به گزارش بازار، سرانجام بعد از حدود سه ماه از روی کار آمدن جو بایدن، مذاکرات برای بازگشت این کشور به برجام با همراهی و میان‌داری کشورهای اروپایی، چین و روسیه در وین به طور جدی و البته حضوری آغاز شد.
مذاکرات ایران و گروه ۱+۴ در وین با هدف رفع کامل تحریم های آمریکا علیه ایران و همچنین راستی آزمایی اجرای تعهدات از سوی آمریکا، دنبال می شود؛ مذاکراتی که به اذعان بسیاری از کارشناسان باید منافع اقتصادی برای ایران در پی داشته باشد.
این در حالی است که بدعهدی طرف های برجامی ایران در زمان ریاست جمهوری ترامپ نه تنها از بار تحریم های آمریکا علیه ایران نکاست که حتی به آن اضافه کرد. با این حال رفع مشکلات در فروش نفت ایران و همچنین نقل و انتقلات بانکی هنوز هم در هاله ای از ابهام قرار دارد و برجام به واقع هنوز روابط اقتصادی ایران با جهان را آسان نکرده است.
سخن رهبر انقلاب حول محور مذاکرات این و غرب
مذاکرات وین در حالی در چند روز اخیر انجام شده است که مقام رهبری در هفته گذشته در اولین روز ماه مبارک رمضان نظر خور را در ارتباط با این مذاکرات اعلام و تأکید کردند: "سیاست کشور را در خصوص برجام و تحریم‌ها در سخنان عمومی اعلام و در جلسات با مسئولان یا به صورت مکتوب نیز به آنها بیان کرده‌ایم بنابراین سیاست کشور معلوم است که باید چه کاری انجام بدهند. تشخیص مسئولان این است که بروند مذاکره کنند تا همین سیاست را اِعمال کنند که در این زمینه بحثی نداریم اما باید مراقبت شود که مذاکره فراسایشی نشود چرا که برای کشور ضرر دارد.''
رهبر انقلاب اسلامی هدف آمریکایی‌ها از تأکید و اصرار بر مذاکره را تلاش برای تحمیل یک حرف باطل دانستند و افزودند: ''منطق جمهوری اسلامی مبنی بر اینکه که اول باید آمریکا تحریم‌ها را بردارد زیرا به آنها اطمینانی وجود ندارد و قبلاً بارها نقض عهد کرده‌اند، به‌گونه‌ای است که حتی بعضی مذاکره‌کنندگان اروپایی نیز قبول دارند و در جلسات خصوصی آن را تصدیق می‌کنند اگرچه در مقام تصمیم‌گیری تسلیم آمریکایی‌ها هست…''
ایشان در پایان ابراز امیدواری کردند که مسئولان کشور ''با چشم باز و دل محکم و با توکل به خداوند پیش بروند و به توفیق الهی ملت را خرسند و خوشحال کنند."
با این حال از آنجایی که در سه سال گذشته تحولات سیاسی، امنیتی و تحریمی گسترده‌ای از سوی آمریکا علیه ایران انجام گرفته است و متقابلا ایران در واکنش به عدم اجرای برجام و سیاست‌های خصمانه دولت وقت آمریکا از تعهدات برجامی‌اش عقب نشسته است، بازگشت به توافق ۲۰۱۵ آن هم با یک امضا یا اعلام بازگشت محقق نخواهد شد و باید ابتدا بسترهای لازم برای رفع تحریم‌ها فراهم شود تا ایران هم به اجرای تعهدات هسته‌ای‌اش بازگردد. در این وضعیت همزمان باید موانع سیاسی، اقتصادی،منطقه‌ای و بین‌المللی نیز از سر راه اجرای برجام برداشته شود.
در این میان تعدادی از نمایندگان مجلس با ارزیابی از تجربیات ایران در پسابرجام و هرگونه توافق احتمالی و برداشتن تحریم ها را مورد بررسی قرار داده اند.تحریم هایی که برداشته نمی شود مگر اینکه ضمانت های اجرایی محکمی داشته باشد.
نبود تضمین؛ تجربه تلخ برجام
در همین زمینه محمدرضاپور ابراهیمی در گفت‌وگو با خبرنگار پارلمانی بازار با اشاره به تجارب پسابرجام برای دوره احتمالی پساتحریم گفت: تجربه ما پس از برجام این بود که هیچ تضمینی برای اجرای تعهدات طرف مقابل ما وجود نداشت و ما یک طرفه به تعهداتمان در برجام عمل کردیم.
