تهمینه غمخوار؛ بازار: ایران و افغانستان در طول صد سال گذشته، روابط سیاسی و مبادلات تجاری مطلوبی را به عنوان دو کشور دوست و همسایه با یکدیگر تجربه کرده اند، اما با این وجود، این مناسبات در مقایسه با روابط ایران با دیگر کشورهای همسایه کمتر مورد توجه کارشناسانه قرار گرفته است.
در حالی که موضوعات مهمی که میان دو کشور از جمله مسئله مهاجرین افغان، مواد مخدر و مباحث مربوط به رودخانه هیرمند در راستای توسعه روابط تجاری فی ما بین مطرح می باشد، از اهمیت ویژه ای در رسانه ها و محافل کارشناسی برخوردار است.
در همین راستا و بر اساس اهمیت موضوع مهاجرین افغانی، «علیرضا رجایی» مدیرعامل مرکز توسعه خواهرشهرهای ایران و کارشناس مسائل افغانستان در پاسخ به خبرنگار بازار مبنی بر تعداد فعلی مهاجرین افغان در ایران گفت: من فکر می کنم رقمی در حدود پنج میلیون از وطن داران افغان در ایران زندگی می کنند.
مدیرعامل مرکز توسعه خواهرشهرهای ایران با یادآوری امکاناتی که در ایران در اختیار چند میلیون نفر از اتباع افغانستان طی سال‌های متمادی گذاشته شده، افزود: این افراد وضعیت بدی در ایران ندارند و اوضاع زندگیشان از مهاجرین در دیگر کشورها بسیار بهتر است در حالی که شغلهای خوبی نیز اختیار کرده اند. تحصیلات این عزیزان و پذیرش اجتماعی آن ها به گونه ای مناسب بوده است به طوری که دانش آموزان افغانی و ایرانی در کنار هم تحصیل می کنند و این مسئله البته مرهون توجه ویژه مقام معظم رهبری به عزیزان مهاجرین افغانی در ایران است که بدون مدرک می‌توانند برای آموزش ثبت نام کنند.
رئیس اسبق ستاد پشتیبانی افغانستان وزارت امور خارجه در ادامه گفت: طبیعی است که هر انسانی زمانی که در وطن خود زندگی نمی کند، معذب است و زمانی که در یک کشوری ماندگار می شود، همواره به این فکر می کند که روزی باید به سرزمین مادری خود بازگردد. حتی وقتی از یک شهر یا یک محل نقل مکان می کند، باز هم بازگشت به خانه اصلی در ذهن وجود دارد. لذا، بحث سرزمینی و خاک بحث کِشنده ای است که مهاجرین را به سمت خود جلب و جذب می کند. به طور کلی، ایران در بدترین شرایط میزبان تعداد زیادی از مهاجران افغانستانی بوده که اگر برخی مشکلات و تعارضاتی در ارتباط با این عزیزان وجود داشته، کاملا طبیعی است و این مهاجرین هر جای دیگر هم که می رفتند چنین مسائلی وجود داشت.
کارشناس مسائل افغانستان تصریح کرد که جمهوری اسلامی به عنوان یک ابزار یا گروگانگیری به این ظرفیت نگاه نکرده و مهاجرین افغانی را به عنوان پاره تن خود دیده ایم. ما با نگاه انسانی و هم سفره، از عمق وجود میزبان این عزیزان بوده ایم و از این بابت به خود می بالیم. اما در این میان، رفتارهای خلاف اخلاق نیز رخ داده، زیرا سیاست کلی جامعه ایرانی به عنوان میزبان در تقابل با این افراد نبوده و همیشه خرسند از این میزبانی بوده است. از طرفی، حاکمیت کشورمان هم با وجود جمعیت این افراد به گونه ای است که به دنبال افزایش تسهیلات باشد. اما ارتباطات و برنامه هایی که ایجاد شده متاسفانه یک طرفه بوده است یعنی حاکمیت افغانستان چشمان خود را به ارائه سرویس ها و خدمات رفاهی از سوی ایران، بسته است.
