بازار؛ گروه استانها: یکی از بهترین روش‌های توسعه اشتغال و افزایش درآمدهای غیر کشاورزی در مناطق روستایی، ایجاد و توسعه صنایع تبدیلی و تکمیلی کشاورزی و صنایع روستایی است.از سوی دیگر ایجاد صنایع تبدیلی و تکمیلی، مؤثرترین راهکار برای کاهش حجم ضایعات کشاورزی به شمار می‌رود.
استان خراسان رضوی ۶۷ درصد تولیدات کنسروی کشور را به خود اختصاص داده است و لذا صنایع تبدیلی در این استان حرف های زیادی برای گفتن دارد.
تولید ۷.۸ میلیون تُن محصولات کشاورزی در خراسان رضوی
صنایع تبدیلی و تکمیلی باعث جلوگیری از هدر رفتن محصولات کشاورزی و دامی، تضمین‌کننده بازار کشاورزان، امنیت غذایی و اشتغال برای این استان شده است و حتی محصولات تولیدی در این بخش مرغوبیت لازم و کیفیت بالا برای صادرات به کشورهای اروپایی را دارد.
خراسان رضوی با بیش از هفت میلیون و ۸۰۰هزار تُن محصولات زراعی، باغی، گلخانه‌ای، دام و طیور و شیلات در سال لذا فرصت‌های خوبی را برای صنایع تبدیلی در استان فراهم کرده است.
گفتنی است بخش کشاورزی ۲۸ درصد اشتغال و ۳۰ درصد صادرات غیرنفتی خراسان رضوی را به خود اختصاص داده است که در این میان بهره‌مندی از صنایع تبدیلی نقش بسزایی در ارزش‌افزوده و صادرات و درنهایت ارزآوری دارد.
اگرچه که توسعه صنایع تبدیلی و نقش آن بر همگان واضح و مبرهن است اما نکته قابل‌بحث ما در این مطلب این موضوع است که خراسان رضوی در این حوزه با چه کم‌وکاستی‌هایی روبرو بوده و در حال حاضر چه موانعی را در پیش روی خود دارد که باید آن را از میان برداشت؟
در همین راستا با علیرضا بوستانی رئیس انجمن صنایع تبدیلی کشاورزی خراسان رضوی به بحث و گفتگو نشستیم.
* خراسان رضوی در حوزه صنایع تبدیلی چه جایگاهی دارد؟
شرایط اقلیمی مناسب دارای بیشترین سابقه حضور در صنایع تبدیلی است، در این استان کارخانه‌هایی باسابقه طولانی از سال۱۳۱۷شمسی وجود دارد که زمان تأسیس آن‌ها فاصله چندانی با دیگر کشورهای مترقی دنیا نداشته است.
در حال حاضر ۶۷ درصد تولیدات کنسروی در خراسان رضوی تولید می‌شود.
متأسفانه بیش از ۷۰ درصد صنایع تبدیلی کشاورزی در این استان فرسوده هستند.
در این زمینه متأسفانه شرایط خیلی خوبی نداریم و بسیاری از واحدهای ما ، به دلیل محدودیت‌های ارزی نتوانسته‌اند ازلحاظ سطح فنّاوری به‌روز شوند و این امربر هزینه‌های تولید ،قیمت تمام‌شده کالا و نسبت تبدیل اثر منفی باقی می‌گذارد.
* برای نوسازی و بروز رسانی این تکنولوژی چه موانعی پیش‌رو داریم؟
موانع بروز رسانی فنّاوری متعدد و متفاوت‌اند که بعضی از آن‌ها را می‌توان به مقررات ، بعضی باورها درزمینهٔ خوداتکائی، تنگناهای اقتصادی و کمبود نقدینگی در واحدهای صنایع تبدیلی، کاهش قدرت خریدمردم که باعث رسوب کالای تولیدی صنایع تبدیلی در انبارها و عدم برگشت نقدینگی شده است.