تجربه ما پس از برجام این بود که هیچ تضمینی برای اجرای تعهدات طرف مقابل ما وجود نداشت و ما یک طرفه به تعهداتمان در برجام عمل کردیم
وی با اشاره به اظهارات مقام معظم رهبری مبنی بر راستی‌آزمایی پیرو تحریم‌ها بیان داشت: بنابراین اگر رفع تحریم‌ها در حوزه‌های واقعی محقق نشود مشکل ما همچنان پابرجاست لذا باید در راستای رفع تحریم‌ها راستی‌آزمایی مدنظر قرار گیرد.
این نماینده مجلس با بیان اینکه امروز آمریکایی‌ها و اروپایی‌ها می‌گویند که ما با ایران مشکلی نداریم و همه تحریم های ایران لغو شده است، اظهارداشت: از این رو ما می‌بینیم که نهایتاً کسی در راستای برجام با ایران همکاری اقتصادی نمی کند بنابراین علیرغم تصویب و ابلاغ برجام، هنوز توافقنامه مذکور در حوزه میدانی عملیاتی نشده است.
وی تاکید کرد: بنابراین در دوره پساتحریم باید ببینیم که تحریم‌ها آیا برداشته شده و آیا اقتصاد کشور رونق گرفته است و یا خیر؟ در این صورت مردم به صورت ملموس احساس می‌کنند که مراودات شان قابل حل است و منابع درآمدهای نفتی به کشور بر می‌گردد.
پور ابراهیمی با بیان اینکه برجام آزمونی بود که باید در پساتحریم محقق شود، بیان داشت: چراکه برجام علیرغم همه تعهدات طرف مقابل هیچ موقع به طور کامل عملیاتی نشده و هیچ اثر مثبتی در معیشت و زندگی مردم نگذاشت.
وی تاکید کرد: بنابراین اگر آثار دوران پساتحریم هم در معیشت مردم احساس نشود به واقع چیزی لغو نشده است چرا که لغو تحریم‌ها باید منجر به رونق اقتصادی و معیشتی مردم شود.
نباید به لبخند و قول شفاهی آمریکایی‌ها و طرف غربی در پساتحریم اکتفا کنیم
همچنین جعفر قادری در همین زمینه و در گفتگو با خبرنگار گروه پارلمانی بازار، با اشاره به تجربه پسابرجام برای دوره احتمالی پساتحریم گفت: به واقع در این مسئله باید مبحث راستی‌آزمایی که مقام معظم رهبری بر روی آن تاکید داشتند، تمرکز شود.
عضو کمیسیون برنامه،بودجه و محاسبات مجلس تاکید کرد: ما باید در دوران پساتحریم مدتی را سپری کنیم تا ببینیم می‌توانیم از مراودات بانکی استفاده و یا در فروش نفت توفیق داشته باشیم.
این نماینده مجلس با بیان اینکه ما باید در پساتحریم اطمینان پیدا کنیم که آمریکایی‌ها در زمینه برداشتن تحریم‌ها صادقانه عمل می‌کنند، اظهار داشت: متاسفانه علیرغم اینکه محدودیتی برای برای ورود شرکت های خارجی جهت سرمایه‌گذاری در صنایع ما و در زمان اجرای برجام وجود نداشت، آمریکایی‌ها همه این شرکت‌ها را تهدید می کردند که اگر در ایران سرمایه‌گذاری کنند با آنها برخورد خواهد شد.
قادری تاکید کرد: هیئت های زیادی از کشورهای مختلف در زمان برجام برای تعاملات اقتصادی پا پیش گذاشتن اما هیچکدام جرائت انعقاد قرارداد و سرمایه‌گذاری در ایران را نداشتند بنابراین تجارب گذشته در پسابرجام پیش روی ماست و ما نباید به لبخند و قول شفاهی آمریکایی‌ها و طرف غربی در پساتحریم اکتفا کنیم.
این نماینده مجلس با بیان اینکه ما دستمان پر است، اظهار داشت: اگر دولت مقداری عقل و تدبیر به خرج می داد و به سرعت قراردادهای فی مابین با چین را اجرایی می‌کرد دیگر نیازی به ناز و عشوه آمریکایی ها نداشتیم و بی نیاز از بر جا می شدیم و پس از آن این آمریکایی‌ها بودند که دنبال ما می دویدند.