وی اضافه کرد: در کل، ایران نسبت به مهاجرین نگاه غیری ندارد و اداره کل اتباع و مهاجرین خارجی ایران مشخصا نگاه ویژه و تکریمی نسبت به مهاجرین داشته که این تکریم به دیگر ادارات و ارگان های دولتی ایران نیز ابلاغ شده است. ایران نگاه ویژه ای به مردم افغانستان دارد.
ایران نسبت به مهاجرین نگاه غیری ندارد و اداره کل اتباع و مهاجرین خارجی ایران مشخصا نگاه ویژه و تکریمی نسبت به مهاجرین داشته که این تکریم به دیگر ادارات و ارگان های دولتی ایران نیز ابلاغ شده است
«علیرضا رجایی» در این میان به بحث حقابه رودخانه هیرمند و سخنان اخیر رییس جمهور افغانستان اشاره کرد و گفت: در رابطه بندر چابهار مسائلی مطرح بوده که می توانم بگویم که بحث تراتزیتی آن را با افغانستان حل کرده ایم و همه نوع کالا را در اختیار گذاشته ایم به طوری که هیچ مانعی در این میان وجود ندارد. اما متاسفانه، رییس دولت این کشور، با بی باکی شرطی در مورد حقابه هیرمند مبنی بر «آب در برابر تل» را مطرح کرده است. اگر این موضوع را مورد پایش قرار دهیم و جمعیت ایران را مد نظر قرار دهیم، ما بستانکار می شویم و افغانستانی ها بدهکار. سوال این است که چرا به راحتی اشرف غنی این سخنان را بیان کرده و موجب ایجاد کدورت میان دو کشور می شوند؟ اگر خاستگاه کشورها یا عوامل دیگری در میان است که بحث دیگری است. اما، جمهوری اسلامی با التفات به ظرفیت سرزمینی افغانستان بدون هیچ چشم داشتی به این کشور و مهاجرین آن نگاه کرده است. در رابطه با موضوع آب باید بگویم که آب یک جریان و شریان اکوسیستمی است و موانع ایجاد کردن و محدود کردن آن سزاوار این همه محبت و کمکهای ایران نبوده و درخور تعاملات دو کشور نیست.
این کارشناس مسائل افغانستان ادامه داد: مهاجرین افغان باید حق همسایگی را در قبال ایران که دارای ۷۰۰ کیلومتر مرز مشترک با افغانستان است، به جای آورند. به طور مثال حادثه آتش سوزی که در مرز دوغاورن اتفاق افتاد، تمام نیروهای جمهوری اسلامی برای مهار این حادثه بسیج شدند تا سریعتر این کنترل صورت پذیرد. اما، آن ها با نگاه دو گانه ای با ایران برخورد می کنند یعنی خدمات را دریافت می کنند اما در ازای آن، کاری انجام نداده اند که هیچ، بلکه برخی اوقات هم اجازه جسارت به همسایه خود با بیان این که آب مجانی به ایران می دهند، را نیز به خود می دهند.
افغانستان با نگاه دو گانه ای با ایران برخورد می کند یعنی خدمات را دریافت می کند اما در ازای آن، کاری انجام نداده که هیچ، بلکه برخی اوقات هم اجازه جسارت به همسایه خود با بیان این که آب مجانی به ایران می دهد، را نیز به خود می دهد
رئیس اسبق ستاد پشتیبانی افغانستان وزارت امور خارجه در ادامه گفت: با محاسبه ای ساده متوجه می شویم که چه بار و فشاری در رابطه با افغانستان بر دوش کشورمان به لحاظ مالی و هزینه های تحمیلی برای ارتباطات تعریف نشده و حتی مواد مخدر وارد شده است. بنابراین، اگر قرار باشد تمام این هزینه ها را حساب کنیم و نشان دهیم که ما به ارائه مثلا این خدمات پرداخته ایم که افغانستانی ها بسیار بدهکار می شوند! ما هرگز این گونه نگاه نکرده ایم. اما آیا افغانستان هم با کشورهای دیگر چنین برخوردی دارد؟ در عین اینکه اکثر مهاجرین در ایران زندگی می کنند. در حال حاضر شرکتهای هندی با افغانستان در توافق و تعامل هستند تا آب را بر روی جمهوری اسلامی ببندند. آیا آن ها از این رفتار بد و مردم ستیزی ایرانی که این گونه میزبان میلیونها نفر بوده اند، خوشحال می شوند؟ پس، دقیقا خاستگاه سایرین و کسانی مطرح است که از بهبود روابط ایران و افغانستان ناراضی و ناراحت هستند.
