بازار- «۷۰ تا ۸۰ درصد بار بودجه سال ۹۹ بر دوش نفت است.» صاحب هنر کارشناس انرژی می‌گوید: بر اساس آنچه در بودجه ۹۹ آمده قرار است که از محل فروش خوراک پتروشیمی حدود ۲۶ هزار میلیارد تومان و از محل صادرات گاز ۴.۴ هزار میلیارد نصیب دولت شود. همچنین میزان درآمد حاصل از فروش فرآورده نفتی از حدود ۴۳ هزار میلیارد تومان در بودجه امسال به ۸۸ هزار میلیارد تومان افزایش پیدا کرده است. سهم درآمدهای نفتی در لایحه بودجه سال قبل ۴۵ هزار میلیارد تومان بود و این سهم هم به ۷۷ هزار میلیارد تومان رسیده است. این کارشناس انرژی درحالی این گفته ها را مطرح می کند که محمدباقر نوبخت رییس سازمان برنامه و بودجه گفته که سهم منابع عمومی بودجه به منابع حاصل از فروش نفت کمتر از ۸.۵ درصد است. این کارشناس انرژی همچنین در بخش دیگری از سخنان خود طرح وزارت نفت برای ساخت پتروپالایشگاه توسط بخش خصوصی را مورد نقد قرار داد و گفت: وزارت نفت به سراغ طرحی رفته که در بسیاری از کشورهای اروپای غربی شکسته خورده است. به گفته او، پتروشیمی‌هایی که بر پایه نفتا فعالیت می‌کنند توان رقابت با واحدهایی که از گازوییل و زغال سنگ ارزان استفاده می‌کنند را ندارند و به همین دلیل در حال تعطیلی هستند. متن کامل گفتگوی خبرگزاری بازار با صاحب هنر کارشناس اقتصاد انرژی را در ادامه می‌خوانید:
محمد باقر نوبخت رییس سازمان برنامه و بودجه، می‌گوید که اتکای بودجه ۹۹ به درآمدهای نفتی کمتر از ۸.۵ درصد است. این ادعا تا چه اندازه درست است. آیا دولت حسن روحانی توانسته وابستگی بودجه به نفت را کاهش دهد؟
برخلاف آنچه مسئولان دولتی وعده کرده بودند بودجه ۹۹ همچنان رنگ و بوی نفت می‌دهد و حدود ۷۰ تا ۸۰ درصد بار بودجه سال آینده به صورت مستقیم و غیرمستقیم بر دوش نفت است. نمی توان چشم روی منابع حاصل از فروش نفت، فرآورده‌های نفتی و محصولات و مشتقات پتروشیمی و گاز بست و آن را در زمره درآمدهای نفتی تلقی نکرد.
بر اساس آنچه در سومین سند دخل و خرج دولت دوازدهم آمده قرار است از محل فروش خوراک پتروشیمی حدود ۲۶ هزار میلیارد تومان و از محل صادرات گاز ۴.۴ هزار میلیارد نصیب دولت شود. همچنین میزان درآمد حاصل از فروش فراورده نفتی از حدود ۴۳ هزار میلیارد تومان در بودجه امسال به ۸۸ هزار میلیارد تومان افزایش پیدا کرده است. از طرفی سهم درآمدهای نفتی در لایحه بودجه سال قبل ۴۵ هزار میلیارد تومان بود و این سهم هم به ۷۷ هزار میلیارد تومان رسیده است. با این اوصاف بر خلاف آنچه مردان دولت دوازدهم اعلام کرده اند، بودجه سال آینده کاملا نفتی است و خبری از کاهش اتکا به درآمدهای نفتی در آن نیست.