هرگونه مراوده اقتصادی با غرب نیاز به دستورالعمل با زمانبندی مشخص دارد
همچنین عباس گلرو در گفت‌وگو با خبرنگار پارلمانی بازار، با اشاره به تجربیات پسابرجام در دوره احتمالی پساتحریم گفت: برجام توافقی بود که طرف های متعددی داشت.
وی تاکید کرد: به واقع این توافق دچار یک بن بست اساسی شد لذا وقتی ما این بن‌بست را مورد واکاوی قرار می دهیم می بینیم که نه فقط آمریکا بلکه طرف‌های دیگر این مذاکرات هم به نوعی در عدم اجرایی شدن توافق برجام نقش موثری داشتند.
تجربه به ما نشان داده است که نه تنها به آمریکا نمی‌شود اعتماد کرد بلکه اساساً نمی‌شود به طرف اروپایی هم اعتماد داشت لذا این تجربه در پسابرجام کسب شد
این نماینده مجلس ادامه داد: آمریکایی ها از برجام خارج شدند و به صراحت هم این موضوع را اعلام کردند اما به هرحال تجربه به ما نشان داده است که نه تنها به آمریکا نمی‌شود اعتماد کرد بلکه اساساً نمی‌شود به طرف اروپایی هم اعتماد داشت لذا این تجربه در پسابرجام کسب شد.
گلرو با بیان اینکه اروپایی‌ها اذعان دارند که برجام را قبول کرده و حتی به خروج آمریکا از برجام انتقاد می‌کنند، بیان داشت: با این حال سوال اساسی این است که به واقع خود اروپایی‌ها در جریان توافق برجام چه کار کردند؟ لذا این تجربه ای بود که ما بدانیم آیا اروپایی‌ها به تعهدات خود عمل کردند و یا خیر؟
رئیس کمیته سیاست خارجی کمیسیون امنیت ملی و سیات خارجی مجلس اظهار داشت: بنابراین ما نباید در هر گونه نقشه راه آینده در مذاکرات از نقش مخرب و انفعالی برخی کشورهای اروپایی غافل شویم به عنوان مثال برخی از کشورهای اروپایی به مانند فرانسه امروزه در برجام نقش منفی بازی می کنند، با این حال برخی هم به دنبال شکل گرفتن توافق هسته‌ای هستند و اما دچار بی عملی شده اند و به تکالیف خود عمل نمی کنند بنابراین ما باید برای اروپا هم در پساتحریم یک دستور کار مشخصی طراحی کنیم که اگر روزی آمریکا بر فرض مثال به تعهداتش عمل کرد، اروپا باید چه کاری را انجام دهد.
وی ادامه داد: ما انتظار داریم روسیه و چین هم نقش فعال و اساسی در اجرای توافقات ایفا کنند لذا انتظار ما از روسیه و چین هم یک انتظار خاصی است چراکه ما شریک راهبردی هم هستیم.
این نماینده مجلس تصریح کرد: با این حال پس از آنکه توافق برجام حاصل شد جان کری وزیر خارجه آمریکا ایمیلی به کشورهای اروپایی زد؛ یعنی طرف‌های آمریکایی به شرکت‌های اروپایی ایمیل می‌زدند و این شرکت‌ها را از همکاری با ایران باز می داشتند لذا این مسئله در شرایطی بود که سیل شرکت‌های خارجی به سمت ایران سرازیر شده بودند که به تعبیر بنده در همان زمان هم این اقدام یک اقدام فریبکارانه برای تشویق ایران به سمت گام‌های بعدی بود که نهایتاً مشخص شد آنها به دنبال بحث موشکی هستند.
گلرو بیان داشت: بنابراین تجربه نشان داده که اگر به دنبال این هستیم تا از رهگذر توافق به یک منفعت اقتصادی برسیم ، باید چارچوب این منفعت اقتصادی را مشخص کنیم یعنی ما باید برای هرگونه مراودات اقتصادی با طرف غربی یک دستورالعمل با زمانبندی مشخص داشته باشیم.
وی بیان داشت: بنابراین توافقات کاغذی و روی هوا هیچ فایده‌ای ندارد و اگر قرار است روابط اقتصادی شکل گیرد آوردن این مسئله روی کاغذ هیچ فایده‌ای ندارد لذا این موارد تجربیاتی است که ما باید در دوره جدید مذاکرات آنها را طلب کنیم.
