با خون دل حفظ کرده اند و به میراث برده اند.
صدای کرچال و کوبه هایی که همانند بافندگانشان از بی مهری زمانه خسته شده اند، کمتر به گوش می‌رسد و پشم، نخ‌های رنگارنگ، ورد، ماسوره، نوارد، دست کش چو، دفین ابزارهای جاجیم بافی هریک در گوشه‌ای خاک می‌خوردند.
به گفته بافندگان، جاجیم در گذشته جزئی از زندگی مردان و زنان و منطقه بود و بخشی از هویت هر زن و مرد آلاشتی محسوب می‌شد و در گذشته اخبار محل و محلات در پشت کرچال ها و کوبه ها دست به دست و نقل می‌شد و امروز اثری از این گنج درخشان آلاشت نیست.
جاجیم آلاشت ذهنی بافت است
ننه حوریه از دیگر بافندگان جاجیم در آلاشت است که برای رفتن به کارگاهش باید روانه شهر عقاب‌ها شد و با گذر از سنگفرش‌ها و کوچه‌های باریک و پیچ درپیچ آلاشت به کارگاه کوچک و خانگی رسید. صدای کرچال و شانه‌های چوبی که تار را به پود گره می‌زند، شنیده می‌شود، وی که جاجیم بافی را از مادربزرگش فراگرفته است و دختران و عروسش نیز این هنر را یاد گرفته اند، می‌گوید: طرح‌های جاجیم بافی، ذهنی بافت است و تاکنون طرح‌های زیادی را اجرا و بافته ام.
وی با اظهار اینکه در گذشته از جاجیم به عنوان روکرسی، جهیزیه عروس و چشم روشنی استفاده می‌شد، ادامه می‌دهد، امروز جاجیم برای تهیه انواع پشتی ها، کیف، ساک و غیره استفاده می‌شود.
ادامه می‌دهد، با هر پدالی که می زنیم نخ زیر و رو مشخص می‌شود و شش رنگ اصلی و طبیعی دارد و در گذشته به صورت گیاهی شامل پوست گردو، انار، روناس و غیره رنگ می شد.
وی با بیان اینکه جاجیم آلاشت از سه گل و رنگ تشکیل می‌شود و بین هر گل سه رنگ باید طراحی شو، اضافه می‌کند این هنر برگرفته از زندگی مردم منطقه است.
۱۰۰ جاجیم باف شناسایی شدند
حسین ایزدی معاون صنایع دستی میراث فرهنگی مازندران نیز در گفتگو با خبرنگار بازار با اشاره به فعالیت ۱۰۰ بافنده جاجیم در آباشت سوادکوه می‌گوید: آلاشت به عنوان شهر ملی جاجیم معرفی شده و اعتبار ویژه ای برای احیای این هنر دستی قدیمی تخصیص داده شده است.
وی افزود: این نوع جاجیم و طراحی فقط به نام آلاشت وجود دارد و باید برای رفع دغدغه هنرمندان تلاش و برنامه ریزی کرد.
آلاشت شهر جاجیم به بافنده‌ها و هنر قدیمی شهره است و در کوچه پس کوچه‌هایش می‌توان صدای شانه، کرچال و ماکو را شنید و این میراث گذشته تاکنون نسل به نسل منتقل شده است. چارگل، خشتی و آفتابگردان، راه راه‌های رنگارنگ، نقش مایه‌های ذهنی هستند که با ضربه‌های شانه چوب، ضرباهنگ زندگی را طنین انداز می‌کند.
نظر شما