اقتصاد دیجیتال راهی برای تسریع رونق اقتصادی| شکاف دیجیتالی کشورها مانع دستیابی به تحول اقتصاد

فرحناز سپهری؛ بازار: با نفوذ اینترنت و اپلیکیشن های مختلف در عین حال ظهور فناوری های نوین، کشورها هم دریافتند که بایستی برای تعامل با یکدیگر اقتصاد خود را بر پایه اقتصاد دیجیتال بنا کنند تا از این دنیای فناوری عقب نمانند. اما اقتصاد دیجیتال واقعا چیست؟ تعریف برای نوع اقتصاد از نظر کارشناسان این حوزه گوناگون است چراکه مولفه های مختلفی در آن دخیل است؛ اما در مجموع می توان اقتصاد دیجیتال را اقتصادی معرفی کرد که ایجاد ارزش در آن مبتنی بر فناوری‌های دیجیتال است و ستون فقرات آن، ارتباطاتی به منظور ساخت اکوسیستمی بین مردم، سازمان‌ها و زیرساخت‌های فناورانه است.

برای ارزیابی وضعیت اقتصاد دیجیتال در کشورها، شاخصها و معیارهای متفاوتی وجود دارد که به مواردی از قبیل شاخص توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات، دولت الکترونیک، آمادگی شبکه، تجارت الکترونیک و شاخص رقابت پذیری جهانی می توان اشاره کرد که بر اساس آنها وضعیت اقتصاد دیجیتال در کشورها مورد بررسی قرار می گیرد. در بخش نخست این گزارش به بررسی رشد اقتصاد دیجیتال در کشورها و راهکارها برای کاهش شکاف دیجیتالی کشورها پرداخته شده است:

با بروز شیوع کرونا ویروس که حدود یکسال از هم گیری اش می گذرد اقتصاد کشورها را با رکود مواجه کرد به طوریکه این رکود بدترین رکود اقتصادی از زمان جنگ جهانی دوم به شمار میرود. این درحالی است که در سال ۲۰۲۰، اقتصاد جهانی ۴.۳ درصد کاهش یافت که بیش از دو و نیم برابر بیشتر از بحران مالی جهانی ۲۰۰۸-۲۰۰۹ برآورد شده است.

از طرفی با قرنطینه و اقدامات پیشگیرانه دیگر که دولت ها برای مهار شیوع کرونا ویروس در نظر گرفته اند، باعث شده تا فعالیت اقتصادی مختل شود. به طوریکه مشاغل و مصرف کنندگان به طور فزاینده ای به سمت «دیجیتالی» شدن روی آورده اند و کالاها و خدمات بیشتری را به صورت آنلاین تهیه و خریداری کرده اند.

یافته های منتشر شده از مطالعه انجام شده توسط (آنکتاد) UNCTAD و eTrade نشان می دهد که در واقع، مصرف کنندگان در اقتصادهای در حال ظهور بیشترین تغییر را به سمت خرید آنلاین انجام داده اند.

مشاغل و مصرف کنندگانی که توانستند دیجیتالی شوند به کاهش رکود اقتصادی ناشی از همه گیری کمک کرده اند. اما انتقال دیجیتالی تأثیرات ماندگاری بر جوامع و زندگی روزمره ما خواهد داشت – در حالی که که همه افراد و کسب و کارها آنطور که باید آماده  و پذیرای آن نیستند

مشاغل و مصرف کنندگانی که توانستند دیجیتالی شوند به کاهش رکود اقتصادی ناشی از همه گیری کمک کرده اند. اما انتقال دیجیتالی تأثیرات ماندگاری بر جوامع و زندگی روزمره ما خواهد داشت – در حالی که که همه افراد و کسب و کارها آنطور که باید آماده  و پذیرای آن نیستند.

همه گیری باعث شد تا به مزیت برترین پلتفرمهای های دیجیتال در جهان پی برده شود. بیشتر راه حل های مورد استفاده برای تجارت الکترونیکی، دورکاری و رایانش ابری توسط تعداد نسبتاً کمی شرکت بزرگ ارائه می شود که عمدتا در چین و ایالات متحده مستقر هستند.

این درحالی است که پنج شرکت برتر ازلحاظ درآمدی همچون اپل – مایکروسافت – آمازون –گوگل وفیسبوک هستند که محصولات خدمات انها درحوزه فناوری اطلاعات است درحالیکه می بینم در این میان نامی از شرکت خوروسازی یا نفتی در این دیده نمی شود.

در بسیاری از فقیرترین اقتصادهای جهان، مصرف کنندگان و مشاغل به دلیل تنگناها و موانع مانند خدمات پهنای باند پرهزینه، تمایل بیش از حد به پول نقد، کمبود مهارت های دیجیتال در بین افراد و بی توجهی دولت ها در کشورهای مختلف قادر به استفاده از فرصت های تجارت الکترونیکی جدید نیستند

در همین حال، در بسیاری از فقیرترین اقتصادهای جهان، مصرف کنندگان و مشاغل به دلیل تنگناها و موانع مانند خدمات پهنای باند پرهزینه، تمایل بیش از حد به پول نقد، کمبود مهارت های دیجیتال در بین افراد و بی توجهی دولت ها در کشورهای مختلف قادر به استفاده از فرصت های تجارت الکترونیکی جدید نیستند.

از طرفی خطری که وجود دارد که شکافهای عظیم دیجیتالی که قبلاً وجود داشته است، در پی شیوع بیماری همه گیرتربدتر شود. نتیجه اینکه نابرابری های عمیق تری که می تواند پیشرفت در اهداف توسعه پایدار سازمان ملل را از بین ببرد.

ایجاد یک اکوسیستم تجارت الکترونیکی امکان پذیر
برای جلوگیری از این اتفاق، آنکتاد سه حوزه حیاتی را که نیاز به تلاش بیشتر است شناسایی کرده است:

اول، دولت ها باید آمادگی دیجیتال ملی را در اولویت قرار دهند تا مشاغل محلی بیشتری بتوانند تولیدکننده اقتصاد دیجیتال شوند، نه فقط مصرف کننده. ایجاد یک اکوسیستم تجارت الکترونیکی مستلزم تغییر در سیاست های عمومی و شیوه های تجاری برای بهبود زیرساخت های دیجیتال و تجارت، تسهیل پرداخت دیجیتال و ایجاد چارچوب های قانونی و نظارتی مناسب برای معاملات و امنیت آنلاین است. بنابراین رویکرد باید جامع نگر باشد.

دوم، مشاغل کشورهای در حال توسعه باید آمادگی بیشتری برای مشارکت در اقتصاد دیجیتال داشته باشند. این امر مستلزم دیجیتالی شدن سریعتر برای مشاغل کوچکتر، توجه بیشتر به کارآفرینی دیجیتال، قابلیت های بهتر برای دریافت و مهار داده ها و چارچوب های نظارتی قوی تر برای ایجاد و گرفتن ارزش در اقتصاد دیجیتال است.

سوم، جامعه بین المللی - از جمله شرکای توسعه، آژانس ها و کمیسیون های سازمان ملل متحد، جوامع اقتصادی منطقه ای و سازمان های مربوط به توسعه دیجیتال - باید همکاری خود را با دولت ها و بخش خصوصی تقویت کنند تا از فرصت ها استفاده کرده و تهدیدات را به حداقل برسانند.

تنها از طریق همکاری فعال می توانیم اطمینان حاصل کنیم که تجارت الکترونیکی در تلاش های ملی و بین المللی برای «بازسازی بهتر» نقش قدرتمند و مثبتی دارد.