انتفاع اقتصادی در پساتحریم برای ما مهم است
همچنین مالک شریعتی در گفت‌وگو با خبرنگار پارلمانی بازار، با اشاره به تجربه پسابرجام در دوره احتمالی پساتحریم گفت: به نظر بنده در این موضوع چند نکته حائز اهمیت است؛ اولین تجریه بی اعتمادی به آمریکایی ها و اروپایی هاست.
وی با بیان اینکه اروپایی‌ها و آمریکایی‌ها می‌بایست در جریان برجام تعهداتی را انجام می دادند و اما به هیچ کدام از این تعهدات عمل نکردند، ادامه داد: آمریکایی ها یا اروپایی ها برای عدم انجام تعهدات خود تنها بهانه تراشی می کردند.
شریعتی با اشاره به تجربه تعجیل در اجرای تعهدات از سوی طرف ایرانی گفت: از این رو ما متنی را امضا کردیم که دقیق نبود و امروز معلوم شده که این متن حائز اشکالات جدی است.
وی با اشاره به به اینکه مبحث مکانیسم ماشه یک مبحث جدی در متن برجام بوده و هست، اظهارداشت: همچنین ما در جاهایی از این متن تعلیق را به جای لغو تحریم ها پذیرفتیم که این مسئله حائز اشکالاتی بود.
نماینده مردم تهران تاکید کرد: همچنین در پسابرجام مشخص شد که به خطوط قرمز تعیین شده از سوی مقام معظم رهبری توجه نشده که این مسئله نشان می‌دهد خطوط تعیین شده از سوی مقام معظم رهبری از سر دقت، تجربه و شناخت دقیق حریفان ایران در کشورهای غربی بود.
ما در پسابرجام تجربه کردیم که هیچ مکانیزم راستی آزمایی برای تعهدات طرف غربی وجود نداشته، این در حالی است که تعهدات ما کاملاً قابل راستی‌آزمایی بود
این نماینده مجلس ادامه داد: ما در پسابرجام تجربه کردیم که هیچ مکانیزم راستی آزمایی برای تعهدات طرف غربی وجود نداشته، این در حالی است که تعهدات ما کاملاً قابل راستی‌آزمایی بود.
وی با بیان اینکه تعهدات ما کاملاً تعهدات فنی بود و اما تعهدات طرف مقابل عمدتا بر روی کاغذ قرار داشت، گفت: طرف های مقابل به ما می گفتند که امضای وزیر خارجه آمریکا تضمین است و البته در ادامه معلوم شد که نه تنها امضای جان کری تضمین نیست که امضای اوباما و حتی امضای بایدن هم ضمانت ندارد.
شریعتی با بیان اینکه ما در قالب قوانین، لغو تحریم ها را به دولت تکلیف کردیم، بیان داشت: برای اینکه تحریم ها تنها روی کاغذ نباشد چهار عامل باید مد نظر قرار گیرد.
این نماینده مجلس اظهار داشت: ابتدا باید زیر ساخت های حقوقی برچیده شود که البته کافی نیست. همچنین باید زیر ساخت های اجرایی هم برچیده شود.
وی با بیان اینکه مشکلات در زمینه مصوبات کنگره امریکا نیز باید برطرف شود، بیان داشت: زمانی طرف های غربی در برجام می گفتند که فضای روانی برای ریسک انجام معاملات تجاری با ایران را کاهش داده اند اما ما دیدیدم که بانک‌ها ریسک همکاری با ایران را به جان نمی خریدند چرا که طرف‌های غربی از سویی برجام را امضا می کردند و از سوی دیگر به بانکهای جهانی می گفتند که نباید با ایران کار کنند لذا همگی این موارد باید در مذاکرات وین رعایت شود البته این موارد در چند ساعت و چند روز اتفاق نمی‌افتد.
این نماینده مجلس اظهارداشت: انتفاع اقتصادی برای ما مهم است یعنی رفع تحریم ها زمانی واقعی است که راستی آزمایی آن واقعی باشد و راستی آزمایی هم‌زمانی واقعی است که از قِبل برجام نفع اقتصادی به مردم برسد.
با همه این تفاسیر باید منتظر ماند و دید این بار چه توافقی در وین حاصل می شود و آیا این توافق به فروش نفت ایران کمک کرده و روابط بانکی ایران با جهان را آسان می کند، به همه این سوالات زمانی پاسخ داده خواهد شد که به واقع مذاکرات وین فرسایشی نشود چراکه هرگونه فرسایشی شدن مذاکرات وین به ضرر معیشت و اقتصاد مردم است.
نظر شما