از طرفی کاهش برابری پول ملی در مقابل ارزهای خارجی که قدرت خرید صنعتگر را برای به‌روز کردن سطح فنّاوری شدیداً تحت تأثیر قرارمی دهد. در مرحله بعدی آثار تحریم‌ها را نیز نمی‌توان نادیده گرفت.
به‌عنوان‌مثال تولید انواع ماکارونی نیازمند خریداری دستگاه‌های موردنیاز این صنعت از کشورهایی همچون ایتالیا است.
* آیا امکان واردات در حال حاضر وجود ندارد؟
به دلیل محدودیت‌های ارزی نمی‌توانیم ماشین‌های روز دنیا را در بخش کشاورزی خراسان رضوی داشته باشیم و این در حالی است که اگر بخواهیم تنوع و کیفیت مواد غذایی را ارتقا بخشیم باید مدیریت‌ها را با صنایع جدید همخوان کنیم.
یکی از اشکالات مطرح دریافت تسهیلات بانکی برای شهرستان‌ها میزان بسیار محدود و پایین آن است و تولیدکنندگان در شهرستان‌ها باید برای دریافت تسهیلات بانکی کفش آهنین به پا کنند.
متأسفانه اگر مقدار اعتبار و تسهیلات درخواست شده تولیدکننده بالا باشد، پرونده به تهران می‌رود و روند دریافت بسیار طولانی می‌شود.
* یعنی مدیران بانک‌ها در استان تصمیم‌گیرنده نیستند؟
سقف اعتباری بانک‌ها در مقابل مواد اولیه به‌شدت پایین است. در یک سال اخیر که کرونا در کشور شیوع پیداکرده، روند دریافت تسهیلات هم طولانی‌تر از گذشته شده است.
اگر به مدیران بانک‌های استانها اختیارات بیشتری داده شود، شاید بتوان روند طولانی‌مدت دریافت تسهیلات را کاهش داد.
* فرسودگی ماشین‌آلات چه ضرری به تولید وارد می‌کند؟
فرسودگی ماشین‌آلات از چند جنبه زیان‌آور است. ماشین فرسوده هزینه‌های پرسنلی را بالا می برد.زیرا سطح اتوماسیون پائین باافزودن نیروهای اپراتوری جیران می‌شود.
ماشین فرسوده هزینه بهره برداری را در زمینه هایی از قبیل مصرف لوازم یدکی بیشتر، نیاز به نیروهای تعمیراتی بیشتر، هزینه های توقف براثر خرابی بخشی از ماشین آلات خط تولید افزایش می دهد.
ماشین فرسوده حامل های انرژی بیشتری را بر واحد محصول تحمیل می کند میزان مواد اولیه بیشتری نسبت به ماشین به روز برای هرواحد محصول مصرف می شود.
* به‌طور حتم این کارایی بر کیفیت هم تأثیر دارد؟
در ماشین فرسوده ثبات در کیفیت محصول حادث نمی‌شود زیرا عوامل انسانی دخالت بیشتری در این زمینه دارد و مجموع این عوامل گذشته از کیفیت بر قیمت عرضه محصول و تداوم آن اثر می‌گذارد.
ازآنجاکه بازار صادرات بازاری بشدت رقابتی است و رقبا بسیار تنگاتنگ حضور دارند هر فاکتور منفی ازجمله موارد شرح داده‌شده می‌تواند ما را از بازارهای هدفمان محروم و دور سازد.
* درسال مانع زدایی و حمایت به نظر شما چه موانعی در صنایع تبدیلی را باید برداشت و چه حمایت‌هایی باید از این صنعت انجام داد؟
موانع صنایع تبدیلی را بعضاً در عرایض قبلی مطرح کردم اما گذشته از این‌ها پاره‌ای مقررات دفعی و تصمیمات خلق‌الساعه درزمینهٔ لغو و استمرار صادرات توانسته است بخشی از علل رسوب کالا در انبارهای تولیدکنندگان را به خود اختصاص دهد.
نظر شما