مدیرعامل مرکز توسعه خواهرشهرهای ایران بیان داشت: در نظام افغانستان چیزی به نام تقابل با جمهوری اسلامی وجود ندارد. بحث تعامل هم با مردم و هم سرزمین آن ها وجود دارد. اخیرا، ما در خصوص بحث های برندسازی نیروی کار افغانستان گفتگوهای زیادی انجام داده ایم. بخش عمده ای از نیروی کار در جهان توسط بنگلادش، پاکستان و افغانستان تامین می شود و از این طرف افغانستان آنها را به عنوان نیروی کار ساده اعلام می کند اما نظر ایران است که این گونه نباشد و نیروی کار در بالاترین سطح تخصصی تربیت و پرورش یابد و سپس به کشورشان عزیمت پیدا کنند. این نیروی کار نباید آواره شده یا خانواده آن ها آسیب دیده یا مورد حقارت قرار گیرند.
افغانستان نیروی کار خود را به عنوان نیروی کار ساده اعلام می کند اما نظر ایران است که این گونه نباشد و نیروی کار در بالاترین سطح تخصصی تربیت و پرورش یابد و سپس به کشورشان عزیمت پیدا کنند
رجایی تاکید کرد: مردم افغانستان به لحاظ برخورداری از غیرت و پهلوان بودن، حرف اول را می زنند و هرگز سیطره سایرین را نمی پذیرند. ما در مورد این کشور صف بندی نمی کنیم، بلکه همبستگی و اشتراکات قومی و قبیله ای آنها را دنبال می کنیم در عین اینکه حواسمان هست که به دنبال گسل ها حرکت نکنیم. ما معتقدیم بر روی مسائلی که موجب وفاق ملی می شود باید کار شود. مردم افغانستان سزاوار بهترین ها هستند اما این که یک دفعه صحبتهایی به دور از حقایق بیان می شود تا دو همسایه را مقابل هم قرار دهد، یک دسیسه و مکری بیشتر نیست. ما برای بیمه، درمان و آموزش اتباع افغانی هزینه می‌دهیم و زیبنده نیست که گاهی افغانستان در ازای این کمکهای ما چنین سخنانی را در مورد بحث حقابه ای که سالها پیش مورد توافق دو کشور بوده مطرح کند.
ما برای بیمه، درمان و آموزش اتباع افغانی هزینه می‌دهیم و زیبنده نیست که گاهی افغانستان در ازای این کمکهای ما چنین سخنانی را در مورد بحث حقابه ای که سالها پیش مورد توافق دو کشور بوده مطرح کند
وی گفت: اخیرا، در خصوص دانشگاههاِِی آزاد اسلامی ایران واحد افغانستان در کابل باید بگویم که اکثر فارغ التحصیلان آن از عزیزان پشتو زبان بودند. ما از این اتفاق بسیار خرسند و خوشحال بودیم. بحث کرسی زبان پشتو الان تعریف شده و خوشبختانه مجموعه دانشگاه آزاد با ریاست دکتر ولایتی، دکتر طهرانچی و دکتر بروجردی با جدیت تمام تصمیم گرفتند که کرسی زبان پشتو در دانشگاه آزاد در کابل با هدف افزایش قرابتها و همدلی دو ملت با برداشتن مرز زبانی میان آنها در راستای ایجاد معبر و شاهراه سازی راه اندازی شود. حال با وجود این موضوعات، اصلا خوشایند نیست و جای افسوس دارد که این کشور سد ایجاد کرده و در صدد بستن آب به روی ایران و ایجاد مانع تراشی است. این کار و در کل آب از مواردی است در هیچ جای دنیا مرسوم نیست تا مسدود شود.
