فاطمه خزائی؛ بازار: روغن خوراکی یکی از اقلام اساسی در سبد خانوار به شمار می‌آید؛ کالایی که از آبان ماه سال جاری شاهد کمبود شدید و افزایش چند برابری قیمت آن نه تنها در بازار همدان بلکه در بازار سایر استان های کشور هستیم.
اغراق نیست اگر بگوییم این اتفاق سبب شده از چند ماه قبل شاهد صف‌های طولانی مردم برای خرید روغن خوراکی مقابل فروشگاه‌های زنجیره‌ای، تعاونی‌ها و مغازه‌ها باشیم؛ صف‌هایی به هم فشرده و طولانی آن هم در روزگاری که ترس از ابتلا به ویروس کرونا در بدنه خانواده ها رخنه کرده اما با دیدن این صف ها چنین متصور می شویم که انگارنه‌انگار کرونایی هم هست.
دقیق‌تر که می‌شویم به این واقعیت می رسیم که مردم به خطرات این صف‌ها و تجمعات مشرف هستند اما آنچه آن‌ها را به این صفوف می‌کشاند نیاز به این کالای اساسی است ضمن اینکه شاید بسیاری از مردم، تولیدکنندگان و یا همان کارخانه‌ها را مقصر اصلی این کمبود و گرانی بدانند؛ اما این موضوع چندان صحیح نیست.
کارشناسان و صاحب نظران علت افزایش قیمت روغن خوراکی در بازار را به چندین عامل مرتبط می دانند و معتقدند دارد راه‌حل‌های آسانی برای غلبه بر وضعیت موجود وجود دارد اما به شرط آنکه مسئولان به این راهکارها دل بدهند و آن را بپذیرند.
مشکل تأمین مواد اولیه و زمزمه‌های حذف ارز ترجیحی واردات روغن خام موجب کمبود و گرانی انواع روغن خوراکی به‌ویژه در بازار برندهای مشهور شده است
کمی که موضوع را باز می‌کنیم می‌بینیم از جمله دلایل افزایش قیمت و کمبود روغن در بازار، مشکل تأمین مواد اولیه و زمزمه‌های حذف ارز ترجیحی واردات روغن خام است که موجب کمبود و گرانی انواع روغن خوراکی به‌ویژه در بازار برندهای مشهور شده است.
آنچه مسلم است کاهش موجودی برخی مواد اولیه در کشور نه به خاطر کمبود، بلکه به خاطر عوامل همیشگی چون قاچاق، احتکار و مدیریت ضعیف و حضور همیشگی دلالان در بازار است و در این میان نیز نکته مهم آنکه حدود ۸۵ درصد از صنعت روغن کشور به واردات وابسته است ضمن اینکه قیمت روغن خام و دانه‌های روغنی در بازار جهانی به‌شدت بالا رفته و مسئله بیماری کرونا نیز باعث شده تقاضا برای خرید دانه‌های روغنی و روغن خام زیاد شود.
در روزهای ابتدایی همه‌گیری کرونا تقاضای کشورهایی چون هند و چین برای خرید دانه‌های روغنی به‌شدت افزایش پیداکرد و همین مسئله بر روی قیمت جهانی دانه‌های روغنی و روغن خام تأثیر گذاشت.
یکی دیگر از عوامل افزایش قیمت روغن، محاسبه مواد بسته‌بندی و ملزومات آن با ارز نیمایی است که در این حوزه با افزایش شدید قیمت دلار مواجه شد.
طبق بررسی ها تنها ۴۰ تا ۵۰ درصد از دانه‌های روغنی تولیدشده در کشور استحصال می‌شود و ۵۰ تا ۵۵ درصد مواد اولیه روغن‌های جامد وارداتی است که به‌خاطر تحریم، برای تأمین آن با مشکل مواجه هستیم و همین امر، از دیگر عوامل افزایش قیمت روغن خوراکی است هر چند نباید از تاثیر قطع ارز ۴۲۰۰ تومانی برای واردات مواد اولیه به عنوان یکی دیگر از عوامل افزایش قیمت روغن خوراکی در بازار غافل شد.
توقف یک‌باره حمایت دولت از تولیدکنندگان روغن و کره موجب شد تولیدکنندگان مجبور به واردات مواد اولیه خود با ارز آزاد شوند که بسیاری از تولیدکنندگان قادر به انجام آن نبوده و مجبور به توقف یک‌باره تولید شدند
باید پذیرفت توقف یک‌باره حمایت دولت از تولیدکنندگان روغن و کره موجب شد تولیدکنندگان مجبور به واردات مواد اولیه خود با ارز آزاد شوند که بسیاری از تولیدکنندگان قادر به انجام آن نبوده و مجبور به توقف یک‌باره تولید شدند.