برخی از نمایندگان مجلس اعلام کرده اند، به دلیل کاهش فروش نفت دولت امسال با کسری حدود ۱۳۰ هزار میلیارد تومانی مواجه بوده است. بسیاری از کارشناسان برای سال آینده هم چشم انداز روشنی متصور نیستند و امیدی به رفع تحریم‌های اقتصادی علیه ایران ندارند. در چنین شرایطی امکام تحقق این حجم از درآمدهای نفتی در کشور وجود دارد؟
وزارت نفت آمار دقیقی در رابطه با صادرات نفت اعلام نمی کنند. اما بیژن زنگنه بارها از تنگناهای شدید برای فروش نفت گفته و توضیح داده است که بعد از تحریم فقط ترکیه است که از جمع کشورهای اروپایی از ما نفت می‌خرد و اروپایی‌ها حتی جواب تماس ما را نمی‌دهند. تحریم‌های شبکه بانکی موجب شده است که ایران نفت را به صورت کالا به کالا تهاتر کند و عملا پولی بابت نفت به ایران وارد نمی‌شود. از طرفی گزارش سازمان‌های بین المللی صادرات روزانه نفت خام ایران را ۲۰۰ تا ۳۰۰ هزار بشکه اعلام می‌کند. در چنین شرایطی دولت میزان صادرات نفت برای سال آینده را یک میلیون بشکه در نظر گرفته است. جدای از عدد در نظر گرفته شده برای حجم صادرات، درآمد حاصل از فروش هر بشکه نفت خام نیز این روزها با اما و اگرهای متعددی مواجه شده است. شیوع ویروس کرونا و عدم توافق کشورهای عضو اوپک و روسیه بر سر کاهش تولید، قیمت نفت را به ۳۰ دلار کاهش داد. این کاهش در شرایطی رخ داده که دولت درآمد حاصل از فروش هر بشکه نفت خام را در لایحه بودجه ۹۹ حدود ۵۰ دلار در نظر گرفته است. به طور قطع تصویب این اعداد در لایحه بودجه ۹۹ حاصلی جز افزایش شدید کسری بودجه برای دولت نخواهد داشت.
با این اوصاف دولت برای تامین مخارج خود باید به افزایش درآمدهای مالیاتی رو بیاورد؟
اقتصاد ایران در شرایط بحرانی به سر می‌برد. بسیاری از واحدهای تولیدی زیان ده بوده یا هزینه و درآمدشان سربه سر می‌شوند. تنها بنگاه هایی که محصولات صادرات محور تولید می‌کنند، سود نسبتا معقولی کسب می‌کنند. در چنین شرایطی نمی توان انتظار افزایش درآمدهای مالیاتی را داشت. ضمن اینکه شیوع ویروس کرونا وضعیت اقتصادی بسیاری از واحدهای تولیدی را بدتر هم کرده است.
در شرایطی که به دلیل تحریم ها امیدی به تحقق درآمدهای نفتی نیست و امکان افزایش مالیات هم وجود ندارد منابع لازم برای هزینه‌های دولت باید از کجا تامین شود؟
در چنین شرایطی دولت باید به فکر کاهش هزینه‌های جاری خود باشد نه اینکه فشار بیشتری را به مردم یا بنگاه‌های اقتصادی بیاورد. از طرفی دولت باید از سال‌ها قبل چاره ای برای حل این مشکل پیدا می‌کرد و برای مقابله با تحریم‌ها پالایشگاه ها را توسعه می‌داد. اما متاسفانه بعد از انقلاب پالایشگاه ها را غیر اقتصادی خواندیم و به خام فروشی نفت ادامه دادیم. درست در همین ۸ سالی که آقای زنگنه با ساخت و توسعه پالایشگاه در کشور مخالفت می‌کرد، عربستان حدود ۴۰۰ هزار بشکه به ظرفیت پالایشگاه‌های خود اضافه کرد.
چرا با وجود مخالفت‌های بر سر ساخت پالایشگاه در کشور وجود دارد، وزارت نفت به تازگی از اعلام آمادگی برای جذب سرمایه گذار بخش خصوصی برای ساخت پتروپالایشگاه خبر داده است؟
وزارت نفت سراغ طرح رفته ای که در بسیاری از کشورها شکسته خورده است. ساخت پالایشگاه چیزی حدود ۴ سال زمان می‌برد که اگر قرار باشد واحدهای پتروشیمی هم در آن ایجاد کنیم و به عبارت پتروپالایشگاه بسازیم زمان ساخت دست کم ۴ سال دیگر بیشتر و هزینه سرمایه گذاری مورد نیاز را دو برابر می‌شود. لزومی ندارد در شرایطی که می‌توانیم پالایشگاه بسازیم به سراغ ساخت پتروپالایشگاه برویم. ضمن اینکه پتروشیمی‌هایی که در اروپای غربی(آلمان، انگلیس، نروژ) بر پایه نفتا فعالیت می‌کنند در حال تعطیلی هستند چرا که توان رقابت با واحدهای پتروشیمی که از گازوییل و زغال سنگ ارزان استفاده می‌کنند را ندارند. قیمت نفتا تقریبا معادل قیمت نفت خام است در حالیکه قیمت گازوییل یک چهارم قیمت نفت خام است. بعید می‌دانم با این شرایط سرمایه‌گذاری برای ورود به این بخش اعلام آمادگی کند.
نظر شما