مدیرعامل مرکز توسعه خواهرشهرهای ایران یادآور شد که آرزوی ما این است که دست عوامل خارجی و آن پاشنه آشیل ها کوتاه شده و مانع از این شوند که میان افغانستان و ایرانی که یک پیکر واحدند، کدورت و ناراحتی پیش آید و صرفا به سمت تعالی و همبستگی و توان افزایی حرکت کنند تا ما هم بتوانیم با استفاده از ظرفیت نیروی کار مختلف این کشور به گونه ای جهان شمول به تعریف خدمات بپردازیم و بر روی مثلا قدرت نرم خود مانور دهیم نه روی مردم آزاری و خط و نشان کشیدن.
آرزوی ما این است که دست عوامل خارجی و آن پاشنه پاشیل ها کوتاه شده و مانع از این شوند که میان افغانستان و ایرانی که یک پیکر واحدند، کدورت و ناراحتی پیش آید و صرفا به سمت تعالی و همبستگی و توان افزایی حرکت کنند تا ما هم بتوانیم با استفاده از ظرفیت نیروی کار مختلف این کشور به گونه ای جهان شمول به تعریف خدمات بپردازیم
کارشناس مسائل سیاسی افغانستان گفت: نکته مشخص در اوضاع و احوال کنونی افغانستان این بوده که جمعیت این کشور روز به روز در حال رشد بوده و افزایش پیدا کرده است. پس باید این جمعیت به عنوان یک سرمایه و منابع انسانی درست تعریف شود زیرا در هیچ کشوری به جز جمهوری اسلامی این سرویس و خدمات رفاهی به لحاظ نرم افزاری و دانش که در بالاترین سطح قرار دارد یافت نمی شود. دانشگاه آزاد اسلامی به عنوان کلان سیستمی است که با آغوش باز آمده و در حال جلو بردن کار است. از آن طرف هم سازمان فنی و حرفه ای و مدارس سما و ....تمام قد برای کمک و ارائه خدمات به مهاجرین دست به کار شده اند.
وی تصریح کرد: به عنوان جمع بندی باید اشاره کنم که ایران هرگز یک پناهنده را گروگان نمی گیرد که ما به ازای آن بخواهد به مطامع سیاسی و اقتصادی خود برسد. لذا وقتی پناهنده در زیر چتر یک دولت یا کشوری قرار می گیرد، هرگز نباید از این منظر به آن نگاه کرد که آن کشور برای رسیدن به منافع خود و بهره برداری از آن فرد، او را به کشور خود راه داده است. برخی از کشورها در ازای راه دادن پناهنده ها از فرد مهاجر سو استفاده هایی می کنند و معاملاتی در این میان صورت می گیرد که اصلا سزاوار و خوشایند نیست. هرگز جمهوری اسلامی ایران از این منظر به پناهجو نگاه نکرده و سعی در برقراری چتر حمایتی خود کرده است.
ایران هرگز یک پناهنده را گروناگیر نمی گیرد که ما به ازای آن بخواهد به مطامع سیاسی و اقتصادی خود برسد
«علیرضا رجایی» در پایان گفت: برخی کشورهای اروپایی مانند آلمان تلاش می‌کنند که مهاجران را یا عودت دهند یا برسر آنها معامله کنند. ایران هیچ امتیازی از افغانستان بابت ارائه امکانات به افغان‌ها نگرفته و ما حتی در دوران جنگ تحمیلی نیز از افغان‌ها میزبانی کردیم. البته گاهی مشکلاتی پیش آمده که عامدانه نبوده است. لذا، کشورمان به هیچ وجه برخوردی با این عزیزان نکرده بلکه در جهت توان افزایی آن ها گام برداشته است. به طور کلی، جمهوری اسلامی در قبال مهاجران افغانی با نگاه کمک، امداد و تکریم عمل کرده است.
نظر شما