ناگفته پیداست که همه این موانع و مشکلات دست در دست هم داده‌اند تا تولید را متوقف کرده و موجب وابستگی شدید، خروج ارز و به‌تبع آن افزایش بیکاری در کشور شوند و این دقیقاً همان چیزی است که دشمنان ما خواهان آن هستند.
کارخانه‌ای که روزی می‌توانست نیاز داخل کشور را تأمین کند و به دیگر کشورها هم صادرات داشته و موجب ارزآوری در این بحران قیمت دلار باشد و برای افراد زیادی اشتغال‌زایی کند؛ امروز با مشکلات عدیده‌ای مواجه شده که مهم‌ترین آن نبود حمایت دولت است حال آنکه توقف تولید، با مقوله جهش تولید در تضاد است و با این وضعیت نابسامان اقتصادی دیگر رمقی برای ادامه کار تولیدکنندگان باقی نمی‌ماند.
بارها عنوان شده اگر تولیدکننده ماده اولیه‌ای برای تولید نداشته باشد مجبور به تعطیلی کارخانه و اخراج کارگر می‌شود و این یعنی رکود و بیکاری که چند ماهی است شاهد این قبیل اتفاقات در کشور عزیزمان هستیم.
با توجه به موارد اشاره‌شده از عوامل کمبود روغن و افزایش قیمت آن در بازار می‌توان به تحریم‌های ظالمانه، سیستم توزیع ناعادلانه، نبود نظارت، واسطه‌ها، عدم تخصیص ارز نیمایی به صنعت روغن کشور، کمبود دانه‌های روغنی در کشور، کرونا و در نهایت کمبود حلب روغن اشاره کرد.
در اینجاست که تعادل عرضه و تقاضا برهم‌خورده و موجب نگرانی مردم در تأمین کالاهای اساسی شده و هرروز شاهد صف‌های طولانی مردم برای خرید روغن آن‌هم به قیمت بالا هستیم.
با گران شدن یک کالا متعاقباً تقاضا برای محصول کم می‌شود و این امر به ضرر تولیدکننده نیز هست چراکه مجبور می‌شود با نصف ظرفیت کارخانه اقدام به تولید کند و در برخی موارد روال شکل گرفته منجر به تعطیلی کامل کارخانه می‌شود که نتیجه‌ای جز بیکاری کارگر و ورشکستگی کارخانه در پی نخواهد داشت.
می توان با توجه به دستاوردهای بسیار در عرصه کشاورزی کشور در زمینه کشت دانه های روغنی قدم برداشت
اما هر مشکلی راه‌حلی دارد و چه‌بسا بسیاری از راه‌حل‌ها بسیار ساده هستند به نحوی که در خصوص کمبود دانه‌های روغنی در کشور از آنجا که ۸۴ درصد دانه‌های روغنی که پایه و ماده اولیه تولید روغن نباتی می‌باشد، وارداتی است می توان با توجه به دستاوردهای بسیار در عرصه کشاورزی کشور در این زمینه قدم برداشت هر چند متأسفانه میزان کشت دانه‌های روغنی مطلوب نبوده و پاسخگوی نیاز کارخانه‌ها نیست و باوجود افزایش تولید این محصول همچنان شدت وابستگی به واردات برای تأمین نیاز داخلی بالاست و ارز قابل‌توجهی صرف خرید این محصول می‌شود حال آنکه بسیار ناخوشایند است که کشور پهناور ایران با داشتن ظرفیت‌های بسیار درزمینهٔ کشاورزی، مجبور به واردات دانه‌های روغنی باشد.
به هر حال وزارت جهاد کشاورزی می‌تواند با حمایت همه‌جانبه از کشاورزان در این حوزه نقش به سزایی در خودکفایی کشور برای تولید این محصول داشته باشد و اگر دولت خواهان خودکفایی محصولات کشاورزی ازجمله دانه‌های روغنی، در شرایط تحریم و فشار اقتصادی است باید خرید تضمینی و منصفانه محصولات کشاورزی را اجرا کند تا کشاورز با میل و رغبت و به امید اینکه دسترنج یک‌ساله‌اش به‌خوبی فروش می‌رود اقدام به کشت محصول کند و اینجاست که هم سیاست اقتصاد مقاومتی و هم سیاست جهش تولید در کشور تحقق می‌یابد.
به هر حال نیاز به واردات بخش اعظم روغن خوراکی مصرفی در کشور و تداوم این روند ضرورت برنامه‌ریزی جامع برای توسعه کشت دانه‌های روغنی را بیش از پیش مورد تأکید قرار می دهد تا این اقدام زمینه‌ساز تولید بیشتر روغن در کشور شود و راهکاری بر حل مشکل کمبود روغن باشد.
نظر شما